Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, không có cơ sở bỏ địa điểm làm dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Ảnh: Đ.X

Quốc hội dành cả ngày 30/5 để thảo luận ở hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành. Đây là 1 trong 2 chuyên đề giám sát tối cao trong năm 2022 được Quốc hội quyết định tại kỳ họp thứ nhất (7/2021).

Người dân vùng quy hoạch làm điện hạt nhân đang lo lắng

Nêu ý kiến, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Ninh Thuận) đề cập từ năm 2016, Quốc hội khóa XIV ra nghị quyết dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Tuy nhiên, gần 14 năm, các vấn đề về quy hoạch làm ảnh hưởng tới đời sống, kinh tế của người dân vẫn chưa được giải quyết, gây bức xúc cho người dân, làm ảnh hưởng tới thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Bà nhắc lại, Quốc hội giao Chính phủ giải quyết 3 vấn đề: Một là, các vấn đề liên quan tới dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Hai là, chú trọng phát triển nguồn năng lượng mới, năng lượng tái tạo…. Ba là, có chính sách, giải pháp đầu tư, hỗ trợ, xây dựng hạ tầng, quy hoạch lại sản xuất, đời sống người dân, phát triển kinh tế tại địa phương…

Đến nay, kinh tế của tỉnh Ninh Thuận dù phát triển vượt bậc, nhưng chỉ còn hơn 1 năm nữa hết thời gian thực hiện nghị quyết, vẫn còn nhiều việc được đề ra chưa được thực hiện.

Trong đó, đề án ổn định lại đời sống người dân, phát triển khu dân cư ở các vị trí được quy hoạch để xây nhà máy điện hạt nhân trước đây hiện vẫn chưa được phê duyệt do vấn đề quy hoạch chưa được giải quyết.

“Người dân bị hạn chế quyền sử dụng đất, không được mua bán, không được chuyển nhượng hay thế chấp đất để vay vốn sản xuất; không được xây dựng, cải tạo nhà ở, cơ sở hạ tầng, các công trình phúc lợi không được đầu tư hiện đang bị hư hỏng xuống cấp nghiêm trọng… Người dân trải qua thời gian dài chờ đợi, không ổn định được sản xuất, đời sống gặp nhiều khó khăn, bức xúc”, bà Hương nêu.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Ninh Thuận)

Tại báo cáo giám sát, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ xem xét tạm giữ quy hoạch các vị trí dự kiến xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận cho tới khi cấp có thẩm quyền có ý kiến chính thức.

Việc này, theo bà Hương, khiến người dân ở vùng dự án lo lắng, nhà đầu tư chiến lược của tỉnh rất lo ngại.

Từ đó, đại biểu kiến nghị Trung ương sớm xem xét, cho ý kiến chính thức về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Quốc hội, Chính phủ sớm sơ kết việc thực hiện các nghị quyết, giải quyết các vấn đề, vướng mắc được nêu cụ thể tại báo cáo giám sát của Ủy ban Kinh tế… để có cơ sở phê duyệt đề án ổn định lại sản xuất; tỉnh tiếp tục thu hút vốn đầu tư, phát triển bền vững.

Đề nghị "không nên luyến tiếc nữa"

Cùng băn khoặn, ông Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) nhấn mạnh, những bất công do quy hoạch “treo” kéo dài như người dân nói “đến thế hệ thứ 3 mà nhà cửa không được xây dựng, chuyển nhượng…” không nên kéo dài thêm.

“Cần chính sách đột phá giải quyết cấp tốc trong nhiệm kỳ này về xử lý quy hoạch treo”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ông Nghĩa cho rằng, Quốc hội cần giải quyết dứt điểm, xóa bỏ quy hoạch dự án phát triển nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Theo ông, Quốc hội nhiệm kỳ trước, Đảng, Nhà nước đã cân nhắc rất kỹ việc dừng dự án này.

Vì vậy, bước tiếp theo phải tập trung giải quyết quyền lợi của người dân, cán bộ, kỹ sư đã được đào tạo, tạo quy hoạch mới cho Ninh Thuận trở thành trung tâm phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới, giúp tạo chuyển động kinh tế địa phương.

“Tôi thấy Ủy ban Kinh tế có sự luyến tiếc về quy hoạch này khi đưa ra đề nghị tạm giữ quy hoạch vị trí làm nhà máy điện hạt nhân. Cá nhân tôi đề nghị xóa quy hoạch này”, ông Nghĩa nêu quan điểm.

Theo đại biểu, 10-20 năm tới có làm điện hạt nhân hay không thì làm quy hoạch mới. Và khi đó sẽ tính toán nếu làm thì đặt ở đâu. Còn việc cấp bách lúc này là rốt ráo giải quyết quyền lợi cho người dân.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM). Ảnh: Đ.X

“Không nên luyến tiếc nữa. Khi bỏ thì đã cân nhắc nhiều yếu tố. Hiện nay năng lực tự chủ về điện hạt nhân, quản lý rủi ro về điện hạt nhân rất thấp, chúng ta vẫn lệ thuộc nước ngoài”, đại biểu Nghĩa nhấn mạnh.

Ninh Thuận là địa điểm phù hợp nhất để phát triển điện hạt nhân 

Giải trình, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nói, Quốc hội biểu quyết thông qua nghị quyết tạm dừng điện hạt nhân Ninh Thuận chứ không phải là hủy bỏ, nên sẽ không có cơ sở bỏ địa điểm xây dựng dự án này.

Mặt khác, ông Diên, địa điểm này đã được các đối tác của chúng ta cùng các ngành liên quan nghiên cứu rất kỹ và khẳng định Ninh Thuận là địa điểm phù hợp nhất để phát triển điện hạt nhân.

Nhấn mạnh dự án này phải do cơ quan “có thẩm quyền mới quyết định được”, song ở góc độ bộ quản lý ngành, tham mưu cho Chính phủ và các cấp cao, ông Diên nêu thực tế trên thế giới là một số nước đã phải quay lại để phát triển điện hạt nhân, đặc biệt khi các nước cam kết tại COP26, ưu tiên thúc đẩy năng lượng sạch, năng lượng tái tạo.

“Để phát triển năng lượng tái tạo thì phải có điện nền, mà điện nền xu hướng tất yếu nên đến lúc nào đó phải tính đến điện hạt nhân”, ông Diên nói và dẫn chứng, gần đây Mỹ, Đức là hai nước mà ba năm trước đã giảm điện hạt nhân nhưng đến giờ phải xây dựng lộ trình để phát triển mạnh hơn điện hạt nhân, làm cơ sở khai thác, phát triển năng lượng tái tạo.

“Chúng tôi kiên trì kiến nghị với Chính phủ và Chính phủ đã báo cáo Quốc hội về quy hoạch địa điểm để phát triển điện hạt nhân ở Ninh Thuận. Giờ chúng ta chưa nên xem xét đến, chờ đến khi nào cấp có thẩm quyền quyết định tiếp tục hay không tiếp tục thì chúng ta hãy tính”, Bộ trưởng Công thương nêu.