Phối cảnh cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu. Ảnh: Trần Quý

Dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu dài khoảng 85km, đi qua địa phận tỉnh Hòa Bình khoảng 49km, đoạn qua tỉnh Sơn La khoảng 36km. Dự án được phân kỳ đầu tư, giai đoạn 1 xây dựng quy mô 4 làn xe, nền đường rộng 17m, mặt đường rộng 14m, vận tốc thiết kế 80km/h. UBND tỉnh Sơn La được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện D.A.

Theo quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, D.A thực hiện theo hình thức PPP, loại hợp đồng hỗn hợp BOT, BT, với tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 22.294 tỷ đồng, gồm 17.294 tỷ đồng vốn nhà đầu tư huy động và 5.000 tỷ đồng vốn Nhà nước tham gia là quỹ đất của địa phương để thanh toán cho nhà đầu tư.

Do có một số quy định mới trong Luật PPP vừa ban hành so với quy định trước đây, cũng như khó khăn về việc huy động nguồn vốn, nên ngày 8/1/2021, UBND tỉnh Sơn La đã có buổi làm việc với Văn phòng Chính phủ cùng đại diện các bộ, ngành Trung ương, và đã ký biên bản thống nhất nội dung trình Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh chủ trương đầu tư D.A phù hợp với quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư - PPP, có hiệu lực từ ngày 1/1/2021.

Theo đó, điều chỉnh hướng tuyến đoạn vượt qua lòng hồ Sông Đà lần thứ hai theo phương án chuyển từ khu vực gần Hang Miếng, xã Quang Minh, huyện Vân Hồ xuống phía hạ lưu thuộc địa phận xã Tân Thành, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình để đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật theo quy định.

Quy mô đầu tư, bề rộng nền đường giai đoạn 1 là 13,5m, trong đó quy mô các cầu đặc biệt không điều chỉnh. Bề rộng nền đường giai đoạn hoàn thiện giữ nguyên theo Quyết định số 579/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là 22m.

Hướng tuyến dự án đường cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu. Ảnh: Trần Quý

Hợp đồng D.A điều chỉnh từ loại hợp đồng hỗn hợp (kết hợp BOT và BT) sang loại hợp đồng BOT có sự tham gia của vốn Nhà nước trong D.A để phù hợp với quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư - PPP và đảm bảo tính khả thi.

Tổng mức đầu tư sau điều chỉnh khoảng 21.577 tỷ đồng, giảm 717 tỷ đồng so với Quyết định số 579/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, nhà đầu tư huy động khoảng 11.627 tỷ đồng (chiếm 54%), còn lại là ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.

Giai đoạn 1 thời gian thực hiện từ năm 2021-2026 (đến khi công trình đưa vào khai thác sử dụng). Thời gian vận hành, thu phí hoàn vốn D.A khoảng 25 năm, tính từ khi hoàn thành xây dựng và đưa vào sử dụng. Giai đoạn hoàn thiện, thực hiện đầu tư sau năm 2035.

Tuy nhiên, tại buổi làm việc với Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) ngày 31/3/2021, ông Nguyễn Hữu Đông - Bí thư Tỉnh ủy Sơn La đề xuất điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn của D.A theo hướng: Nhà đầu tư huy động 11.627 tỷ đồng, vốn Nhà nước tham gia 9.950 tỷ đồng (trong đó vốn ngân sách địa phương 5.000 tỷ đồng). Trong phần vốn góp của ngân sách địa phương, tỉnh Sơn La sẽ tham gia 4.100 tỷ đồng, còn tỉnh Hòa Bình tham gia 900 tỷ đồng.

“Quá trình triển khai thực hiện D.A gặp nhiều khó khăn, tỉnh Sơn La kiến nghị Bộ GTVT xem xét, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tổ chức thực hiện D.A trên địa bàn 2 tỉnh Sơn La, Hòa Bình” - ông Nguyễn Hữu Đông đề xuất.

Dự án đường cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu sẽ đi song song với QL6. Ảnh: Trần Quý

Trước kiến nghị của địa phương, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu có quy mô rất lớn, tổng mức đầu tư lên tới 22.000 tỷ đồng. Nếu thực hiện bằng hình thức BOT sẽ không khả khi về phương án tài chính, nhà đầu tư sẽ không thể hoàn vốn qua thu phí.

Trường hợp chuyển D.A về Bộ GTVT đầu tư bằng hình thức công, sẽ phải làm lại hồ sơ để trình cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, trải qua rất nhiều công đoạn và sẽ không kịp thời gian để ghi vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn sắp tới.

“Đặc biệt, D.A có tổng mức quá lớn sẽ rất khó thuyết phục Quốc hội và Chính phủ thông qua chủ trương đầu tư. Nếu chuyển sang đầu tư công thì chưa biết đến khi nào D.A này mới có thể triển khai. Phương án tối ưu là UBND tỉnh Sơn La tiếp tục đảm nhiệm vai trò là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Văn Thể, 2 địa phương Sơn La và Hòa Bình nên nghiên cứu chỉ đạo tư vấn rà soát, điều chỉnh giảm quy mô D.A từ 4 làn xe xuống 2 làn xe nhằm tiết giảm chi phí giải phóng mặt bằng, giảm chi phí xây dựng, từ đó kéo giảm tổng mức đầu tư D.A xuống còn khoảng 16.000 - 17.000 tỷ đồng để đảm bảo D.A khả thi.

Về cơ cấu nguồn vốn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, 2 tỉnh Sơn La và Hòa Bình cần tăng phần vốn góp của ngân sách địa phương tham gia vào D.A lên khoảng 7.000 - 8.000 tỷ đồng, thay vì 5.000 tỷ đồng như hiện nay.

Như vậy, đến nay, D.A vẫn chưa xác định được phương thức đầu tư, quy mô dự án, tổng mức đầu tư, cách thức huy động vốn…

Trần Quý