Một trong những giải pháp để bảo đảm quyền lợi an sinh xã hội lâu dài cho người lao động là tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về tiền lương tại doanh nghiệp để xử lý nghiêm vi phạm. Ảnh minh họa

Cơ quan BHXH phải thường xuyên công khai danh sách nợ 

Những tháng đầu năm nay, tình trạng nợ đóng BHXH vẫn chưa giảm. Trưởng phòng Thanh tra - Kiểm tra (BHXH TP Hà Nội) Nguyễn Huy Quân cho biết, tính đến thời điểm cuối tháng 4/2022, tỷ lệ nợ BHXH toàn TP là 9,13% so với tổng số tiền phải thu, tương ứng gần 5.192 tỷ đồng.

Điều đáng quan tâm là một số đơn vị, doanh nghiệp nợ với số tiền lớn, trong thời gian dài, buộc cơ quan BHXH phải thường xuyên công khai danh sách nợ.

Phó Giám đốc BHXH TP Hà Nội Vũ Đức Thuật cho hay, tình trạng nợ đóng BHXH có chiều hướng tăng do nhiều đơn vị, doanh nghiệp chưa cân đối được nguồn tiền để đóng BHXH cho người lao động.

“Mặt khác, một số đơn vị, doanh nghiệp chưa chấp hành nghiêm quy định, cố tình nợ đóng, trốn đóng hoặc đóng BHXH không đúng mức quy định. Một số nơi chưa quan tâm đúng mức đến việc tuyên truyền, đối thoại, đôn đốc các đơn vị, doanh nghiệp thực hiện nghiêm các quy định về BHXH…”, ông Quân thông tin.

Theo BHXH Việt Nam, theo quy định hiện hành, mức lương hưu hàng tháng được tính bằng tỉ lệ hưởng lương hưu hàng tháng nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Như vậy, mức hưởng lương hưu tỉ lệ thuận mới mức đóng BHXH, thời gian đóng BHXH. Có nghĩa là mức đóng BHXH càng cao, thời gian đóng BHXH càng dài thì mức hưởng lương hưu sẽ cao hơn.

Tuy nhiên, thực tế, BHXH Việt Nam cho biết, phản ánh của một số địa phương và qua kiểm tra tiền lương đóng BHXH tại một số đơn vị sử dụng lao động, cho thấy vẫn còn tình trạng doanh nghiệp chỉ xây dựng thang lương, bảng lương bằng mức thấp nhất để đóng BHXH cho người lao động hoặc một số doanh nghiệp và người lao động thỏa thuận chỉ lấy tiền lương ghi trong hợp đồng làm căn cứ đóng BHXH.

Bà Lý Hoàng Minh, Phó Trưởng phòng Hưu trí, Ban Thực hiện chính sách BHXH, (BHXH Việt Nam) cho rằng, tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: Do chủ sử dụng lao động cố tình “lách” luật để giảm bớt phần trách nhiệm đóng BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động; việc giảm mức đóng BHXH để tăng phần chi trả thu nhập cho người lao động, từ đó giúp doanh nghiệp làm tăng cạnh tranh trên thị trường lao động.

Mặt khác, theo bà Lý Hoàng Minh, hoặc bản thân người lao động chưa hiểu biết chính sách, pháp luật đầy đủ, chưa nắm rõ việc đóng BHXH cao thì mức hưởng BHXH sẽ cao, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt, thiếu quan tâm đến lợi ích lâu dài, chưa có ý thức tiết kiệm, tích lũy thông qua khoản tiền đóng BHXH ngay khi còn trẻ…

Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra

Theo Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động TP Hà Nội Lê Đình Hùng, nếu không may làm việc trong các đơn vị nợ BHXH, người lao động sẽ bị mất các quyền lợi chính đáng, nhất là khi bị ốm đau, tai nạn, mắc bệnh nghề nghiệp...

Hiện cơ quan BHXH thực hiện chi trả cho khoảng gần 2,7 triệu người hưởng lương hưu với số tiền hưởng gần 14.475 tỉ đồng/tháng. Mức hưởng lương hưu trung bình hiện nay khoảng 5,4 triệu đồng/tháng, cao hơn mức thu nhập bình quân của người dân năm 2021 (4,2 triệu đồng/tháng).

Đại diện BHXH Việt Nam cho biết, mức hưởng lương hưu không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế để đảm bảo cuộc sống.

Như vậy có thể thấy, việc nợ đóng BHXH làm ảnh hưởng đến nhiều người, nhiều phía. Với người sử dụng lao động, khi họ không đóng đầy đủ BHXH thì hoạt động sản xuất, kinh doanh thường thiếu sự ổn định, lực lượng lao động bị biến động.

Có thể kể đến trường hợp Công ty cổ phần Sông Đà 6 (trụ sở tại Khu đô thị Văn Khê, phường La Khê, quận Hà Đông) nợ đóng BHXH kéo dài, dẫn đến mâu thuẫn giữa người lao động và chủ sử dụng lao động, ảnh hưởng đến kết quả hoạt động của doanh nghiệp. Sau khi khắc phục dần tình trạng nợ đóng, hoạt động của doanh nghiệp này dần ổn định...

Để đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội lâu dài cho người lao động, đại diện BHXH Việt Nam cho rằng, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ như: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về tiền lương tại doanh nghiệp; xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm về tiền lương, BHXH...

Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người lao động hiểu đúng, hiểu đủ quyền lợi của việc tham gia BHXH, nâng cao ý thức, chấp hành pháp luật BHXH, bảo hiểm y tế của chủ sử dụng lao động trong việc đóng đúng, đóng đủ BHXH.

Đơn cử như Hà Nội, để nâng cao hiệu quả thanh tra, kiểm tra, bảo đảm quyền lợi cho người lao động, Giám đốc BHXH TP Hà Nội Nguyễn Đức Hòa cho biết, Công an TP Hà Nội và BHXH TP vừa qua đã ký kết phối hợp liên ngành về phòng, chống tội phạm, vi phạm trong lĩnh vực BHXH. Theo đó, những đơn vị có hành vi gian lận, cố tình nợ, trốn đóng BHXH sẽ bị khởi tố điều tra.