Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Đ.X

Lần đầu tiên đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù với cấp huyện

Trình bày báo cáo, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, hiện nay Quốc hội chưa ban hành nghị quyết về chính sách đặc thù áp dụng cho cấp huyện.

Để cụ thể hóa chủ trương của Bộ Chính trị, dự thảo nghị quyết quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho tỉnh Đắk Lắk theo hướng: Áp dụng các chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng với các địa phương vừa qua như Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Cần Thơ, Khánh Hòa nhưng phạm vi “chỉ thực hiện trên địa bàn TP Buôn Ma Thuột”.

Theo dự thảo, tỉnh Đắk Lắk được vay tối đa 40% số thu ngân sách được hưởng qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các nguồn tài chính khác trong nước và vốn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho vay lại. Mức này thấp hơn ngưỡng 60% hiện nhiều địa phương được áp dụng. Tổng mức vay và bội chi ngân sách của tỉnh hằng năm do Quốc hội quyết định.

Tỉnh được phân bổ thêm 45% số chi tính theo định mức dân số của TP Buôn Ma Thuột khi xây dựng định mức, dự toán chi thường xuyên ngân sách năm 2023.

Về ưu đãi thuế, doanh nghiệp đầu tư tại TP Buôn Ma Thuột sẽ được hưởng thuế suất thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm và giảm một nửa số thu thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp 9 năm tiếp theo.

Các lĩnh vực được ưu đãi thuế, như sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản, du lịch, y tế, giáo dục hay sản xuất sản phẩm tiết kiệm năng lượng, đầu tư kinh doanh trung tâm logistics, cảng cạn kho hàng... tại TP Buôn Ma Thuột.

Về quy hoạch, trên cơ sở quy hoạch xây dựng khu chức năng, đô thị TP Buôn Ma Thuột được Thủ tướng phê duyệt, UBND tỉnh được phân cấp phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung theo trình tự, thủ tục do Thủ tướng quyết định.

Ưu đãi thuế thu nhập cá nhân theo nơi cư trú không “hút” được nhân tài

Bên cạnh các chính sách trên, dự thảo có quy định ưu đãi với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt.

“Chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt làm việc tại TP Buôn Ma Thuột trong thời gian thực hiện nghị quyết này được miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời gian 5 năm đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và thu nhập từ công việc phát sinh tại TP Buôn Ma Thuột”, Bộ trưởng nêu.

HĐND tỉnh Đắk Lắk được ban hành quy định chính sách ưu đãi về đào tạo, bồi dưỡng, môi trường làm việc, trang thiết bị làm việc, quy hoạch, bổ nhiệm, tiền lương, chế độ phúc lợi và các chính sách khác với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt; tiêu chí xác định đối tượng chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt trong các lĩnh vực cần thu hút làm việc tại TP Buôn Ma Thuột.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường. Ảnh: P.Thắng

Nêu ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Phú Cường nói, mức độ ưu đãi như dự thảo nghị quyết là hợp lý.

Tuy nhiên, tính thực tiễn của chính sách này, Thường trực Ủy ban này đề nghị cân nhắc thêm vì với sự phát triển của khoa học, công nghệ, các chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt hiện có thể làm việc từ xa và không nhất thiết phụ thuộc vào nơi cư trú.

“Việc ưu đãi thuế thu nhập cá nhân theo nơi cư trú không thu hút được nhân tài một cách lâu dài mà lại gây bất bình đẳng và mất số thu”, ông Cường nhấn mạnh.

Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách còn cho rằng, cần quy định rõ nội hàm của “chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt” và không giao HĐND tỉnh thẩm quyền quy định nội dung này vì đây là căn cứ tính thuế nên cần được xác định rõ trong nghị quyết.

Vẫn theo ông Cường, trong cơ quan thẩm tra, có một số ý kiến đề nghị không áp dụng quy định trên. Vì, Luật Thuế thu nhập cá nhân chỉ quy định đối tượng nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo thì mới được xem xét giảm thuế; không ưu đãi thuế với chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt.

Cạnh đó, sẽ dẫn đến chưa công bằng giữa các địa phương và giữa các đối tượng trên cùng địa bàn tỉnh Đắk Lắk; tác động đến tâm lý những người đang công tác ngoài phạm vi TP Buôn Ma Thuột, nhất là tại địa bàn khó khăn. Thêm nữa, là tác động đến ngân sách địa phương, trong khi chưa thấy rõ hiệu quả của việc thu hút nhân lực…

“Chưa đột phá”, đề xuất chính sách ưu đãi còn “hẹp quá”

Góp ý sau đó, đa số các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, những cơ chế, chính sách đặc thù thí điểm cho TP Buôn Ma Thuột “chưa đột phá, còn dập khuôn, lối mòn và chưa có tính lan toả vùng miền”.

Theo Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, cơ chế đặc thù như trên là “hẹp quá”. Ông Định đề nghị nghiên cứu để giảm thuế ở mức nhiều hơn nữa.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng băn khoăn, các chính sách như đề xuất của Chính phủ. Với đặc thù là “thủ phủ cà phê” của Buôn Ma Thuột, ông Huệ gợi ý, cần có mức ưu đãi cao nhất phát triển chuỗi giá trị của cà phê.

“Việt Nam có thể tham gia tích cực vào chuỗi giá trị của toàn cầu nông sản, thậm chí có thể chủ động tạo ra chuỗi giá trị mới, mang tính dẫn dắt nếu có cơ chế, chính sách khuyến khích đủ mạnh”, ông Vương Đình Huệ nêu.

Giải trình, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng đồng tình với nhận xét, chính sách ưu đãi cho TP Buôn Mê Thuột còn ít. Ông Dũng nói sẽ cùng các cơ quan liên quan rà soát, đề xuất chính sách ưu đãi để tăng thu hút đầu tư vào Buôn Ma Thuột, trong đó có chính sách ưu đãi phát triển chuỗi giá trị cà phê.

Dự kiến nội dung này sẽ được thảo luận, trình Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp thứ 4, vào tháng 10 tới.