(Thanh tra) - Công ước Liên hợp quốc về tội phạm mạng (gọi tắt là Công ước Hà Nội), thể hiện sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế về sự tham gia và đóng góp tích cực, trách nhiệm của Việt Nam trong quá trình xây dựng Công ước nói riêng và ứng phó các thách thức toàn cầu của Liên hợp quốc nói chung.
Ngày 24/12/2024, Đại hội đồng Liên hợp quốc chính thức thông qua Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, gồm 9 chương, 71 điều, với nhiều nội dung quan trọng như: hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng; cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứng cứ điện tử, tịch thu, xử lý tài sản phạm tội, bảo vệ nhân chứng, hỗ trợ nạn nhân.
Cụ thể, trong Chương II, Công ước yêu cầu mỗi quốc gia thành viên cần hình sự hóa theo luật nước mình, các hành vi như truy cập, can thiệp xóa bỏ, thay đổi, cản trở trái phép vào hệ thống công nghệ thông tin; sử dụng các tài nguyên, dữ liệu điện, thiết bị điện tử vào mục đích trái phép; làm giả, trộm cắp, gian lận hệ thống công nghệ thông tin.
Theo quy định tại Điều 64, Công ước được mở ký tại Thủ đô Hà Nội trong năm 2025, và được gọi là “Công ước Hà Nội”. Tên gọi này thể hiện sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với vai trò, đóng góp tích cực và trách nhiệm của Việt Nam trong quá trình xây dựng văn kiện, đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đây cũng là văn kiện pháp lý hình sự quốc tế mang tính bao trùm đầu tiên của Liên hợp quốc trong lĩnh vực chống tội phạm mạng và cũng là điều ước đa phương về tội phạm mới của Liên hợp quốc kể từ Công ước Palermo về tội phạm xuyên quốc gia năm 2000.
Phát biểu nhân dịp Lễ mở ký Công ước, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh: “Với sự tham gia và cam kết của các quốc gia, Lễ mở ký Công ước tại Hà Nội sẽ trở thành dấu mốc lịch sử, khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương với Liên hợp quốc là trung tâm, gửi đi thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm của chúng ta trong chống tội phạm mạng và xây dựng một thế giới hòa bình, công bằng, thượng tôn pháp luật, vì lợi ích của thế hệ hôm nay và mai sau.”
Lễ mở ký Công ước Hà Nội là bước triển khai quan trọng Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, thể hiện chủ trương của Việt Nam chủ động tham gia, khởi xướng sáng kiến và đóng góp vào việc xử lý các vấn đề toàn cầu, trong đó có an ninh mạng.
Với tư cách nước chủ nhà, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia đầu tiên ký kết Công ước, thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ trong thúc đẩy phê chuẩn và triển khai theo lộ trình của Liên hợp quốc. Trong cuộc họp báo chung với Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres ngày 25/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ: Lễ mở ký cho thấy sự ủng hộ, niềm tin mà Liên hợp quốc và các nước gửi gắm cho Việt Nam. Sự có mặt của đông đảo bạn bè quốc tế tại Thủ đô Hà Nội nhân sự kiện quan trọng này không chỉ khẳng định uy tín, vai trò và vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế, mà hơn cả là tình cảm, sự yêu quý chân thành của bạn bè dành cho Việt Nam. Thủ tướng khẳng định, đây là động lực để Việt Nam nỗ lực tiếp tục phát huy tinh thần tiên phong, chủ động, sáng tạo, cùng các nước chung sức đồng lòng chống tội phạm mạng, loại tội phạm mới nhưng tác động sâu rộng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của nhân loại.
Trong bối cảnh các hoạt động tội phạm mạng ngày càng tinh vi, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và an ninh xã hội, Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều biện pháp toàn diện nhằm bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Đảng và Nhà nước đã ban hành các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 29-NQ/TW về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Nghị quyết 30-NQ/TW về Chiến lược an ninh mạng quốc gia; thành lập Ban Chỉ đạo an toàn, an ninh mạng quốc gia do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban.
Tại Hà Nội, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an phối hợp với Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA), Tiktok Việt Nam và Công ty cổ phần VCCorp đã phát động Chiến dịch "Chống lừa đảo trực tuyến năm 2025", được triển khai trên quy mô toàn quốc mang thông điệp trung tâm “3C – Chậm để chắc chắn – An toàn hơn”, hay như các chiến dịch tuyên truyền và nâng cao nhận thức “Không Một Mình” với thông điệp “Cùng nhau an toàn trực tuyến” đã góp phần huy động sự tham gia của toàn xã hội trong bảo vệ không gian mạng an toàn, lành mạnh. Đây cũng chính là hành động cụ thể hóa tinh thần Công ước, kiến tạo niềm tin và an toàn trực tuyến.
Thực tiễn cho thấy, lừa đảo, chiếm đoạt thông tin, thao túng trực tuyến đang trở thành mối đe dọa lớn. Theo Viettel Cyber Security, trong quý III/2025, Việt Nam ghi nhận hơn 6,5 triệu tài khoản cá nhân bị đánh cắp, gần 4.000 tên miền lừa đảo và 900 website giả mạo thương hiệu, gây thiệt hại ước tính hàng chục nghìn tỷ đồng. Những con số này phản ánh rõ tính cấp thiết của việc hợp tác quốc tế và xây dựng cơ chế pháp lý toàn cầu để ngăn chặn, xử lý tội phạm mạng hiệu quả.
“Công ước Hà Nội” vì thế mang ý nghĩa to lớn, không chỉ tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố, dẫn độ tội phạm mạng, mà còn góp phần xây dựng lòng tin, bảo vệ chủ quyền số và thượng tôn pháp luật trong không gian mạng.
Sự kiện Lễ mở ký tại Hà Nội, trong dịp kỷ niệm 80 năm thành lập Liên hợp quốc, một lần nữa khẳng định hình ảnh Việt Nam trách nhiệm, là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế, cùng chung tay vì một không gian mạng an toàn, nhân văn và phát triển bền vững.
Bên lề ký kết Công ước của Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng diễn ra Hội nghị bàn tròn chủ đề “Ứng phó với mối nguy cơ giao thoa: Tội phạm mạng và tham nhũng ở khu vực Đông Nam Á”. Đoàn đại biểu của Thanh tra Chính phủ tham dự và phát biểu tham luận “Tội phạm mạng - những tác động đến công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng đối với ngành Thanh tra Việt Nam”.
