Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 13/2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước.

Dự thảo pháp lệnh này có 5 chương, 21 điều, quy định hành vi vi phạm hành chính; hình thức, mức xử phạt; biện pháp khắc phục hậu quả; thẩm quyền, thủ tục xử phạt, thi hành quyết định xử phạt và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước.

Trình bày báo cáo, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, cá nhân, tổ chức vi phạm phải chịu một trong các hình thức xử phạt hành chính gồm: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền (đến 50 triệu đồng với cá nhân và đến 100 triệu đồng với tổ chức).

Bên cạnh các hình phạt chính, cá nhân, tổ chức vi phạm còn phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.

Đi vào các hành vi vi phạm hành chính, Dự thảo Pháp lệnh quy định 7 điều (từ Điều 8 đến Điều 14), chia thành 7 nhóm loại hành vi vi phạm (là các hành vi phổ biến, xảy ra thường xuyên trên thực tế) tương ứng với đó là hình thức, mức phạt tiền và các biện pháp khắc phục hậu quả cụ thể.

Trong đó, với cá nhân có hành vi mua chuộc, hối lộ tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá dưới 2 triệu đồng cho trưởng đoàn kiểm toán, phó trưởng đoàn kiểm toán, tổ trưởng tổ kiểm toán, thành viên đoàn kiểm toán; cản trở công việc của Kiểm toán Nhà nước và kiểm toán viên Nhà nước thì sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu - 20 triệu đồng.

Tổ chức có cùng hành vi vi phạm trên thì mức phạt tiền bằng 2 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn. Ảnh: P.Thắng

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban này tán thành với các quy định này.

Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả “buộc nộp lại số tiền tương ứng với số tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác đã đưa hoặc sẽ đưa để mua chuộc, hối lộ trưởng đoàn kiểm toán, phó trưởng đoàn kiểm toán, tổ trưởng tổ kiểm toán, thành viên đoàn kiểm toán” để áp dụng với hành vi vi phạm hành chính “mua chuộc, hối lộ”.

Ông Tùng cho biết thêm, với hành vi mua chuộc, hối lộ thành viên đoàn kiểm toán, ý kiến của Chính phủ đề nghị chỉnh lý theo hướng “mua chuộc, đưa hối lộ tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá đến dưới 2 triệu đồng cho thành viên đoàn kiểm toán” nhằm bảo đảm phân định rõ ranh giới giữa truy cứu trách nhiệm hình sự và xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi mua chuộc, đưa hối lộ.

“Sau khi trao đổi, thảo luận, Ủy ban Pháp luật, Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan nhất trí tiếp thu ý kiến của Chính phủ để chỉnh lý quy định”, ông Tùng nói.

Quy định ra mà lúng túng không vận hành được thì gay

Nêu ý kiến sau đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị làm rõ phạm vi xử phạt ai, hành vi nào xử phạt theo pháp lệnh này, hành vi nào xử phạt theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, hành vi nào xử lý theo quy định của Luật Cán bộ, công chức…

“Dự thảo quy định chưa được rõ lắm, do đó lần sang cả biện pháp khắc phục”, ông Vương Đình Huệ nói.

Ông ví dụ, người có hành vi hối lộ, mua chuộc thành viên đoàn kiểm toán thì chỉ kiểm toán viên, người nhà kiểm toán viên mới được hưởng lợi. Vậy thì chủ thể nộp lại tiền phải là người nhận tiền mà chưa đến mức bị hình sự.

Vẫn theo Chủ tịch Quốc hội, thực tế có vấn đề là “không hối lộ, mua chuộc trực tiếp mà qua trung gian” và hành vi qua trung gian xảy ra rồi, phát hiện được.

“Lỗi thì đã có rồi, nhưng người nhận khoản tiền hối lộ, mua chuộc này thì chưa, tức là bước từ người trung gian đến người bị tác động thì chưa. Trường hợp này có xử lý không và xử lý thế nào? Cái này chưa rõ, sau này rất khó khả thi”, ông đề cập.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, “quy định ra không làm được cũng chết, anh em lúng túng không vận hành được cũng gay”.

Dẫn quy định của dự thảo về “trường hợp cán bộ, công chức, viên chức, người thuộc lực lượng quân đội nhân dân, công an nhân dân và người làm công tác cơ yếu thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động kiểm toán nhà nước khi đang thi hành công vụ, nhiệm vụ và hành vi vi phạm đó thuộc công vụ, nhiệm vụ thì không bị xử phạt theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà bị xử lý theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức và quy định khác của pháp luật có liên quan”, ông Vương Đình Huệ nhận định nếu như vậy, thì pháp lệnh chỉ điều chỉnh chỉ một nhóm nhỏ đối tượng là doanh nghiệp được kiểm toán.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát, giải trình để Thường vụ Quốc hội yên tâm bấm nút thông qua dự thảo.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Đ.X

Giải trình sau đó, Tổng Kiểm toán Nhà nước và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho hay, cán bộ, công chức… vi phạm quy định trong lĩnh vực kiểm toán nhưng chứng minh được do thực thi công vụ, nhiệm vụ được giao thì không thuộc đối tượng của quy định tại pháp lệnh này.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Luật Xử lý vi phạm hành chính đã loại trừ những trường hợp là cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình thực thi công vụ có vi phạm hành chính thuộc các hành vi quy định trong dự thảo pháp lệnh thì không bị xử phạt vi phạm hành chính mà sẽ phải chịu trách nhiệm kỷ luật theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức. Vì vậy, về nguyên tắc, pháp lệnh này không thể quy định xử phạt.

Sau khi thảo luận, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết đồng ý về mặt nguyên tắc, giao Kiểm toán Nhà nước và Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội tiếp thu các ý kiến tại phiên họp, hoàn chỉnh dự thảo pháp lệnh để trình lại bằng văn bản, ban hành trong tháng 2/2023, có hiệu lực từ 1/5/2023.

Xử phạt hành vi can thiệp trái pháp luật vào kết quả kiểm toán, nhưng không rõ “sẽ phạt ai”

Dự thảo quy định phạt tiền từ 20 triệu - 30 triệu đồng đối với hành vi che giấu hành vi vi phạm pháp luật về tài chính công, tài sản công; 30 triệu - 50 triệu đồng đối với hành vi can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán, kết quả kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước, đoàn kiểm toán, tổ kiểm toán, thành viên Đoàn kiểm toán…

Nêu ý kiến sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho rằng, phạm vi , nội hàm “tài chính công, tài sản công” rất lớn, mà còn “buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp” thì rất khó.

Ông Cường dẫn ví dụ, trong chỉ tiêu ngân sách địa phương, cơ quan bán tài sản công, có vi phạm nhưng vô tình, không có chiếm đoạt, vụ lợi…

“Như vậy khi nộp tiền phạt thì ai nộp? Nếu dự toán sai thì cá nhân nộp hay quỹ cơ quan đơn vị nộp? Quy định nộp lại số lợi bất hợp pháp nhưng một số trường hợp không hưởng lợi, vô tình thì xử lý thế nào?, ông Cường nêu.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cũng bày tỏ băn khoăn khi dự thảo quy định hành vi can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kiểm toán bị phạt 30-50 triệu đồng, nhưng không nêu rõ “sẽ phạt ai”.

Ông Cường phân tích, can thiệp vào kết luận kiểm toán thì các cán bộ ở địa phương như bí thư tỉnh ủy, chủ tịch tỉnh, Bộ trưởng Bộ Tài chính không can thiệp được, chỉ có Tổng Kiểm toán, phó tổng kiểm toán hoặc người trong ngành cao hơn trưởng đoàn kiểm toán mới can thiệp được.

“Trưởng đoàn có thẩm quyền ra quyết định xử phạt. Vậy phạt ai và đưa ra vậy có khả thi không?”, ông nói thêm.