(Thanh tra) - Thời gian qua, giá nguyên vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa tăng “đột biến” khiến các công trình xây dựng bị ảnh hưởng nặng nề. Cả hệ thống chính trị đã phải vào cuộc từng bước tháo gỡ khó khăn cho lĩnh vực này. Để tìm hiểu nguyên nhân và giải pháp căn cơ giúp các doanh nghiệp vượt qua cơn bão giá lúc này, phóng viên Báo Thanh tra đã phỏng vấn ông Cao Tiến Đoan, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, thành viên HĐND tỉnh Thanh Hóa về vấn đề này.
+ P.V: Thời gian vừa qua, giá cả nguyên vật liệu trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa tăng cao, đặc biệt trong đó có giá cát tăng phi mã, làm đứt gãy nguồn cung, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các công trình xây dựng của Nhà nước và dân sinh. Theo ông nguyên nhân là do đâu, các doanh nghiệp bị ảnh hưởng như thế nào?
-Ông Cao Tiến Đoan: Theo báo cáo của cơ quan chức năng, hiện nay tỉnh Thanh Hóa có 616 mỏ khoáng sản được quy hoạch, trong đó có 557 mỏ khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh và 59 mỏ khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Đến nay, toàn tỉnh đã có 344 mỏ được cấp phép khai thác, trong đó có 17 mỏ được Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cấp phép và 327 mỏ được UBND tỉnh cấp phép (trữ lượng khoáng sản còn lại của các mỏ khoảng 43,6 triệu m3 đất san lấp; 3,6 triệu m3 cát và 163,6 triệu m3 đá).
Trong những năm qua, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã tích cực hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, cơ bản đáp ứng được nguồn vật liệu xây dựng phục vụ thi công các công trình, dự án trên địa bàn tỉnh, cung cấp vật liệu cho người dân xây dựng, chỉnh trang nhà cửa, xây dựng nông thôn mới... đóng góp vào ngân sách tỉnh hàng năm từ 900 - 1.000 tỷ đồng.
Tuy nhiên, vấn đề vật liệu xây dựng hiện nay đang gặp khó khăn, vướng mắc, đáng lo ngại và ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động, sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, bởi nó đang làm chậm tất cả các “mắt xích” của chuỗi phát triển kinh tế từ khâu giải ngân đầu tư công, đến tiến độ thực hiện dự án, nhất là hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp, phát triển độ thị và giao thông đường bộ.
Nhiều doanh nghiệp hoạt động trong ngành xây dựng, giao thông, sản xuất bê tông tươi "đỏ mắt" tìm mua cát để xây dựng công trình, san lấp, sản xuất bê tông nhưng trên địa bàn hầu như không có. Một phần, thời gian qua cơ quan chức năng "siết chặt" quản lý, bắt, xử lý hình sự nhiều vụ khai thác cát trái phép; tăng cường kiểm tra, thanh tra các mỏ khoáng sản dẫn đến các chủ mỏ hoạt động cầm chừng, tránh bị "soi" dẫn đến giá cả tăng cao. Nhiều doanh nghiệp phải mua cát tỉnh ngoài với giá đội cao gần gấp đôi so với trước đây vì phát sinh cước vận chuyển.
Theo đánh giá của các hội viên Hiệp hội doan nghiệp tỉnh, trong quý I năm nay thị trường vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh có nhiều biến động, đặc biệt ở các nhóm vật liệu thiết yếu như đất san lấp, cát và đá xây dựng. Đối với giá đất san lấp đã tăng từ 20–30%, cát xây dựng tăng 30–40%, và đá xây dựng tăng từ 5–10%. Biến động này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp, mà còn làm chậm tiến độ nhiều dự án đầu tư công trọng điểm, gây khó khăn thiệt hại rất lớn cho các doanh nghiệp.
Điều đáng quan tâm là cơ chế điều chỉnh giá hiện nay còn nhiều chậm trễ, bất cập, chưa kịp thời. Giá vật liệu tăng nhanh, nhưng bảng giá công bố lại quá chậm và chưa sát thực tế. Nhất là trong tình hình hiện nay ở một số bộ phận, cán bộ công chức có tâm lý “chờ sắp xếp”, “chờ điều chuyển”, nên nhiều thủ tục bị treo, khiến doanh nghiệp rơi vào khoảng trống hành chính. Hơn nữa, khi doanh nghiệp gặp “tắc nghẽn” trong sản xuất kinh doanh, vì các yếu tố nêu trên dẫn đến chậm tiến độ của dự án, thậm chí còn bị cắt hợp đồng. Trong khi đó, doanh nghiệp phải đảm bảo công ăn việc làm cho người lao động và duy trì sự sống của doanh nghiệp.
+ PV: Trước thực trạng giá nguyên vật liệu tăng cao trong thời gian vừa qua, để tạo động lực cho sự phát triển của nền kinh tế, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa đã vào cuộc tìm cách tháo gỡ khó khăn này như thế nào, thưa ông ?
-Ông Cao Tiến Đoan: Đầu tiên, tôi đánh giá rất cao tinh thần, trách nhiệm của Thường trực Tỉnh ủy, đặc biệt là đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh, mặc dù mới về làm Bí Thư được 6 tháng nhưng đã có tới 2 lần gặp gỡ các doanh nghiệp để trao đổi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, khó khăn, vướng mắc phát sinh từ cơ sở và thực tiễn để tìm cách tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
Mới đây nhất, ngày 5/5/2025 Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh đã chủ trì hội nghị đánh giá toàn diện về hoạt động khai thác, kinh doanh và quản lý vật liệu trên địa bàn tỉnh. Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa đã đề nghị UBND tỉnh và lãnh đạo các ban, sở, ngành cấp tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố, lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, các doanh nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản; các doanh nghiệp, nhà thầu thi công có sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh để lấy ý kiến, phân tích, làm rõ những vấn đề trong quản lý cấp phép, quản lý hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản. Đồng thời nêu lên những vấn đề bất cập, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề ra những giải pháp căn cơ cả về trước mắt và lâu dài, nhằm đưa hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh đi vào nền nếp và phát triển bền vững, từng bước tháo gỡ khó khăn về mặt giá cả để ổn định và tạo đà cho nền kinh tế phát triển.
Ngoài ra, thông qua hội nghị này UBND tỉnh và các ban, sở, ngành cấp tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố; lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh; các doanh nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản; các doanh nghiệp, nhà thầu thi công có sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh đã thảo luận để đưa ra giá vật liệu xây dựng phù hợp hài hòa không để giá vật liệu cao hơn so với các tỉnh trên địa bàn cả nước.
+P.V: Theo ông, cần những giải pháp căn cơ nào để tháo gỡ khó khăn mang tính chiến lược và cấp thiết, nhằm giúp các doanh nghiệp đứng vững qua thời kỳ khó khăn “bão giá” này?
-Ông Cao Tiến Đoan: Cá nhân tôi là Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh, với tinh thần trách nhiệm làm cầu nối giữa cộng đồng doanh nghiệp và chính quyền, Hiệp hội không những chia sẻ khó khăn, mà còn chuyển tải những ý kiến, đề xuất một cách trung thực của doanh nghiệp hội viên đến lãnh đạo tỉnh. Do đó, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong cơn bão giá lúc này, cần có những giải pháp mang tính nền tảng, cấp thiết, mới tháo gỡ được những điểm nghẽn cốt lõi hiện nay.
Cụ thể, thứ nhất, về việc xác định giá vật liệu xây dựng, tỉnh cần quan tâm chỉ đạo các cơ quan chuyên môn cập nhật bảng giá vật liệu xây dựng kịp thời, sát với diễn biến thực tế của thị trường, đặc biệt tại những khu vực có biến động cao. Việc công bố giá theo tần suất hàng tháng hoặc theo khu vực sẽ giúp doanh nghiệp chủ động trong lập dự toán, đấu thầu, đấu giá và thi công các công trình được thuận lợi và chính xác, tránh tình trạng chênh lệch giá, tắc nghẽn hồ sơ dẫn đến chậm tiến độ so với hợp đồng, gây thất thoát và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.
Thứ hai, xác định trữ lượng cung cầu vật liệu, tỉnh phải chỉ đạo các sở, ngành liên quan thiết lập cơ chế phối hợp liên thông trong xử lý thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, đặc biệt đối với các lĩnh vực như đầu tư, xây dựng, đất đai, khoáng sản. Cần có kế hoạch ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, nhằm thống kê tính toán chính xác các dự án thực hiện trên địa bàn tỉnh, cần số lượng bao nhiêu vật liệu để đáp ứng hoàn thành, từ đó cân đối trữ lượng các mỏ phải cung cấp, tránh tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng cung cấp cho các dự án, dẫn đến việc các nhà thầu phải đi mua vật liệu trôi nổi từ các mỏ tự phát, không được cấp phép với giá thành cao, sản phẩm không chuẩn chất lượng, gây xáo trộn và thiệt hại cho doanh nghiệp, thậm chí đẩy doanh nghiệp vào vòng lao lý.
Ba là về cải cách hành chính, Thường trực Tỉnh ủy cần có cơ chế cụ thể để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong lúc đang tinh gọn bộ máy, nhất là nhiều cán bộ đang chờ vị trí làm việc mới, cần phải có chính sách, quy trình trong việc xử lý thủ tục hành chính để tránh tình trạng né tránh, cấp này chuyển hồ sơ cho cấp kia, doanh nghiệp liên tục phải chờ đợi ý kiến các cấp tham mưu cho lãnh đạo, kéo dài thời gian dẫn đến việc hồ sơ không về tới đích của công việc. Hoặc nếu hoàn thành thủ tục thì đã chậm tiến độ mà doanh nghiệp không thể thực hiện được. Việc này sẽ đẩy các doanh nghiệp vào thế tiến thoái lưỡng nan, không biết làm gì và chẳng biết kêu ai!
Đặc biệt, trong thời gian qua tỉnh ta đã tổ chức nhiều hội nghị tháo gỡ khó khăn, tồn tại cho doanh nghiệp. Điều đó đã tạo động lực, động viên cho các doanh nghiệp rất phấn khởi. Tuy nhiên, sau những hội nghị đã có các kết luận được ban hành, nhưng nhiều nội dung chưa triển khai đi vào cuộc sống hiện tại của doanh nghiệp. Vì chưa giám sát chặt chẽ ở khâu thực hiện, dẫn đến tình trạng các bộ phận chức năng triển khai cũng được, không triển khai cũng chẳng sao, chưa mang lại nhiều chuyển biến cho doanh nghiệp. Các doanh nghiệp vẫn phải chờ đợi hoặc chạy theo mất thời gian dài. Do đó, lãnh đạo tỉnh cần chỉ đạo sát hơn nữa đối với các kết luận sau hội nghị tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp, biến những kết luận từ hội nghị thành hành động thiết thực để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển hiệu quả.
+P.V: Xin trân trọng cảm ơn ông!
