Thị trường ô tô nhập khẩu giảm trong tháng 1/2018. Ảnh minh họa

Kim ngạch nhập khẩu xe hơi giảm 38%

Theo Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải (Thaco), Tập đoàn Thành Công, việc ban hành Nghị định 116 là cần thiết.

“Quy định tại Nghị định này có thể sẽ giúp hạn chế các hành vi gian lận thương mại, tạo môi trường cạnh tranh minh bạch, lành mạnh và bình đẳng; đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người tiêu dùng; bảo đảm nghĩa vụ, trách nhiệm của các nhà sản xuất, nhập khẩu ô tô”, đại diện Thaco nêu ý kiến.

Đại diện các DN này cho rằng, cung cấp Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu là cơ sở chứng minh rõ nguồn gốc minh bạch của chiếc xe, cũng như chất lượng an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường theo quy định.

Nhưng khi Nghị định 116 được ban hành lại có DN “kêu cứu”. Bộ Giao thông Vận tải dù đã ban hành Thông tư 03 hướng dẫn thực hiện Nghị định 116 nhưng vẫn chậm so với yêu cầu. Kim ngạch nhập khẩu xe ô tô trong tháng 1/2018 đã giảm 38%.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, 15 ngày đầu tháng 1/2018, cả nước nhập về có 60 chiếc ô tô các loại. Trong đó, ô tô dưới 9 chỗ chỉ là 6 chiếc, thậm chí, còn chưa rõ 6 chiếc xe này liệu có phải được nhập về với mục đích thương mại hay dưới dạng quà tặng hoặc thuộc diện xe ngoại giao.

So sánh với thời điểm trước khi Nghị định 116 có hiệu lực thi hành ngày 1/1, tính trong nửa cuối tháng 12/2017, lượng xe nguyên chiếc nhập về Việt Nam lên tới 6.599 xe, trong đó riêng xe dưới 9 chỗ ngồi là 2.866 chiếc.

Đáng nói hơn, ngày 16/1 vừa qua, hai hãng xe của Nhật Bản là Toyota và Honda đã đồng thời ra thông báo tạm ngừng xuất khẩu sang Việt Nam do Nghị định 116 thắt chặt kiểm tra với ô tô nhập khẩu.

Theo đánh giá của Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, đó là một sự lãng phí to lớn về cả thời gian và tiền bạc. Vấn đề mà phía Nhật Bản đề cập chính là yêu cầu kiểm tra theo lô. Cụ thể, nếu như trước đây một loại xe về nước chỉ phải kiểm định chiếc đầu tiên thì nay mỗi lô xe về, kể cả cùng 1 loại xe, đều phải chọn ra một chiếc để kiểm định.

Ông Phạm Văn Công, đại diện Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại ô tô quốc tế cũng cho rằng, quy định này gây tốn kém, mất thời gian cho DN giảm sức cạnh tranh. Ngay cả các DN nhập xe chính hãng cũng gặp không ít khó khăn.

Vỡ mộng xe ô tô giá rẻ?              

Trở lại Thông tư 03 thấy quy định, giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu do tổ chức nước ngoài cấp là giấy chứng nhận về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với kiểu loại ô tô hoặc gồm giấy chứng nhận về chất lượng an toàn kỹ thuật đối với kiểu loại ô tô và giấy chứng nhận về bảo vệ môi trường đối với kiểu loại ô tô hoặc kiểu loại động cơ.

Vấn đề là, thực tế, các tổ chức nước ngoài không cấp loại giấy này. “Theo thông lệ quốc tế, nước nhập khẩu là quốc gia sẽ tiến hành thử nghiệm và cấp giấy chứng nhận kiểu loại cho xe nhập vào nước mình, không có nước nào trên thế giới yêu cầu nước xuất khẩu phải cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại cho xe xuất khẩu vào nước khác", ông Phạm Anh Tuấn, Trưởng tiểu ban chính sách của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho hay.

Ông Nguyễn Thế Hùng, Giám đốc Công ty cổ phần Thương mại KYLIN-GX668 (Hải Phòng) cho rằng, “Nghị định 116 thực chất là không công bằng với DN nhập khẩu cũng như DN nội địa sản xuất nhỏ, làm mất tính cạnh tranh và giá xe sẽ bị độc quyền, gây bất lợi cho người tiêu dùng”.

Theo ông Hùng, mục đích của Nghị định 116 chính là cản dòng xe từ Thái Lan và một số nước ASEAN về Việt Nam với thuế thấp. Nếu không, sản xuất ô tô trong nước sẽ “chết” bởi không cạnh tranh được. Với lý do đó, quy định Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu do nước ngoài cung cấp ra đời.

“Chỉ những nước sản xuất xe tay lái thuận mới có những chứng nhận tương đồng với Việt Nam, mà các nước này chủ yếu có thuế cao. Còn các nước ASEAN sản xuất xe tay lái nghịch, không đăng kiểm được ở Việt Nam, không thể có giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại. Đó là cách làm không vi phạm luật quốc tế nhưng phục vụ được mục đích của nhà làm chính sách và như thế, giá xe vẫn cao", ông Hùng nêu rõ.

Ông Phạm Anh Tuấn lưu ý, thị trường đang trong giai đoạn xáo trộn đặc biệt do vướng Nghị định 116. Vì khi nhu cầu mua xe cuối năm tăng cao, thị trường lại không có xe để bán khi một số nhà nhập khẩu có động thái ngừng nhận đặt hàng, ngừng nhập. Nguyên nhân là bởi các DN không thể bảo đảm thời gian chính xác xe sẽ được thông quan.

"Hiện tại, Toyota còn có xe sản xuất trong nước để bán bù khi không nhập khẩu được nhưng như Lexus thì không có và thị trường trở nên khan hiếm, khả năng bị đẩy giá là có thể", Trưởng tiểu ban chính sách VAMA nhìn nhận.

Thảo Nguyên