(Thanh tra) - Những năm qua, triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỉnh Lạng Sơn đã huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tập trung đầu tư hạ tầng thiết yếu, hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm, góp phần cải thiện đời sống người dân, nhất là tại các địa phương nghèo, vùng đặc biệt khó khăn.
Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ 12,2% xuống 3,36%, nhiều nhóm chính sách được thực hiện đồng bộ giúp Lạng Sơn tiến gần mục tiêu giảm nghèo bền vững đã minh chứng cho điều đó.
Khi chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn mới có hiệu lực, toàn tỉnh có hơn 23.510 hộ nghèo (12,2%) và gần 23.250 hộ cận nghèo (12,06%). Đây là con số tương đối lớn, tạo sức ép không nhỏ lên yêu cầu điều hành, tổ chức thực hiện.
Báo cáo “Đánh giá kết quả thực hiện CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 và đề xuất Chương trình giai đoạn 2026-2030 trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn” cho thấy, giai đoạn 2021-2025 được xem là thời kỳ Lạng Sơn huy động tổng lực cho giảm nghèo bền vững.
Với quyết tâm cao, cùng các giải pháp đồng bộ, báo cáo cho thấy, nguồn lực cho chương trình được đảm bảo. Tổng vốn kế hoạch giai đoạn 2021-2025 đạt hơn 1.149.180 triệu đồng, trong đó ngân sách trung ương chiếm hơn 844 tỷ đồng. Đồng thời, tỉnh huy động trên 2.822 tỷ đồng từ xã hội hóa, tạo “đệm” quan trọng để nhiều dự án sinh kế, hạ tầng thiết yếu được triển khai đúng thời hạn.
“Giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ tổng hợp, liên quan chặt chẽ giữa sinh kế, hạ tầng, dịch vụ xã hội, quản trị. Giai đoạn vừa qua, tỉnh kiên trì phương châm làm thật, kiểm tra thật, hỗ trợ đúng, trúng, nhờ vậy kết quả giảm nghèo bền vững, thực chất”, Giám đốc Sở NN&MT Lạng Sơn Nguyễn Hữu Chiến đánh giá.
Nhờ chỉ đạo thống nhất và triển khai đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo của Lạng Sơn giảm mạnh qua từng năm. Cụ thể, năm 2022 giảm 3,28%, còn 8,92%, năm 2023 giảm thêm 2,9%, còn 6,02%, năm 2024 tiếp tục giảm 2,66%, còn 3,36%. Bình quân giai đoạn 2021-2024, tỉnh giảm 2,95%/năm, đạt 98,33% mục tiêu Nghị quyết.
Song song với việc giảm tỷ lệ nghèo, tỉnh tập trung xử lý các chiều thiếu hụt của chuẩn nghèo. Số hộ thiếu nhà vệ sinh hợp chuẩn còn hơn 24.180 hộ; hộ thiếu nước sạch còn hơn 4.570 hộ; hộ không có phương tiện tiếp cận thông tin gần 2.640 hộ; hộ không có thành viên sử dụng Internet trên 7.880 hộ.
Chính sách y tế được triển khai đầy đủ. Từ 2021-2024, tỉnh cấp hơn 1 triệu thẻ BHYT cho người nghèo, cận nghèo, đồng bào DTTS, giúp hàng chục nghìn người giảm gánh nặng chi phí chữa bệnh, một nguyên nhân dễ dẫn đến tái nghèo.
Về đào tạo nghề, việc làm, mỗi năm tỉnh tuyển sinh 11.000-20.000 học viên; tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 57,2% năm 2021 lên 64% năm 2024. Hằng năm, 17.000-18.500 lao động có việc làm mới; riêng năm 2024, có 1.200 lao động đi làm việc ở nước ngoài…
Thời gian qua, tỉnh Lạng Sơn đã ưu tiên đầu tư hỗ trợ thực hiện dự án đa dạng hóa sinh kế, tạo điều kiện cho người dân phát triển sản xuất. Đáng chú ý, thực hiện Dự án 2 về đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo, giai đoạn 2021-2025 tỉnh đã thực hiện 249 mô hình, với tổng số 4.073 hộ tham gia, trong đó có 1.313 hộ nghèo, 1.845 hộ cận nghèo, 915 hộ mới thoát nghèo.
Theo đó, các huyện đã hướng dẫn, đôn đốc cấp xã xác định thôn và nội dung hỗ trợ, thực hiện triển khai cho các hộ dân đăng ký đảm bảo đúng đối tượng. Qua đó, đã hỗ trợ sinh kế, góp phần tạo việc làm cho trên 3.500 lao động, giúp tăng thu nhập bình quân tối thiểu khoảng 30% từ việc chăn nuôi và mỗi năm thu lãi từ 30-50 triệu đồng/hộ.
Huyện Văn Quan cũ là 1 trong 74 huyện nghèo của cả nước. Nhằm giảm nghèo đối với đồng bào dân tộc thiểu số, thời gian qua, huyện Văn Quan đã xây dựng nhiều mô hình sản xuất hiệu quả. Trong đó, xã Yên Phúc trở thành điểm sáng của huyện trong thực hiện chương trình giảm nghèo.
Năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo toàn xã Yên Phúc là 8,38% (99 hộ nghèo) thì đến cuối năm 2024 xã còn 35 hộ nghèo, tỷ lệ hộ nghèo của xã chỉ còn 2,97%, (giảm 5,41% so với năm 2023).
Tại huyện Cao Lộc, xã Hải Yến được đánh giá là địa phương thực hiện tốt công tác giảm nghèo trên địa bàn huyện. Hết năm 2024, toàn xã chỉ còn 4 hộ nghèo (chiếm 0,82%), thấp nhất trong 22 xã, thị trấn của huyện. Từ năm 2022 đến nay, từ các nguồn vốn của Nhà nước, chính quyền xã đã lồng ghép triển khai 6 dự án hỗ trợ khoảng 150 hộ dân về phân bón, cây giống, kỹ thuật chăm sóc cây hồng Bảo Lâm, cây hồi và trồng cây mắc ca… Hiện nay trên địa bàn xã Hải Yến không còn hộ gia đình chính sách, gia đình người có công là hộ nghèo. Với những kết quả thiết thực đem lại, năm 2025 tiếp tục thực hiện 93 mô hình.
Hiệu quả từ những mô hình sinh kế không dừng lại ở quy mô huyện, xã mà tỉnh còn chú trọng hỗ trợ sinh kế đến các hộ nghèo, và được các địa phương tại Lạng Sơn nhanh chóng nhân rộng, tạo thành một làn sóng phát triển kinh tế trên diện rộng.
Trường hợp gia đình chị Lành Thị Thường, thôn Nà Dài, xã Tân Văn là ví dụ. Ra khỏi danh sách hộ nghèo từ năm 2020, nhưng 2 năm sau khi thoát nghèo, do nguồn thu nhập không ổn định, gia đình chị luôn đứng trước nguy cơ tái nghèo. Tháng 8/2023, gia đình chị Thường được nhận hỗ trợ 17 con lợn giống từ nguồn vốn dự án 2 "Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo" hỗ trợ hộ nghèo và cận nghèo trên địa bàn xã. Sau hơn 1 năm chăm sóc, đến nay đàn lợn gia đình đã xuất bán được mấy lứa, gia đình chị tiếp tục mua lợn giống về tái đàn và đầu tư thêm 2 con lợn nái để có thể chủ động được con giống.
Không chỉ riêng trường hợp của chị Thường, 9 hộ của thôn Nà Dài, xã Tân Văn tham gia dự án chăn nuôi lợn thịt đều cho thu nhập từ 30-50 triệu đồng/hộ. Hiện nay, cả 9 hộ này đều tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô chăn nuôi.
Theo Giám đốc Sở NN&MT Nguyễn Hữu Chiến, điểm quan trọng nhất là sinh kế được trao đúng đối tượng và có giám sát sau hỗ trợ. Mỗi mô hình không chỉ mang lại thu nhập mà còn thay đổi tư duy sản xuất, nâng khả năng chống chịu trước rủi ro. Chính điều này tạo ra chất lượng bền vững trong giảm nghèo của tỉnh.
Tỉnh cũng triển khai tập trung hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo với kinh phí gần 29 tỷ đồng, giúp xây mới 467 nhà, sửa chữa 455 nhà trong giai đoạn 2021-2024. Riêng trong năm 2025, tỉnh tiếp tục bố trí 17,5 tỷ đồng để hỗ trợ các hộ dân có chỗ ở ổn định, yên tâm lao động sản xuất, tự lực vươn lên thoát nghèo.
Chưa kết, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025, Lạng Sơn tiếp tục coi giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Các địa phương cũng chú trọng công tác giám sát, đánh giá, bảo đảm việc hỗ trợ người dân thoát nghèo diễn ra thực chất, bền vững, đúng đối tượng.
Thành quả giảm nghèo ấn tượng của Lạng Sơn giai đoạn 2021-2025 là kết quả tổng hòa của nhiều yếu tố, không chỉ dừng ở mức giảm tỷ lệ, mà đã lan tỏa đến từng chiều thiếu hụt, từng nhóm yếu thế, từng vùng khó khăn; và thành công lớn nhất chính là đã thay đổi được tư duy, nếp nghĩ của người dân, không còn thụ động, chờ đợi sự hỗ trợ của Nhà nước, mà đã chủ động học hỏi, đăng ký tham gia các mô hình kinh tế.
Những thay đổi này là nền tảng quan trọng để Lạng Sơn bước vào giai đoạn 2026-2030 theo hướng giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, đặt con người vào trung tâm của chính sách.
