Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy. Ảnh: Đ.X

Phát biểu trên nghị trường về tình hình kinh tế - xã hội ngày 1/11, đại biểu Quốc hội đề cập đến những bất cập trong phát triển nhà ở, trong đó có việc quản lý chung cư mini.

“Siết” chung cư mini quá mức sẽ đẩy người lao động ra đường

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) dẫn chứng câu chuyện từ vụ cháy chung cư mini tại quận Thanh Xuân, Hà Nội, và ví vụ việc này như “giọt nước tràn ly của những tồn tại tích tụ lâu nay”.

Nhìn xa hơn, theo ông Thắng, cần bịt ngay kẽ hở quản lý nhưng không phải siết chặt quá mức cần thiết, bởi chung cư mini là cứu cánh chỗ ở cho người thu nhập thấp, sinh viên hiện nay.

“Nếu siết chặt quá mức cần thiết sẽ đẩy người lao động, sinh viên nghèo ra đường, khi họ không có điều kiện để ở tại những căn hộ đáp ứng yêu cầu cao”, ông Thắng nói.

Đại biểu đoàn Quảng Trị ghi nhận thời gian qua đã có nhiều chính sách hấp dẫn được thiết kế nhằm hỗ trợ nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư vào nhà ở xã hội, nhưng “vẫn ít doanh nghiệp mặn mà”.

“Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng dành cho vay nhà ở xã hội mới giải ngân được 83 tỷ đồng, lại ế ẩm hàng nghìn căn hộ không ai thuê, mua. Phải chăng nó quá xa vời so với khả năng tài chính, thu nhập của người dân thu nhập thấp?”, ông Thắng đặt vấn đề.

Theo ông, thực trạng người đủ điều kiện mua chưa mặn mà vì giá chưa phù hợp, vướng mắc nhiều thủ tục hành chính, lựa chọn vị trí không phù hợp khi “nơi cần không có, nơi có lại không cần”, là kết quả buồn.

Đại biểu cho rằng việc tồn tại “núi thủ tục, rừng quy định hành chính” cùng những rủi ro pháp lý khác là nguyên nhân chính cần tháo gỡ, khi đó nguồn lực xã hội mới được giải phóng.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị). Ảnh: QH

“Chân thành và thực sự xem doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội cũng là đối tượng đặc biệt cần tháo gỡ thì mục tiêu phát triển loại nhà ở này mới có thể trở thành hiện thực”, theo lời ông Thắng. Ông cũng đề nghị cần định vị lại địa vị pháp lý của tổ chức công đoàn trong sứ mệnh chăm lo nhà ở xã hội.

Xây dựng sai cần phải xử lý nghiêm minh

Tranh luận lại, đại biểu Leo Thị Lịch (đoàn Bắc Giang) nói, tạo điều kiện để người dân, nhất là lao động thu nhập thấp có điều kiện về nhà ở để học tập, làm việc là cần thiết nhưng không vì thế buông lỏng quản lý Nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng, quản lý đô thị tại nhà trọ, chung cư mini mà không đảm bảo an toàn với người ở.

“Việc cấp phép xây dựng sai cần phải xử lý nghiêm minh”, bà Lịch nhấn mạnh.

Dẫn ví dụ chung cư của ông Nghiêm Quang Minh (bị can trong vụ cháy chung cư tại Hà Nội) được cấp phép 6 tầng nhưng xây 9 tầng, theo bà Lịch, ông Minh có tới 8 chung cư mini tương tự được xây dựng trong 10 năm, cho thuê rất nguy hiểm tới tính mạng con người.

“Quản lý Nhà nước đã buông lỏng. Biết nhưng không xử lý, là kẽ hở trong công tác quản lý, cần phải làm nghiêm khắc”, đại biểu nêu quan điểm.

Vẫn theo bà Lịch, qua giám sát với 65 cơ sở chung cư mini thì hầu hết đều không bảo đảm phòng cháy, chữa cháy. Nhưng báo cáo của cơ quan chức năng về phòng cháy, chữa cháy lại cho biết không có quy định về phòng cháy, chữa cháy với nhà riêng lẻ, tức là luật còn “chỗ trống, kẽ hở”.

Từ đó, đại biểu Leo Thị Lịch đề nghị, cần siết chặt quản lý, làm rõ trách nhiệm của ngành chức năng và phải sửa luật trong thời gian tới.

Đại biểu Leo Thị Lịch (đoàn Bắc Giang). Ảnh: QH

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy (đại biểu đoàn Bắc Kạn) nhận định quy định của pháp luật về chung cư mini “rất lỏng lẻo”. Điều này gây lúng túng trong quản lý, gây áp lực cho hạ tầng đô thị, đặc biệt là tiềm ẩn nguy cơ cao với sự an toàn của người dân.

“Những lỗ hổng trong pháp luật đã kéo theo những lỗ hổng trong quản lý”, theo bà Thủy.

Đại biểu cho hay, với quy định hiện hành, một cá nhân hoặc hộ gia đình có thể xây chung cư mini để bán mà không bị khống chế về số lượng căn hộ, chỉ bị khống chế chiều cao là không được vượt quá 6 tầng.

Thủ tục xây chung cư mini thì rất đơn giản, chỉ cần xin cấp giấy phép với nhà ở riêng lẻ. Trong khi, với chung cư dù quy mô lớn hay nhỏ đều có tính chất rất phức tạp về kỹ thuật, yêu cầu cao về độ an toàn, vì liên quan đến sinh mệnh của nhiều con người.

Không hợp thức hóa sai phạm, dù nhu cầu thực tế người dân cần

Nêu hiện trạng, theo bà Thủy, 10 năm trở lại đây, chung cu mini gia tăng nhanh chóng. Riêng TP Hồ Chí Minh có tới 42.200 nhà cho thuê kiểu chung cư mini.

“Đáng nói hầu hết các chung cư mini đều được xây dựng trên diện tích đất nhỏ, nằm sâu trong ngõ hẹp, nơi tập trung đông đúc dân cư và tiềm ẩn nguy cơ cao về an toàn cháy nổ. Khi xảy ra cháy, các xe cứu hỏa sẽ rất khó tiếp cận”, bà Thủy thông tin.

Nhiều chung cư mini được các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tổng kết với “nhiều không”: Không ban quản lý, không quy chế vận hành, không lối thoát hiểm, không quy chuẩn phòng cháy, chữa cháy…

Ngoài “lỗ hổng” về luật pháp, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, thực tiễn thực thi cũng đặt ra nhiều vấn đề. Trong đó, nhiều chung cư mini xây dựng sai phép, trái phép, không bảo đảm an toàn. Nhiều công trình xây dựng được phát hiện với “lỗi phổ biến là vượt tầng” nhằm tối đa hóa lợi nhuận.

Toàn cảnh phiên thảo luận kinh tế - xã hội ở Quốc hội: Ảnh: PT

“Cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng tình trạng phạt cho tồn tại hoặc cưỡng chế trên văn bản cũng diễn ra trong thời gian dài với nhiều công trình xây dựng, mà chưa có giải pháp triệt để”, bà Thủy chỉ ra.

Bà Thủy cũng thấy rằng sự ra đời của chung cư mini đã đáp ứng nhu cầu của nhiều người dân có mức thu nhập trung bình thấp.

“Với khả năng tài chính eo hẹp, nhiều lao động ở đô thị không bao giờ dám mơ mình sẽ có được một căn hộ chung cư bảo đảm chất lượng. Khi đó, chung cư mini là một sự lựa chọn phù hợp để vừa đáp ứng yêu cầu có chỗ ở ổn định, vừa không phải vay mượn để đỡ áp lực hơn trong cuộc sống”.

Dù nhu cầu thực tế của người dân cần phải được bảo đảm, nhưng theo bà Thủy, dứt khoát không hợp thức hóa những sai phạm của chung cư mini ở trong Luật Nhà ở.

Từ đó, bà Thủy kiến nghị Chính phủ tiếp tục có giải pháp ưu đãi để khơi thông nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bình dân. Bởi theo bà, đây là giải pháp mấu chốt để giải quyết gốc rễ vấn đề nhà ở an toàn cho người có thu nhập thấp.

Bà cũng kiến nghị bên cạnh kiểm tra phát hiện vi phạm, cần phải hướng dẫn kịp thời cho người dân để có giải pháp phòng, ngừa an toàn cháy nổ.

Cũng phát biểu tranh luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) khẳng định, với hệ thống pháp luật hiện nay, hoàn toàn có thể xử lý được nếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ chung cư mini. Do đó, đại biểu Nghĩa đề nghị không đặt vấn đề sửa luật để hợp thức hóa các chung cư có dấu hiệu vi phạm.