Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc. Ảnh: TN

3 minh chứng cụ thể

Theo Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc, Chính phủ đã có những biện pháp quyết liệt để cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh.

“Nhưng trên thực tế, không phải tất cả các bộ, ngành, địa phương đều có hành động cụ thể và thực chất”, ông Lộc nhận định và đưa ra 3 minh chứng cụ thể.

Một, sau 4 năm đưa vào thực hiện, cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế nền tảng để hiện đại hóa và cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động xuất nhập khẩu, mới chỉ triển khai được 47/245 thủ tục (chiếm 19% tổng số thủ tục xuất nhập khẩu). Trong số 47 thủ tục đã được thực hiện, không ít trường hợp chưa điện tử hóa đồng bộ, thậm chí còn gây khó khăn hơn cho doanh nghiệp (DN).

Hai, sau 3 năm, số mặt hàng được loại khỏi diện kiểm tra chuyên ngành chỉ chiếm chưa đầy 6%. Trong số 164 Danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành thì có tới 63 Danh mục chưa được các bộ, ngành ban hành chính thức, chưa chỉ rõ mã HS từng mặt hàng, hoặc có mã HS nhưng chưa phù hợp (chiếm tới 36% số Danh mục). Thời gian cho kiểm tra chuyên ngành trung bình vẫn là 76 giờ/thủ tục, cao hơn đến ba lần so với các nước ASEAN-4.

Ba, Chính phủ yêu cầu tất cả các bộ, ngành phải cắt giảm, đơn giản hóa 50% các điều kiện kinh doanh. Nhưng cho đến thời điểm này, mới chỉ có Bộ Công thương trình Chính phủ ban hành nghị định theo yêu cầu. 4 bộ khác là Nông nghiệp, Xây dựng, Tài chính, Y tế đã soạn thảo nghị định gửi VCCI lấy ý kiến DN.

“Còn lại các bộ khác đang làm gì, làm tới giai đoạn nào, giải pháp cắt giảm có phù hợp không thì DN không được biết, cũng không được tham gia ý kiến”, Chủ tịch VCCI thở dài.

Hầu hết các bộ mới… đề xuất phương án

Báo cáo của Tổ công tác của Thủ tướng cũng cho thấy, đến nay, tỷ lệ cắt giảm danh mục sản phẩm, hàng hóa kiểm tra chuyên ngành chưa đạt yêu cầu.

Hiện mới có 4 bộ đạt chỉ tiêu cắt giảm từ 50% trở lên gồm: Khoa học và Công nghệ, Giao thông vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng. Chưa kể, còn tình trạng “điện tử nửa vời” trong việc thực hiện các thủ tục kiểm tra chuyên ngành...

Cùng với đó, hầu hết các bộ mới đang trong quá trình rà soát, đề xuất phương án đơn giản, cắt giảm các điều kiện kinh doanh. Trong phương án đề xuất đơn giản hóa, cắt giảm, thì có đến 13 bộ chưa đạt tỷ lệ cắt giảm 50% theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

“Cá biệt có bộ chưa có báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án đơn giản, cắt giảm điều kiện kinh doanh và danh mục hàng hóa, thủ tục kiểm tra chuyên ngành”, báo cáo của Tổ công tác của Thủ tướng cho biết.

Còn theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, những vướng mắc trong quản lý, kiểm tra chuyên ngành như danh mục mặt hàng nhiều, quản lý chồng chéo, quản lý không theo nguyên tắc rủi ro, chi phí kiểm tra chuyên ngành lớn… vẫn đang gây nhiều trở ngại cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN.

Từ nay đến thời hạn phải ban hành Nghị định sửa đổi các quy định về điều kiện đầu tư, kinh doanh (ngày 31/10/2018) chỉ còn 4 tháng, ngoài Bộ Công thương đã có nghị định cắt giảm 675/1.216 điều kiện kinh doanh, thì mới có 2 bộ (Xây dựng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) trình được dự thảo Nghị định.

Trong đó, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định về điều kiện đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Bộ Xây dựng đã lấy ý kiến thành viên Chính phủ nhưng vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện, chưa được ban hành.

Không để “cán bộ ôm vào mình quyền lợi không chính đáng”

Trước thực trạng đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu, tiếp tục hủy bỏ những điều kiện kinh doanh vô lý, không cần thiết với tiến độ nhanh hơn, phát hiện và ngăn chặn nguy cơ xuất hiện những điều kiện kinh doanh mới, núp bóng ở những thể chế, chính sách pháp luật mới ban hành, nhất là từ cấp bộ.

Môi trường kinh doanh phải được cải thiện mạnh hơn với nguyên tắc bình đẳng, an toàn, minh bạch và giảm chi phí, tránh tình trạng “cán bộ mà cứ ôm vào mình quyền lợi không chính đáng”.

Theo đó, trước ngày 15/8, các bộ phải trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ dự thảo nghị định để bảo đảm thời hạn. Nội dung sửa đổi phải bảo đảm cắt bỏ thực chất quy định về điều kiện kinh doanh, phải rõ ràng, tránh tình trạng có thể hiểu và thực thi theo nhiều cách mà phần đúng luôn thuộc về cơ quan quản lý Nhà nước, còn phần sai do DN, người dân.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, "cải cách thể chế kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh là biện pháp mà chúng ta luôn có thể chủ động thực hiện, luôn khả thi và ít tốn kém trong khi hiệu quả lại rất đáng kể, đặc biệt trong thúc đẩy xuất nhập khẩu; tận dụng cơ hội mới về thương mại và đầu tư”.

Cộng đồng DN đề nghị, tiếp tục thực hiện cải cách hành chính, đặc biệt là về thủ tục xuất nhập khẩu, cơ chế một cửa quốc gia và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu; tăng cường các hành động thực thi các nghĩa vụ về tạo thuận lợi thương mại trong Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại của WTO.

Kiến nghị nữa được cộng đồng DN gửi đến Chính phủ là tận dụng tối đa cơ hội từ việc rà soát chuẩn bị phê chuẩn và thực thi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) để tạo ra đột phá trong cải cách toàn diện hệ thống pháp luật, thể chế kinh tế theo các chuẩn mực mới.

Thảo Nguyên