Bộ trưởng Bộ Công an nêu thách thức lớn, cũng như giải pháp chống tội phạm công nghệ cao. Ảnh: N.Bắc

Tại cuộc đối thoại của Thủ tướng Phạm Minh Chính với thanh niên Việt Nam chiều 24/3, TS. Lê Kim Hùng, Trưởng Bộ môn Truyền thông, Khoa Mạng máy tính và Truyền thông, Trường Đại học Công nghệ thông tin Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh cho rằng với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ và chuyển đổi số, tình hình tội phạm và công tác phòng, chống tội phạm đã có rất nhiều thay đổi.

Anh Hùng đặt vấn đề là những định hướng giải pháp lớn để thúc đẩy mạnh mẽ việc chuyển hướng công tác phòng, chống tội phạm từ thủ công truyền thống sang hiện đại, ứng dụng khoa học công nghệ.

Công an không được đi sau tội phạm

Trả lời về giải pháp phòng chống tội phạm công nghệ cao, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Công an nói, tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm. 

Loại tội phạm này, theo Bộ trưởng Bộ Công an, không chỉ hoạt động trên quy mô cả nước mà xuyên biên giới, với tính ẩn danh cao, có tổ chức và không có tổ chức, “đứng chân” ở nước ngoài nhưng hoạt động tội phạm ở trong nước.

Đại tướng Lương Tam Quang đề cập đến điều đáng lo nhất là hành vi tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến liên quan trí tuệ nhân tạo AI, tội phạm tài chính qua mạng. “Đây là thách thức lớn với công tác phòng chống tội phạm”, Bộ trưởng Bộ Công an nói.

Về giải pháp, ông Quang cho biết nhanh chóng đấu tranh với tội phạm từ truyền thống sang hiện đại, ứng dụng khoa học công nghệ.

Đầu tiên là hiện đại hóa lực lượng phòng chống tội phạm, mà trước hết là con người trên tinh thần “người trước súng sau”. Theo Bộ trưởng Bộ Công an, phải hiện đại về con người với mục tiêu hiện đại hóa tư duy, làm sao đủ năng lực để đấu tranh phòng chống tội phạm.

Thứ hai là phải nhận diện được tội phạm để chủ động đấu tranh, đặc biệt là phương thức, thủ đoạn mới để phòng ngừa đấu tranh kịp thời. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý vấn đề an toàn về dữ liệu cá nhân. Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang khẳng định chúng ta đang an toàn. Ảnh: N.Bắc

Bộ trưởng cho hay, lực lượng công an có phương châm “không được đi sau tội phạm”, nên luôn phải chủ động. Đồng thời phải tuyên truyền, nâng cao nhận thức của nhân dân về phương thức, hoạt động của tội phạm để người dân tự bảo vệ mình.

“Mỗi một thanh niên nếu làm tốt công tác tuyên truyền cho người thân, người dân nơi sinh hoạt của mình ý thức, cảnh giác được trước tội phạm mạng thì rất hiệu quả”, Bộ trưởng Bộ Công an chia sẻ.

Giải pháp thứ ba là ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Đại tướng Lương Tam Quang cho biết, giờ tố giác tội phạm có thể thực hiện trên ứng dụng VneID.

Cạnh đó, khai thác hiệu quả thành tựu của chuyển đổi số quốc gia như làm sạch dữ liệu thuê bao di động, không được để có sim rác, làm sạch dữ liệu ngân hàng, đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, không tiếp xúc trực tiếp và thanh toán không dùng tiền mặt.

Thứ tư là tăng cường hợp tác quốc tế, để phòng chống tội phạm công nghệ cao “không có khoảng cách”.

Giải pháp thứ năm là hoàn thiện khung khổ pháp lý để xử lý hiệu quả các phương thức mới của tội phạm.

Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh cần sử dụng mã định danh cá nhân để quy trình quản lý tập trung thống nhất; đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác chỉ đạo, điều hành; ứng dụng tiện ích VneID trong tất cả các hoạt động. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý vấn đề an toàn về dữ liệu cá nhân. Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định chúng ta đang an toàn.

Có cơ chế, chính sách đột phá cho các ngành STEAM

TS. Hoàng Anh Đức, Đại học RMIT chia sẻ, hiện nay, sinh viên và lực lượng có trình độ sau đại học theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt chưa nhiều. Trong khi đó, đây là nhóm đối tượng và lĩnh vực quan trọng để tham gia phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. 

“Xin được hỏi Chính phủ đã và sẽ có những cơ chế, chính sách gì mang tính đột phá để có thể gia tăng nhiều hơn nữa đối tượng này theo học các lĩnh vực trên?”

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng. Ảnh: N.Bắc

Trả lời, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, để phát triển đất nước cần rất nhiều nhóm nhân lực và mỗi nhóm nhân lực có vai trò riêng, đóng góp rất quan trọng. 

Tuy nhiên, ở một thời điểm mong muốn phát triển nhanh và bền vững, yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực STEM, bao gồm khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, cần số lượng lớn hơn.

Theo Bộ trưởng, hiện nay, tỷ lệ nhập học của sinh viên tham gia vào các ngành học STEM và bậc đại học bình quân hằng năm từ 28-30%. Tỷ lệ này ở một số nước như Hàn Quốc 35%, Đức là 39%, Phần Lan 36%. 

“Tỷ lệ của chúng ta không kém quá nhiều so với các nước có công nghiệp và kỹ thuật phát triển, nhất là trong bối cảnh chúng ta có một trăm triệu dân. Tỷ lệ 30% trong số học sinh nhập học đại học hằng năm là 600.000 không phải quá nhỏ”. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhìn nhận.

Nhấn mạnh số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Thủ tướng đang giao cho ngành giáo dục và đào tạo chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển các lĩnh vực công nghệ cao.

Trong đó, theo ông Sơn, sẽ có rất nhiều chính sách đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này như: hỗ trợ học bổng cho người học; chế độ thu hút các chuyên gia ở nước ngoài vào làm việc; định hướng đầu tư phát triển các trường đại học…

“Chúng ta đang tập trung cao độ, ưu tiên cho lĩnh vực phát triển về nhân lực, có thể nói triển vọng phía trước đầy lạc quan”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận, chúng ta chưa phát triển toàn diện các ngành, lĩnh vực khoa học, trong đó các ngành khoa học cơ bản chưa phát triển đúng yêu cầu phát triển đất nước và xu thế phát triển của thời đại. 

Do đó, theo Thủ tướng, phải có cơ chế, chính sách ưu tiên, như chính sách vinh danh, chính sách học bổng để các sinh viên, nghiên cứu sinh theo đuổi đam mê. Tương tự như vậy với các lĩnh vực nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, thể dục thể thao, văn hóa, công nghiệp giải trí. 

“Tinh thần là tạo thuận lợi nhất cho mỗi người theo đuổi đam mê, hoài bão, thế mạnh của mình”, Thủ tướng nhấn mạnh.