Nhiều điểm buôn bán cát đã cạn kiệt. Ảnh: N.P

Tuy nhiên, thị trường cát xây dựng hơn nửa tháng nay trên địa bàn bị đứt gãy, giá tăng cao hơn gấp đôi nhưng vẫn không có nguồn để cung ứng.

Một chủ thầu công trình ở thị xã Điện Bàn lo lắng, công trình đã khởi công hơn một năm nay và còn gần nửa năm đến là phải nghiệm thu, bàn giao; nhưng hiện tại công nhân phải hoạt động cầm chừng vì thiếu nguồn cát san lấp và trộn bê tông.

“Cát đã tăng giá hơn gấp đôi, lên 500 ngàn/m³ nhưng các đề bao báo là chỉ cung ứng cát cho công trình trong tuần này là hết”, một chủ thầu trăn trở.

Anh T. T - chủ đề bao cát ở huyện Đại Lộc cho hay, trước Tết Quý Mão giá cát bán tại mỏ khai thác là 120 - 160 ngàn đồng/m³, tuỳ theo từng loại; nếu vận chuyển đến chân công trình xây dựng có giá từ 210 - 220 ngàn đồng/m³. Từ mùng 9 Tết đến nay, hết nguồn cát nên phải đóng cửa bãi.

Một chủ bãi cát tại khu vực cầu Câu Lâu, huyện Duy Xuyên, thổ lộ, để có cát phục vụ xây dựng trên địa bàn nhất là công trình xây dựng dở dang hay nhà dân; buộc phải liên hệ nhập cát từ Quảng Ngãi vận chuyển về đây với giá 450 ngàn đồng/m³ và giá bán lẻ từ 500 - 550 ngàn đồng/m³ tuỳ cự ly vận chuyển đến công trình.

Một số đề bao cát không đủ cung ứng cho công trình xây dựng. Ảnh: N.P

Đáng nói là, Quảng Nam có nhiều mỏ cát nhất khu vực miền Trung với chất lượng rất tốt nhưng giá cát trong tỉnh tăng cao hơn các địa phương lân cận mà vẫn không đủ nguồn cung.

Bên cạnh đó, chịu thiệt hại nặng nề nhất là TP Đà Nẵng vì lệ thuộc vào nguồn cung ứng vật liệu xây dựng từ Quảng Nam, Quảng Ngãi…

Do vậy, nhiều chủ đầu tư chưa dám phát lệnh khởi công công trình hoặc phải lùi thời gian khởi công, còn nhà thầu thì chưa dám huy động nhân lực, thiết bị thi công vì sợ trượt giá vật liệu kéo dài sẽ bị thua lỗ nặng.

Như vậy, nguồn cung ứng cát tại khu vực Trung Trung bộ đang thiếu hụt trầm trọng và ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công các công trình trọng điểm của Nhà nước, địa phương và nhân dân cũng như việc giải ngân các DA đầu tư công….

Hàng chục mỏ cát ở Quảng Nam đã hết phép, dừng hoạt động. Ảnh: N.P

Đi tìm nguyên nhân giá cát tăng cao tại Quảng Nam thì được biết, qua thanh tra, kiểm tra các đơn vị khai thác khoảng sản, nhất là cát vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Một số đơn vị chậm thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường, đóng cửa mỏ sau khi kết thúc khai thác mỏ.

Từ năm 2016 đến nay, Thanh tra tỉnh Quảng Nam đã thực hiện hàng chục cuộc thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý, khai thác tài nguyên, khoáng sản tại 15 địa phương và 80 đơn vị trên địa bàn tỉnh.

Trong năm 2022, Thanh tra Quảng Nam triển khai thanh tra việc quản lý, khai thác khoáng sản trên địa bàn các huyện Nam Giang, Núi Thành và Hiệp Đức, giai đoạn 2015 - 2021. Hiện nay, đang kết thúc thanh tra việc quản lý, khai thác khoáng sản tại huyện Đại Lộc - nơi có số lượng mỏ và trữ lượng khai thác cát nhiều nhất tỉnh.

Từ những sai phạm có tính phổ biến nêu trên, sau khi các mỏ khai thác cát hết hạn, các cấp chính quyền đã thận trọng cho rà soát, đánh giá lại thực trạng hoạt động; từ địa hình khai thác đến vận chuyển, hoạt động bến thuỷ nội địa… mới thực hiện việc cấp phép mới hoặc đấu giá quyền khai thác.

Đầu tháng 2/2023, UBND tỉnh Quảng Nam đã chỉ đạo cơ quan chức năng thanh tra, làm rõ những sai phạm kéo dài của các doanh nghiệp khai thác cát; một số chủ mỏ dừng hoạt động và không loại trừ việc ghìm hàng, tăng giá bất thường.

Nhiều đoàn xe vận chuyển cát nằm chờ… Ảnh: N.P

Mặt khác, Thanh tra Chính phủ đang tiến hành thanh tra công tác quản lý, khai thác khoáng sản, đầu tư xây dựng cơ bản tại Quảng Nam nên tác động đến công tác quản lý khoáng sản ở các cấp theo hướng phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật, không để những tồn tại, sai phạm phát sinh.

Khi nguồn cát khan hiếm như thời gian qua, đã xuất hiện tình trạng dùng ghe thuyền lén lút khai thác cát trái phép giữa đêm khuya trên sông Thu Bồn, Vu Gia để trục lợi và bị lực lượng chức năng mai phục, bắt giữ.

Để đáp ứng phần nào nhu cầu sử dụng cát xây dựng, sửa chữa nhà dân khu vực nông thôn một số nơi Ban Dân chính thôn tự quyền cho người dân lấy cát tại bãi sông về sử dụng rồi thu lệ phí trái quy định…

Để kịp thời đáp ứng nhu cầu vật liệu xây dựng nhất là cát thi công các công trình, DA, không để xảy ra tình trạng tăng giá đột biến như trong thời gian qua UBND tỉnh Quảng Nam vừa có văn bản chỉ đạo thực hện tốt công tác quản lý quy hoạch, thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu thông thường trên địa bàn tỉnh.

Trong đó, khẩn trương lấy ý kiến của nhân dân tạo sự đồng thuận để đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại 39 điểm mỏ khoáng sản làm vật liệu thông thường đã được phê duyệt; giao các địa phương tổ chức đấu giá và đưa vào hoạt động.

Hy vọng với động thái trên, thị trường cát trong khu vực nhanh chóng được bình ổn; đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình, DA đầu tư công và công trình nhỏ lẻ của nhân dân.