Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chủ trì Hội nghị. Ảnh: Tuấn Anh

Trao đổi về tình hình quốc tế khu vực, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đánh giá 2020 là một năm đầy thách thức, khó khăn và bất ổn với dịch bệnh Covid-19 bùng phát và lây lan trên diện rộng, cạnh tranh giữa các cường quốc chiến lược ngày càng gia tăng, cùng các vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống. Dù gặp nhiều khó khăn, nhưng các đại biểu vẫn thống nhất đánh giá ASEAN đạt được thành công trong xây dựng Cộng đồng, tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực.

Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam, trên cương vị Chủ tịch ASEAN, đã tích cực dẫn dắt Hiệp hội, gắn kết, chủ động vượt qua khó khăn, kiên định xây dựng Cộng đồng.

Các Bộ trưởng cũng chỉ ra những nội dung hợp tác cần được tiếp tục thúc đẩy trong quá trình phục hồi và khôi phục tăng trưởng sau đại dịch. Đó chính là cần bảo đảm sự liền mạch của chuỗi cung ứng, khôi phục giao thương an toàn giữa các nước, kết thúc đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại thế hệ mới như RCEP, tăng cường hợp tác thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN thông qua nâng tầm các hoạt động hợp tác giữa các tiểu vùng.

Các Bộ trưởng Ngoại giao đã dành nhiều thời gian trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực. Ảnh: Tuấn Anh

Đề cập tới Biển Đông, các Ngoại trưởng cơ bản nhất trí, Biển Đông tiếp tục là vấn đề nổi lên trong tình hình quốc tế và khu vực, nhiều hành động đơn phương, trong đó có quân sự hóa, đòi hỏi chủ quyền thiếu căn cứ, hành xử áp đặt vẫn tiếp diễn, gây lo ngại đến hòa bình, ổn định trên Biển Đông nói riêng, khu vực nói chung.

Trong bối cảnh này, các nước tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về hòa bình, ổn định trên Biển Đông, đề cao vai trò của luật pháp quốc tế, vai trò quan trọng của UNCLOS, khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển. Các Ngoại trưởng tiếp tục kêu gọi thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố DOC, trông đợi ASEAN và Trung Quốc sớm xây dựng thành công Bộ Quy tắc COC hiệu lực và hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Về bang Rakhine, Myanmar, các Bộ trưởng đánh giá cao nỗ lực của Tổng Thư ký ASEAN trong duy trì các hoạt động hỗ trợ Myanmar bất chấp tác động của đại dịch Covid-19. Các Bộ trưởng cam kết ASEAN sẽ nỗ lực hơn, hỗ trợ quá trình hồi hương đạt kết quả cụ thể.

Các nước cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của duy trì vai trò trung tâm ASEAN trong khu vực. Ảnh: Tuấn Anh

Nhân dịp này, các Ngoại trưởng cho ý kiến về Bộ tiêu chí xem xét lập quan hệ đối tác đối thoại của ASEAN.

Hội nghị nhất trí để Colombia, Cuba và Nam Phi tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) và tổ chức lễ ký tham gia TAC của những nước này theo lịch trình đã thống nhất.

Thay mặt Chủ tịch ASEAN 2020, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng đây là giai đoạn “lửa thử vàng, gian nan thử sức” của ASEAN. ASEAN cần thể hiện sự đoàn kết, gắn bó để có thể hoàn tất các ưu tiên sáng kiến của năm ASEAN 2020, hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, đồng thời ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên, đặc biệt là đại dịch Covid-19.

Sự ủng hộ, hợp tác và phối hợp chặt chẽ của các nước chính là cơ sở giúp Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020, Phó Thủ tướng khẳng định.

Phát biểu về tình hình quốc tế và khu vực, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đề cao đoàn kết ASEAN, coi đây là nhân tố then chốt trong bảo đảm ASEAN hòa bình, ổn định, độc lập và tự chủ trong môi trường thế giới có nhiều bất ổn, bất định hiện nay.

Nhắc lại lập trường chung của ASEAN về Biển Đông, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh yêu cầu kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình, tổn hại tới quyền và lợi ích hợp pháp của các nước ven biển.

"Bằng tinh thần thượng tôn pháp luật, chia sẻ với ý kiến đánh giá của các nước về tầm quan trọng đặc biệt của UNCLOS 1982, văn kiện cơ sở, là khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển, Việt Nam cam kết phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN và Trung Quốc trong thực hiện đầy đủ, hiệu quả DOC và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu lực, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Luật biển 1982", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Ngoại trưởng của các nước ASEAN đã tổ chức Hội nghị lần thứ 22 Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSCC). Các nước bày tỏ vui mừng trước việc APSC đã có những bước phát triển mới, thực chất, bất chấp những khó khăn, thách thức của thời cuộc cũng như tác động của Covid-19. Nhân đó, các Ngoại trưởng đánh giá cao đóng góp của các cơ quan liên quan trong Cộng đồng như Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM), Bộ trưởng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC) trong quá trình hợp tác phòng, chống và đấu tranh với dịch bệnh thời gian qua. Các nước cũng cho rằng, việc hoàn thành 98% kế hoạch hành động APSC là chỉ dấu nổi bật trong quá trình xây dựng cộng đồng của ASEAN.

Ngay sau Hội nghị APSC 22, các Ngoại trưởng đã tổ chức Hội nghị lần thứ 28 Hội đồng Điều phối ASEAN ASEAN (ACC). Tại Hội nghị, các nước đã trao đổi về những sáng kiến trong hợp tác ứng phó chung của ASEAN đối với đại dịch COVID-19. Các Bộ trưởng Ngoại giao đã nhất trí thông qua và trình lên Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 tài liệu Điều khoản tham chiếu của Quỹ ASEAN về ứng phó dịch COVID-19 và Kho dự phòng vật tư y tế khu vực ASEAN, Khung chiến lược ASEAN về ứng phó các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và Khung phục hồi Tổng thể ASEAN. Các Bộ trưởng cũng kiến nghị các Lãnh đạo ASEAN ra Tuyên bố về thiết lập khuôn khổ Hành lang đi lại ASEAN và công bố thành lập Trung tâm ASEAN đáp ứng các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và bệnh truyền nhiễm mới nổi (ACPHEED) tại dịp Cấp cao.

Cũng trong hôm nay (10/11), Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã cùng các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN dự Lễ ký Văn kiện mở rộng để Colombia, Nam Phi và Cuba tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) được thực hiện bằng hình thức trực tuyến. Phát biểu tại lễ ký, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng việc mở rộng Hiệp ước TAC cho thấy vị thế và vai trò quốc tế của ASEAN trong tăng cường hợp tác, thúc đẩy hoà bình, an ninh khu vực và thế giới. Phó Thủ tướng đề nghị các nước Colombia, Cuba và Nam Phi thực hiện theo đúng những mục tiêu và nguyên tắc của TAC.