(Thanh tra) - Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia theo hướng siết chặt kỷ luật nguồn lực và đặt người dân vào trung tâm, Cao Bằng đang chứng minh cách làm mới: Vốn đến đúng địa chỉ, hạ tầng thay đổi từng ngày, sinh kế bền vững hình thành, niềm tin của Nhân dân được củng cố mạnh mẽ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Nguồn lực chuẩn xác – Hạ tầng mở lối, sinh kế mở đường
Không chạy theo phong trào hay giải ngân bằng mọi giá, Cao Bằng lựa chọn cách làm “đúng nơi – đúng việc – đúng tác động”. Trên nền hơn 5.472 tỷ đồng vốn Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2022–2025, tỉnh tập trung xử lý những nút thắt quan trọng nhất: Giao thông nông thôn, nước sinh hoạt và hạ tầng dịch vụ công cơ bản.
Nhờ đó, 913 công trình hạ tầng được triển khai, từ đường bê tông liên thôn đến trường học, trạm y tế được kiên cố hóa; hơn 19.000 hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ nhà ở, từng bước xóa nhà tạm, nhà dột nát. Những con đường đất lầy lội trước đây nay thành đường phẳng, xe cơ giới vào tận ngõ bản, tạo điều kiện cho giao thương và phát triển sản xuất.
Đến giữa năm 2025, tỉnh Cao Bằng đã giải ngân 4.222 tỷ đồng (77,2%), dự kiến cả năm đạt 93,5%. Con số không chỉ phản ánh tiến độ mà còn cho thấy sự chuyển biến rõ rệt trong quản lý: Chủ động rà soát dự án, thu hồi vốn thừa, yêu cầu trách nhiệm cá nhân người đứng đầu gắn với kết quả giải ngân. Kỷ luật tài chính được siết chặt, hạn chế “đầu tư dàn trải” và nâng tính minh bạch.
Hiệu quả đầu tư được đo bằng chất lượng đổi thay trong đời sống. Giai đoạn 2021–2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 4,24%/năm, đạt và vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh trong điều kiện hơn 94% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số.
Song hành với hạ tầng, tỉnh triển khai hàng trăm mô hình phát triển sản xuất dựa trên lợi thế từng vùng: Trúc sào Xuân Trường, dược liệu Phja Đén, miến dong Nguyên Bình, quế – hồi Hà Quảng, thạch đen và vịt cỏ Trùng Khánh. Hơn 46.981 lượt hộ được hỗ trợ tham gia mô hình, được tập huấn kỹ thuật, tiếp cận thị trường và liên kết tiêu thụ.
Tại xã Xuân Trường, gia đình anh Phùng Văn Hin được hỗ trợ giống trúc sào từ năm 2023; đến nay hàng trăm gốc trúc phát triển xanh tốt, tạo nguồn thu ổn định. Ở xã Thanh Long, anh Hoàng Trung Tuần thoát nghèo sau khi vay vốn sinh kế đầu tư chăn nuôi và mua máy gặt liên hoàn, vừa phục vụ gia đình vừa phục vụ cho bà con. Những câu chuyện đó khẳng định sự thay đổi từ gốc khi chương trình thực sự trao quyền sản xuất cho người dân.
Trong lĩnh vực y tế – xã hội, hơn 100 cán bộ y tế được đào tạo bác sĩ y học gia đình; 63 mô hình dinh dưỡng được triển khai tại các xã vùng III; hơn 88.000 lượt người thụ hưởng chính sách trợ giúp xã hội, nâng rõ “mặt bằng phúc lợi” vùng cao.
Kiến trúc bằng đá của người Tày tạo nên không gian đặc biệt, mang nhiều dấu ấn văn hóa riêng có của mô hình du lịch cộng đồng Khuổi Ky. Ảnh: Thanh Tùng. |
Giữ bản sắc để phát triển, củng cố nền tảng xã hội vùng cao
Không tách rời văn hóa khỏi phát triển, Cao Bằng coi bản sắc dân tộc là nền tảng tinh thần bền vững. Các làn điệu then, sli, lượn, lễ hội Lồng Tồng, Nàng Hai được khôi phục, tổ chức thường xuyên. Nhiều mô hình du lịch cộng đồng như Phúc Sen, Khuổi Ky, Bản Giốc hoạt động hiệu quả, vừa bảo tồn văn hóa vừa mở ra sinh kế mới.
Cao Bằng đầu tư 75 nhà văn hóa cộng đồng, duy trì 17 câu lạc bộ then – đàn tính và 23 đội văn nghệ truyền thống; vinh danh 1 Nghệ nhân Nhân dân, 19 Nghệ nhân Ưu tú – những người gìn giữ giá trị tinh thần của đồng bào.
Công tác xã hội chuyển biến sâu rộng: Toàn tỉnh Cao Bằng chỉ còn 34 cặp tảo hôn, giảm 227 trường hợp so với năm 2021; không còn hôn nhân cận huyết thống. 746 tổ truyền thông cộng đồng, 74 địa chỉ tin cậy hoạt động thường xuyên, đem kiến thức pháp luật, bình đẳng giới, sức khỏe sinh sản đến từng hộ dân.
An ninh vùng biên được củng cố khi hơn 1.462 người có uy tín trong cộng đồng tham gia các mô hình tự quản, vận động người dân giữ đường biên, mốc giới, bảo vệ sự ổn định thôn bản.
Giai đoạn 2021–2025, Chương trình mục tiêu quốc gia hỗ trợ 589 nhà cho 589 hộ, cấp nước sinh hoạt phân tán cho 12.970 hộ, bàn giao 53 công trình nước sạch tập trung, triển khai 986 dự án sản xuất. Các chỉ tiêu giáo dục đều tăng cao: trẻ 5 tuổi đến trường đạt 98%, tiểu học 97%, THCS 95%; 50% lao động dân tộc thiểu số được đào tạo nghề; 80% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng.
Bước sang chu kỳ mới, Cao Bằng tiếp tục khẳng định quan điểm “nguồn lực phải đến đúng nơi cần”. Tỉnh chú trọng kỷ luật điều hành, nâng cao năng lực cán bộ cơ sở, khuyến khích tự chủ sinh kế và gắn kết ba Chương trình mục tiêu quốc gia thành sức mạnh tổng hợp.
Hiệu quả hôm nay không chỉ được đo bằng con số, mà bằng sự thay đổi tư duy, niềm tin và khát vọng vươn lên của đồng bào. Một Cao Bằng tự chủ, bản sắc và phát triển bền vững đang hình thành từ chính những chuyển biến thật ở vùng cao.
