(Thanh tra) - Những năm gần đây, Hà Nội đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp xây dựng văn hoá tuân thủ pháp luật, coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của Thủ đô.
Một trong những mục tiêu của thành phố là xây dựng văn hoá tuân thủ pháp luật thành một tiêu chí văn hoá của cộng đồng, cơ quan, đơn vị. Để hiện thực hoá mục tiêu này, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đã được đổi mới mạnh mẽ, huy động sự tham gia của các cấp, ngành, đoàn thể chính trị – xã hội và hệ thống thông tin truyền thông.
Theo Sở Tư pháp Hà Nội, các hoạt động tuyên truyền đã được tổ chức sâu rộng, phù hợp từng nhóm đối tượng, gắn với các phong trào, cuộc vận động và nhiệm vụ chính trị của thành phố. Hình thức truyền thông cũng đa dạng hơn: Từ phương thức truyền thống, hội thi tìm hiểu pháp luật đến ứng dụng công nghệ thông tin, sản xuất clip, video hùng biện, xây dựng tài liệu trực tuyến.
Nhờ đó, ý thức chủ động học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật trong cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân được nâng lên rõ rệt.
Nhiều phong trào, chương trình tiêu biểu đã tạo dấu ấn như Chương trình “Người Hà Nội thanh lịch, văn minh”, các cuộc thi trực tuyến về bảo vệ môi trường, phòng chống dịch bệnh, ứng xử trên môi trường mạng… thu hút hàng triệu lượt người tham gia.
Tỷ lệ xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật năm sau luôn cao hơn năm trước, năm 2024 đạt 97%.
Kết quả xây dựng văn hoá tuân thủ pháp luật đã thể hiện rõ trong nhiều hoạt động xã hội.
Trong cao điểm phòng, chống dịch COVID-19, đa số người dân Thủ đô tự giác chấp hành nghiêm quy định giãn cách, góp phần kiểm soát dịch bệnh.
Trong cuộc bầu cử Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021–2026, tỷ lệ cử tri đi bầu đạt 99,16%, khẳng định tinh thần trách nhiệm công dân và sự tôn trọng pháp luật.
Bên cạnh đó, công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của thành phố cũng là một kênh quan trọng để tuyên truyền, PBGDPL ngay từ thực tiễn.
Qua các cuộc thanh tra, nhiều sai phạm, bất cập đã được phát hiện, xử lý; những quy định pháp luật liên quan được giải thích, hướng dẫn trực tiếp cho cơ quan, đơn vị và người dân.
Việc tiếp công dân và giải quyết đơn thư không chỉ giải quyết vụ việc cụ thể, mà còn góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của các bên liên quan, giúp họ hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó điều chỉnh hành vi phù hợp.
Đây cũng chính là hình thức “giáo dục pháp luật từ thực tiễn” hiệu quả, giúp người dân và tổ chức nhận thức sâu sắc hơn giá trị của việc tuân thủ pháp luật.
Theo Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Hà Nội, để duy trì và phát triển hơn nữa văn hoá tuân thủ pháp luật, trước hết phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế thực thi theo hướng rõ ràng, minh bạch, khả thi và dễ áp dụng trong thực tiễn.
Một hệ thống pháp luật chặt chẽ nhưng quá phức tạp, xa rời đời sống sẽ khó đi vào cuộc sống; ngược lại, một hệ thống dễ hiểu, dễ thực hiện sẽ tạo ra niềm tin và khuyến khích người dân tự giác chấp hành.
Cùng với đó, công tác PBGDPL cần được làm sâu hơn, thực chất hơn, nhất là với các văn bản pháp luật mới ban hành. Đây không chỉ là việc truyền đạt thông tin một chiều, mà còn là quá trình tương tác, giúp người dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của chính sách, từ đó biến hiểu biết thành hành vi ứng xử văn minh trong đời sống hàng ngày.
Một số chuyên gia cũng cho rằng, công tác PBGDPL phải gắn liền với hoạt động thanh tra, kiểm tra để bảo đảm tính răn đe và tính giáo dục song hành.
Hà Nội cần tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất ở các lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm, đặc biệt là những lĩnh vực liên quan trực tiếp đến đời sống người dân và trật tự quản lý đô thị.
Mục tiêu không chỉ là phát hiện, xử lý kịp thời sai phạm, mà còn là để cảnh báo, phòng ngừa, hướng dẫn tổ chức, cá nhân tuân thủ pháp luật ngay từ đầu.
Xây dựng văn hoá tuân thủ pháp luật là quá trình bền bỉ, đòi hỏi vừa sự nghiêm minh của kỷ cương, vừa sự thấm sâu của giáo dục, thuyết phục. Khi chính quyền và người dân cùng chung tay, những giá trị tốt đẹp về lối sống, ứng xử theo pháp luật sẽ trở thành nét đặc trưng của người Hà Nội, một Thủ đô văn minh, kỷ cương và giàu bản sắc.
