Công trình xây dựng Bệnh viện Đa khoa huyện Bắc Hà đang được xây dựng mới phục vụ tốt hơn cho đồng bào DTTS tại địa phương. Ảnh: ND

Chương trình MTQG góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội của tỉnh

Là tỉnh vùng cao có nhiều đồng bào DTTS sinh sống, trong những năm qua, nguồn lực đầu tư từ các chương trình, dự án chính sách dân tộc của Nhà nước, đặc biệt là các dự án về phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi luôn được các cấp chính quyền tỉnh Lào Cai quan tâm, triển khai thực hiện, góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội của tỉnh.

Năm 2024 là năm tăng tốc trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2021 – 2025, có ý nghĩa quan trọng để hoàn thành các mục tiêu, hiệu quả cả giai đoạn; Tỉnh ủy; HĐND, UBND tỉnh Lào Cai luôn sát sao, quyết liệt, chỉ đạo công tác tổ chức, triển khai thực hiện; đã ban hành các Nghị quyết, Quyết định, Kế hoạch thực hiện; các sở, ngành ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn giải quyết các kiến nghị, đề xuất của địa phương và đôn đốc hoàn thiện việc bổ sung, điều chỉnh sửa đổi những quy định, văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện còn bất cập để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, bảo đảm căn cứ pháp lý cho địa phương tổ chức triển khai và hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn được giao... Chương trình MTQG được thực hiện linh hoạt, chủ động, góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc.

Đến nay, tỉnh Lào Cai đã thực hiện và hoàn thành công tác kiện toàn tổ chức bộ máy chỉ đạo thực hiện các Chương trình MTQG ở 3 cấp (tỉnh, huyện, xã), theo yêu cầu của trung ương. Phân công nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị phụ trách theo dõi, hướng dẫn thực hiện các tiêu chí, nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần thuộc các chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Về công tác tuyên truyền vận động thực hiện chương trình, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, cung cấp thông tin với nhiều hình thức như: tổ chức 1.229 hội nghị lồng ghép, hội nghị trực tiếp, hội thi tìm hiểu chính sách pháp luật cho 139.167 lượt người là cán bộ đoàn thể thôn bản, người có uy tín và nhân dân.

Công tác lập, điều chỉnh bổ sung kế hoạch đầu tư công nguồn vốn thực hiện các chương trình MTQG giai đoạn 2021 – 2025 và hằng năm được thực hiện kịp thời, đáp ứng yêu cầu trong triển khai thực hiện chương trình, đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn Trung ương giao.

Về tình hình phân bổ, giao kế hoạch và giải ngân các nguồn lực thực hiện các dự án, tiểu dự án theo chương trình được chuyển từ năm 2023 sang nguồn vốn năm 2024 đã phân bổ 395.858/408.336 triệu đồng, đạt 97% kế hoạch. Trong đó, vốn đầu tư đã phân bổ 29.086/29.086 triệu đồng, đạt 100% kế hoạch; vốn sự nghiệp đã phân bỏ 366.772/379.250 triệu đồng, đạt 96,7% kế hoạch.

Tổng vốn huy động thực hiện Chương trình năm 2024 là 1.884.652 triệu đồng, đã phân bổ 1.117.472/1.125.419 triệu đồng, đạt 99,3% kế hoạch.

Công tác huy động, lồng ghép các nguồn vốn bảo đảm yêu cầu để thực hiện chương trình. Tính đến hết ngày 28/10/2024 đã giải ngân 199.491 triệu đồng, bằng 14,6% dự toán Trung ương giao; trong đó Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững 24,6%, Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi 9,8%, Chương trình MTQG xây dựng nông thôn 17%.

Về tình hình giải ngân Chương trình MTQG của các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh đã thực hiện đạt 34.896 triệu đồng. Tổng kinh phí còn lại phải giải ngân đến hết năm 2024 là 1.169.155 triệu đồng gồm: Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững 315.418 triệu đồng; Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi 808.976 triệu đồng; Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới 44.760 triệu đồng. Qua rà soát, tổng hợp, nhu cầu kinh phí đề xuất điều chỉnh, bổ sung của UBND các huyện, thị xã, thành phố, các đơn vị cấp tỉnh là 31.396 triệu đồng (số điều chỉnh tăng, giảm bằng nhau).

Tháng 9/2024, tỉnh Lào Cai chịu thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản của Nhân dân và cơ sở hạ tầng do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, các vùng sản xuất bị hư hại phải mất thời gian dài mới khôi phục lại được; tác động lớn đến một số mục tiêu thực hiện các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025.

Sau đợt thiên tai này, nhiều gói thầu của dự án đầu tư công trình và một số nội dung dự toán chi sự nghiệp đang thi công, chưa được nghiệm thu hỗ trợ, nhưng bất ngờ do mưa lũ làm thiệt hại một phần khối lượng, giá trị đã thực hiện. Công tác tổ chức xác định, chứng nhận khối lượng thiệt hại ở cơ sở, địa phương đang gặp nhiều khó khăn, chưa thực hiện được.

Thực hiện Chương trình MTQG góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội của tỉnh nhất là vùng đồng bào DTTS miền núi. Ảnh: ND

Lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh đề xuất các cơ quan, đơn vị tỉnh, các địa phương chủ động triển khai thực hiện các nội dung, dự án thuộc thẩm quyền để đẩy nhanh tiến độ tiến độ giải ngân nguồn vốn. Tăng cường quản lý chất lượng, nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư trên địa bàn.

Khẩn trương rà soát, xây dựng dự toán kinh phí năm 2025 gửi cơ quan thường trực các chương trình MTQG là Sở Tài chính tỉnh để tổng hợp theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Đồng thời cho biết đối với đề xuất chuyển nguồn của các địa phương, hiện nay Trung ương vẫn chưa có chủ trương cho phép chuyển nguồn kinh phí thực hiện các chương trình MTQG năm 2024 sang năm 2025.

Quá trình triển khai thực hiện các chương trình MTQG nói chung và chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền nuói nói riêng của tỉnh Lào Cai luôn có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sáng tạo, linh hoạt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Lào Cai, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị - xã hội, cấp ủy, chính quyền các cấp trong triển khai thực hiện các Chương trình MTQG.

Tỉnh Lào Cai đã chủ động triển khai, ban hành điều chỉnh các cơ chế, chính sách văn bản quy định quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình MTQG trên địa bàn theo quy định của Trung ương như ban hành điều chỉnh kế hoạch thực hiện các chương trình MTQG giai đoạn 2021 -2025 theo hướng tăng cường phân cấp cho các cấp huyện đúng theo tinh thần Nghị quyết số 111/2024/QH15 ngày 18/01/2024 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trìnhh MQTG.

Đến nay, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành xong, đầy đủ các văn bản pháp lý theo quy định của Trung ương và thẩm quyền của cấp tỉnh làm cơ sở cho các địa phương triển khai thực hiện. 

Bên cạnh đó vẫn còn những khó khăn, thách thức

Mặc dù, tỉnh Lào Cai đã chủ động rà soát, xây dựng để ban hành các kế hoạch thực hiện từng chương trình MTQG năm 2024; chủ động kịp thời rà soát các quy định, hướng dẫn của Trung ương để điều chỉnh và ban hành mới các cơ chế, chính sách ở địa phương tạo thuận lợi cho việc triển khai thực hiện các Chương trình MTQG tại cơ sở và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị để tham gia phong trào thi đua thực hiện các chương trình MTQG.

Tuy nhiên, sau 4 năm thực hiện chương trình, mặc dù tỉnh đã đạt được những thành tựu, những kết quả tích cực, nhưng chưa thực sự bền vữmg, tiến độ thực hiện, giải ngân các dự án, tiểu dự án thành phần còn chậm và kết quả giải ngân thấp.

Bên cạnh đó, một số nội dung, dự án thành phần thuộc Chương trình năm 2024 đã chuẩn bị đầy đủ thủ tục để thực hiện hoặc đang thực hiện, nhưng do chịu ảnh hưởng hoàn lưu bão số 3 (bão Yagi), trên địa bàn tỉnh xảy ra mưa vừa, mưa to đến rất to trên diện rộng. Mưa lớn cộng với lũ từ thượng nguồn dồn về gây lũ trên nhiều sông, suối trên địa bàn tỉnh làm ngập sâu trên diện rộng và gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản của nhân dân và cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, khiến nhiều dự án không thể tiếp tục triển khai hoặc thực hiện theo hồ sơ đã duyệt, mà phải điều chỉnh, bổ sung, thậm chí dừng thực hiện ...), ảnh hưởng trầm trọng tới tiến độ thực hiện Chương trình.

Chính vì thế, tỉnh Lào Cai đã đề xuất cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân các nguồn vốn thực hiện các Chương trình MTQG năm 2024 sang thực hiện đến năm 2025.

Các địa phương bị thiệt hại nặng nề do ảnh hưởng bở cơn bão số 3 năm 2024 nói riêng, do thiên tai nói chung được chủ động điều chỉnh, giảm mục tiêu để tập trung nguồn lực thực hiện các nội dung từng chương trình có tính chất khắc phục thiệt hại do thiên tai, bảo đảm phù hợp quy định Nghị quyết 111/2024/QH15 của Quốc hội.

Ông Hoàng Quốc Khánh, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lào Cai cho biết, tỉnh yêu cầu các huyện chủ động điều chỉnh nguồn vốn các dự án trong thẩm quyền của mình để đảm bảo tiến độ giải ngân; tăng cường công tác học tập, trao đổi kinh nghiệm, phương pháp, cách làm hiệu quả giữa các địa phương.

Đồng thời cần phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cá nhân, phòng, ban, đơn vị liên quan; hỗ trợ, đôn đốc cấp xã triển khai thực hiện các Chương trình MTQG.

Các cơ quan, đơn vị rà soát các nguồn vốn giao, xây dựng dự toán chi tiết gửi về Sở Tài chính để tổng hợp trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt. Về xây dựng dự toán năm 2025, các cơ quan, đơn vị, địa phương căn cứ vào định mức, chỉ tiêu chủ động xây dựng, phân bổ vốn cho cơ sở trên tinh thần phù hợp, đảm bảo thực hiện giải ngân tối đa nguồn vốn…

Với các giải pháp quyết liệt, linh hoạt của tỉnh Lào Cai, dù vẫn còn nhiều những khó khăn, thách thức, nhưng những thành tựu đạt được từ Chương trình MTQG đã để lại nhiều dấu ấn, cơ sở hạ tầng nông thôn và những vùng khó khăn cũng dần được đổi thay, nhiều mô hình sản suất hiệu quả tạo sinh kế cho người dân đã và đang được triển khai. Qua đó, góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các dân tộc ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào khó khăn.