(Thanh tra) - Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua, chủ tịch tỉnh, thành có thêm nhiều quyền để bảo đảm xử lý công việc nhanh chóng, kịp thời, không bị đình trệ, ùn tắc.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi được Quốc hội thông qua sáng 16/6 với tuyệt đại đa số đại biểu Quốc hội tán thành.
Cấp chính quyền có UBND và HĐND, đặc khu dưới 1.000 người chỉ có UBND
Luật quy định đơn vị hành chính của Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp, gồm cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh).
Xã là đơn vị hành chính ở nông thôn; phường là đơn vị hành chính ở đô thị; đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập. Đây là địa bàn có vị trí chiến lược, được tổ chức theo mô hình đặc thù, được áp dụng các cơ chế chính sách ưu đãi vượt trội, thực hiện các chính sách mới về quản trị địa phương, thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vùng và cả nước.
Quy định mới trên sự thay đổi lớn so Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành, khi quy định mô hình chính quyền địa phương 3 cấp (cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã).
Cấp chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính, theo quy định của luật, gồm có HĐND và UBND. Quy định này, không áp dụng với đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người.
Theo đó, đặc khu có dân số thường trú dưới 1.000 người thì không tổ chức HĐND. UBND đặc khu là cơ quan hành chính nhà nước, do UBND cấp tỉnh quyết định thành lập, thực hiện vai trò của chính quyền địa phương tại đặc khu này.
Nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức và hoạt động của UBND, Chủ tịch UBND, cơ quan chuyên môn thuộc UBND đặc khu do Chính phủ quy định phù hợp với các nguyên tắc của luật này.
Chủ tịch cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo việc của xã, phường khi cần
Luật mới quy định rõ việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương các cấp.
Trong đó, nêu rõ nguyên tắc đẩy mạnh phân quyền, phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan Nhà nước ở Trung ương cho chính quyền địa phương; phân định rõ giữa thẩm quyền của UBND và chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp xã.
Việc này bảo đảm không trùng lặp, chồng chéo về nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan Nhà nước ở Trung ương và địa phương, giữa chính quyền địa phương các cấp và giữa các cơ quan, tổ chức thuộc chính quyền địa phương.
Đáng chú ý, luật mới quy định trường hợp cần thiết, UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình, UBND, chủ tịch UBND cấp xã, không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả.
Về phân quyền, luật mới quy định, chính quyền địa phương tự chủ trong việc ra quyết định, tổ chức thi hành và tự chịu trách nhiệm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền.
UBND cấp tỉnh được đề xuất với Chính phủ đề nghị Quốc hội phân quyền cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng và điều kiện thực tiễn của địa phương.
Chính phủ có trách nhiệm xem xét, giải quyết đề xuất của UBND cấp tỉnh; trường hợp không đồng ý thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Luật mới phân định nhiệm vụ, quyền hạn chung của UBND và nhiệm vụ, quyền hạn riêng của chủ tịch UBND theo hướng tăng nhiều hơn thẩm quyền của chủ tịch UBND.
Cụ thể, UBND cấp tỉnh có 12 nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch tỉnh có 23 nhiệm vụ, quyền hạn; UBND cấp xã có 10 nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch xã có 17 nhiệm vụ, quyền hạn.
Với chủ tịch thành phố ngoài nhiệm vụ, quyền hạn như chủ tịch tỉnh còn được trao thêm 5 nhiệm vụ, quyền hạn nữa.
Với những quy định mới này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, đây là một bước cải cách mạnh mẽ nhằm đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, tạo động lực đổi mới trong quản trị địa phương.
“Các quy định này của luật sẽ bảo đảm phát huy sự chủ động, sáng tạo, linh hoạt, nâng cao hơn trách nhiệm của Chủ tịch UBND, hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý hành chính nhà nước ở địa phương phù hợp với yêu cầu thực tiễn”, bà Trà nói.
Sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, Việt Nam có 34 tỉnh, thành phố (gồm 28 tỉnh và 6 thành phố - Hà Nội, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh).
Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi gồm 7 chương, 54 điều và có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua.
