Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường trả lời chất vấn. Ảnh: TN

Kiểm điểm nghiêm túc, không né tránh

Trả lời chất vấn vì sao khi đã tiến hành thanh tra mà không phát hiện ra những vi phạm của Formosa, Bộ trưởng cho biết, đúng là có đoàn thanh tra liên ngành từ tháng 9/2015 đến tháng 1/2016 thì ban hành kết luận. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, Formosa đang tiến hành xây dựng công trình nên chưa phát hiện được có việc thay đổi khi lắp đặt công nghệ.

Còn về trách nhiệm của Formosa đã được chỉ rõ. Formosa đã xin lỗi nhân dân, Chính phủ Việt Nam, cam kết bồi thường thiệt hại và đã bồi thường thiệt hại. Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các cơ quan nhà nước các cấp xem xét trách nhiệm với tinh thần nghiêm túc.

“Bộ Tài nguyên Môi trường đã thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng, tiến hành kiểm điểm ngay những ngày đầu khi xảy ra sự cố môi trường đối với tập thể Ban cán sự Đảng Bộ nhiệm kỳ 2010-2015. Bộ cũng đã yêu cầu kiểm điểm với tinh thần nghiêm túc, không né tránh cứ cấp dưới đến cấp trên”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Kết quả, Ban cán sự Đảng Bộ đã nhận hình thức kiểm điểm và đã trình lên cấp có thẩm quyền để xem xét. Còn đối với cấp dưới, Ủy ban Kiểm tra đang phối hợp với Bộ để xem xét xử lý nghiêm theo trình tự, và sẽ công bố rộng rãi với nhân dân được biết trong thời gian tới

Còn về môi trường biển, Bộ trưởng khẳng định, đã an toàn dựa trên kết quả điều tra, đánh giá rất bàn bản và có xác nhận của các cơ quan tư vấn trong và ngoài nước.

“Lần này, một lần nữa, khẳng định biển miền Trung an toàn trên cơ sở phân tích từ trầm tích đáy, nước đáy, nước mặt. Tất cả hoạt động du lịch, thể thao, nuôi trồng hải sản hoàn toàn có thể tiến hành bình thường”, người đứng đầu ngành Tài nguyên Môi trường nói.

Bộ trưởng cũng cho biết, Bộ Y tế đang tiến hành phân tích toàn diện hải sản và bày tỏ tin tưởng rằng, Bộ Y tế sẽ công bố toàn bộ hải sản an toàn.

Cơ sở nào bảo đảm vững chắc Formosa không gây ô nhiễm nữa?

Trước đó, chiều ngày 15/11, những bức xúc về ô nhiễm môi trường tại các dự án công nghiệp, ô nhiễm các lòng sông… là nhiều vấn đề được ĐBQH quan tâm chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đặt câu hỏi, cử tri Quảng Bình đánh giá cao giải pháp của Quốc hội, Chính phủ về khắc phục hậu quả do Formosa gây ra. Tuy nhiên, cử tri thiếu niềm tin, băn khoăn cho cả thế hệ hiện tại và tương lai về Formosa. Bộ trưởng cho biết, cơ sở nào bảo đảm vững chắc Formosa không gây ô nhiễm môi trường nữa?

Cùng chung lo lắng, ĐB Phạm Tất Thắng (Vĩnh Long) đặt vấn đề, hiện tượng phát triển công nghiệp và làng nghề không bền vững, mà đỉnh điểm là sự cố Formosa vừa gióng lên hồi chuông về vấn đề này.

“Tôi rất lo lắng khi Bộ trưởng nêu “khả năng chịu đựng của môi trường đã tới hạn”. Đâu là trách nhiệm của Bộ trong quản lý Nhà nước?”, ông Thẳng hỏi, làm thế nào để đánh giá tác động môi trường bảo đảm để không xảy ra sự cố môi trường trong tương lai.

Liên quan đến trách nhiệm xử lý môi trường hiện nay, nhiều ĐB cho rằng hiện nay chưa rõ. Theo ĐB Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận), “cách quản lý Nhà nước hiện như “thả gà ra đuổi” và đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn về vấn đề này.

Sau giải lao, nghị trường tiếp tục “nóng” việc ô nhiễm môi trường. Nhiều ĐBQH đã dùng “động từ mạnh” và số liệu khủng như: “Quả bom môi trường nổ chậm”, “bức tử sông Hậu”, “20 nhà máy nhiệt điện than, thải ra 16 triệu tấn tro, xỉ, thạch cao”, “10 làng ung thư”… để chỉ tình trạng ô nhiễm của các dòng sông bị xả thải trái phép từ các dự án công nghiệp, ô nhiễm từ các làng nghề và các nhà máy nhiệt điện.

Bộ Tài nguyên Môi trường nhận trách nhiệm vụ Formosa

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, đánh giá tác động môi trường thông thường doanh nghiệp mới chỉ đề cập đến một nội dung, còn tổng thể tác động của các hạng mục trong cả một khu liên hợp công nghiệp thì còn nhiều vấn đề.

“Chúng ta cần danh mục và cách kiểm soát chặt chẽ hơn”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, có thể Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ kiến nghị sửa luật về môi trường để thay đổi cách tiếp cận, đánh giá tác động môi trường, kể cả từ khâu phòng ngừa.

Riêng Formosa, Bộ trưởng nói, Bộ hoàn toàn chịu trách nhiệm. Sau khi chỉ ra được vi phạm, nguyên nhân và nguồn gây ô nhiễm, Bộ đã tập trung vào 3 nhóm chính xử lý ô nhiễm đó là: Nước thải, khí thải và chất thải rắn.

Bộ đã thành lập 1 hội đồng chuyên ngành để xem xét, đánh giá, yêu cầu phía doanh nghiệp có biện pháp khắc phục cụ thể.

Trong quá trình Formosa giải quyết, Bộ Tài nguyên và Môi trường có một ban giám sát, theo dõi 24/24 về khí thải, rác thải, chất thải rắn của Formosa. Bộ cũng yêu cầu phải tuân thủ các điều kiện, nếu Việt Nam chưa có thì theo tiêu chuẩn quốc tế.

"Chúng tôi yêu cầu các công đoạn sản xuất đều phải được xem xét, xử lý. Nếu xảy ra sự cố phải có phương án, có hồ để xử lý sự cố. Việc theo dõi được cập nhật và gửi thẳng số liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh để chuyển về Bộ.

Nước trong công nghệ dập cốc được theo dõi và gắn thiết bị theo dõi nghiêm ngặt như ở Hàn Quốc. Nước thải qua hồ xử lý sinh học, và hồ sinh học này chúng tôi yêu cầu phải thả cá để đảm bảo nước thải ra môi trường phải an toàn" - Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Formosa hứa đảm bảo duy trì lâu dài bền vững không để xảy ra sự cố như vừa qua. Bộ Tài nguyên Môi trường cũng xây dựng hệ thống giám sát môi trường biển, khí thải từ các địa phương này. Chất thải rắn và bùn thải nguy hại, nếu Formosa chưa ký hợp đồng với các doanh nghiệp để xử lý thì phải để lưu trong

Sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát và lắp đặt các hệ thống giám sát tự động

Khi các sự cố ô nhiễm môi trường xảy ra đều gắn với trách nhiệm cụ thể. Tuy nhiên, việc phối hợp thực hiện, cũng như quy định giải quyết các vấn đề trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương còn chưa rõ ràng.

Bộ trưởng giải thích, theo quy định hiện nay, việc phê duyệt đánh giá tác động môi trường của các dự án là trách nhiệm của địa phương, nhưng cấp phép các dự án lại là trách nhiệm của địa phương. Do đó, cần phải xác định được người chịu trách nhiệm thông suốt từ khi cấp phép đến khi vận hành dự án.

Làm rõ hơn những quy định liên quan đến báo cáo đánh giá tác động môi trường, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, các báo cáo này “chỉ là dự báo chứ không thể là cả quá trình, khi dự án triển khai vẫn có thể điều chỉnh. Nếu dự án liên hợp thì có nhiều hạng mục khác nhau, nếu đánh giá thì phải làm tổng thể”.

Nhắc đến tầm quan trọng của sông Hậu đối với đời sống người dân khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói, “bức tử” các dòng sông, khai thác cát sỏi là vấn đề rất bức xúc.

Bộ Tài nguyên Môi trường cho rằng phải có quy hoạch tổng thể cho vùng, để có phân bổ sử dụng nước cho từng vùng. Đồng thời, cần có quy hoạch tổng thể để khai thác, sử dụng và phát triển nguồn nước, từ đó phân bổ nước sử dụng cho các mục đích khác nhau.

“Trên cơ sở đó đưa ra quy chuẩn môi trường, Bộ sẽ thực hiện tốt công việc Thủ tướng Chính phủ giao đó là rà soát các cơ sở dọc sông đối với các dự án đang triển khai cũng như đánh giá lại toàn bộ các dự án, từ công nghệ đến quá trình xử lý, để giảm tối đa khả năng ô nhiễm và tránh sự cố. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát và lắp đặt các hệ thống giám sát tự động, yêu cầu các nhà máy xả thải lớn phải chịu giám sát”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho hay.

Thảo Nguyên