(Thanh tra) - Trong bối cảnh cả nước đang quyết liệt đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nhằm thúc đẩy tăng trưởng, Thanh Hóa nổi lên như một trong những địa phương được phân bổ nguồn vốn lớn, với nhiều dự án trọng điểm, có tính chất động lực. Tuy nhiên, tình trạng giải ngân chậm so với kế hoạch khiến địa phương này phải đề xuất gia hạn vốn đầu tư công cho hàng loạt dự án. Đây vừa là giải pháp tình thế, vừa là thách thức đối với kỷ luật, kỷ cương trong quản lý đầu tư công.
Hàng loạt dự án trọng điểm cần gia hạn vốn
Theo báo cáo của UBND tỉnh Thanh Hóa, trong kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, tỉnh được giao trên 14.500 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương và địa phương. Tính đến ngày 31/7/2025, tỉnh mới giải ngân đạt khoảng 43% kế hoạch (tương đương hơn 6.200 tỷ đồng), thấp hơn bình quân chung cả nước và chưa đáp ứng yêu cầu tăng tốc để bù đắp cho tăng trưởng.
Nguyên nhân chính được chỉ ra gồm: Công tác giải phóng mặt bằng nhiều dự án gặp khó khăn do vướng mắc về giá đất, tái định cư. Thủ tục phê duyệt, điều chỉnh dự án còn kéo dài, mất nhiều thời gian. Giá vật liệu xây dựng biến động mạnh, khiến nhà thầu thi công cầm chừng. Năng lực một số chủ đầu tư, nhà thầu còn hạn chế. Điều đáng lo ngại là nếu không có giải pháp kịp thời, một phần vốn đầu tư công sẽ không thể giải ngân đúng hạn, dẫn tới phải trả lại ngân sách hoặc bị điều chuyển sang địa phương khác.
Trước tình hình đó, UBND tỉnh Thanh Hóa đã tổng hợp, gửi Bộ Tài chính danh mục các dự án cần gia hạn vốn đầu tư công năm 2025. Theo thống kê, tổng số vốn đề nghị gia hạn là hơn 2.800 tỷ đồng thuộc 37 dự án. Một số dự án lớn được đề nghị gia hạn gồm: Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 47 đoạn TP Thanh Hóa – Sân bay Thọ Xuân, vốn giải ngân mới đạt khoảng 35%, vướng mắc chính là giải phóng mặt bằng. Dự án Hạ tầng khu công nghiệp Lam Sơn – Sao Vàng, tổng vốn 1.200 tỷ đồng, hiện khối lượng thi công đạt dưới 50%. Dự án Bệnh viện Ung bướu Thanh Hóa (giai đoạn 2), cần thêm thời gian để hoàn thiện các hạng mục kỹ thuật cao. Các dự án thủy lợi trọng điểm như hồ chứa nước Đồng Chùa, hệ thống kênh Nam sông Mã… vốn đã bố trí nhưng tiến độ chậm do thời tiết và khó khăn địa hình.
Việc gia hạn vốn được kỳ vọng sẽ giúp các dự án có thêm thời gian tháo gỡ khó khăn, tiếp tục triển khai, tránh nguy cơ dở dang hoặc kém hiệu quả.
Trách nhiệm không thể buông lỏng
Tuy nhiên, gia hạn vốn không có nghĩa là cho phép buông lỏng kỷ luật. UBND tỉnh Thanh Hóa đã nhấn mạnh: Người đứng đầu các chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm trực tiếp nếu dự án tiếp tục chậm trễ. Sở Tài chính có nhiệm vụ thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, báo cáo tiến độ định kỳ hàng tháng. Nếu dự án nào sau khi được gia hạn vẫn không bảo đảm tiến độ, tỉnh sẽ kiên quyết điều chuyển vốn sang dự án khác có khả năng hấp thụ tốt hơn. Đây được coi là giải pháp mạnh để tránh lãng phí, đồng thời tạo động lực cho các đơn vị thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ.
Song song với đó, Thanh Hóa chú trọng đến yếu tố minh bạch, công khai trong quản lý vốn đầu tư công. HĐND tỉnh, MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội được tăng cường vai trò giám sát. Thanh tra tỉnh cũng đã xây dựng kế hoạch thanh tra chuyên đề đối với các dự án có dấu hiệu chậm tiến độ, giải ngân thấp.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, Thanh tra tỉnh đã tiến hành 12 cuộc thanh tra liên quan đến vốn đầu tư công, qua đó phát hiện nhiều tồn tại trong công tác đấu thầu, nghiệm thu khối lượng, giải phóng mặt bằng. Các kết luận thanh tra đều yêu cầu khắc phục ngay, đồng thời kiến nghị thu hồi về ngân sách gần 35 tỷ đồng do sai phạm, sử dụng vốn sai mục đích.
Điều này khẳng định quyết tâm của tỉnh trong việc gắn gia hạn vốn với tăng cường kiểm tra, giám sát, phòng ngừa tiêu cực, lãng phí.
Trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, vốn đầu tư công được coi là “đòn bẩy” để thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm và thu hút đầu tư tư nhân. Với một địa phương có tiềm năng lớn như Thanh Hóa – đang phấn đấu trở thành cực tăng trưởng mới ở Bắc Trung Bộ – việc sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công càng có ý nghĩa chiến lược. Do đó, gia hạn vốn cho các dự án trọng điểm chính là “khoảng thở” cần thiết để Thanh Hóa khắc phục khó khăn, tận dụng cơ hội. Nhưng quan trọng hơn, đó là lời nhắc nhở về tinh thần trách nhiệm, kỷ luật và đổi mới trong quản lý. Nếu làm tốt, Thanh Hóa không chỉ cải thiện tiến độ giải ngân mà còn biến nguồn vốn Nhà nước thành động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội
