(Thanh tra) - Tại Phiên khai mạc Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ II năm 2025, diễn ra chiều nay (19/6), Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh nhấn mạnh việc chuyển đổi từ "kỷ nguyên lưu lượng truy cập" sang "kỷ nguyên độc giả trực tiếp" là hướng đi mà báo chí cần tăng cường theo đuổi.
Nhận định: "Báo chí Việt Nam: Thách thức và cơ hội, sẵn sàng cho một kỷ nguyên mới", ông Lê Quốc Minh đã phác họa bức tranh toàn cảnh về những khó khăn và tiềm năng của báo chí trong bối cảnh hiện nay, đồng thời chỉ ra những thách thức lớn mà báo chí đang đối mặt.
Trích dẫn những báo cáo nghiên cứu báo chí mới nhất của Viện Reuters, đồng chí Lê Quốc Minh cho biết tỷ lệ người dùng chatbot AI cho tin tức đang tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm tuổi trẻ (7% toàn cầu, 15% dưới 25 tuổi).
Các nền tảng công nghệ lớn tích hợp tóm tắt bằng AI và các tính năng tin tức khác đang gây lo ngại cho báo chí. Hệ sinh thái truyền thông thay thế do YouTuber, TikToker và podcaster dẫn đầu đang thách thức trực tiếp các cơ quan báo chí chính thống.
Ngoài ra, sự dịch chuyển của độc giả đã khiến mạng xã hội đã lần đầu tiên vượt qua truyền hình về mức độ truy cập tại Mỹ, cho thấy sự thay đổi lớn trong hành vi tiêu thụ thông tin. Sự lên ngôi của video mạng xã hội và tin tức dựa vào cá nhân đang là thách thức to lớn.
“Chưa hết, niềm tin giảm sút và xu hướng né tránh tin tức: Niềm tin vào báo chí ổn định ở mức 40% nhưng vẫn thấp hơn thời điểm cao điểm Covid. Tỷ lệ những người né tránh tin tức đang tăng lên do cảm thấy tin tức quá tiêu cực, ảnh hưởng tâm trạng”, ông Minh nói.
Về kinh tế báo chí, ông cũng đã trích dẫn rằng tỷ lệ người trả tiền cho tin tức số đang chững lại, vẫn ở mức 18% tại các quốc gia thu nhập cao, rất khó để thu hút thêm người trả tiền.
Doanh nghiệp cắt giảm chi phí quảng cáo và dịch chuyển sang các nền tảng số có khả năng nhắm mục tiêu chính xác hơn. Google, Meta và Amazon đang kiểm soát khoảng 60% tổng doanh thu quảng cáo kỹ thuật số toàn cầu, trong khi báo chí chỉ hưởng 5% thị phần này.
Từ đó, ông chỉ ra báo chí đã mắc sai lầm khi đưa nội dung miễn phí lên internet và mạng xã hội, dẫn đến mất độc giả truyền thống và phụ thuộc vào nguồn traffic từ search engine và mạng xã hội, nhưng không có dữ liệu độc giả trực tiếp.
Tuy nhiên, “thách thức luôn đi kèm với cơ hội”, ông Minh nói, đồng thời cũng đưa ra những hướng đi và cơ hội để báo chí phát triển bền vững.
Theo đó, ông khẳng định báo chí cần tập trung vào chất lượng nội dung và giá trị cốt lõi: Trong bối cảnh AI tạo ra lượng nội dung khổng lồ, chất lượng sẽ là yếu tố then chốt.
Công nghệ và Al chỉ là công cụ, con người vẫn là trung tâm định hướng, kiểm chứng, sáng tạo và chịu trách nhiệm nội dung. Ưu tiên giải quyết vấn đề thực tiễn: Nâng hiệu suất, rút ngắn quy trình, tăng chất lượng, cá nhân hóa và đảm bảo tin cậy, minh bạch. Chú trọng bảo vệ dữ liệu độc giả, an ninh thông tin, xây dựng hệ sinh thái số vững chắc và bền vững, ông nhấn mạnh.
Ông còn đặc biệt nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi từ "kỷ nguyên lưu lượng truy cập" sang "kỷ nguyên độc giả trực tiếp" là hướng đi mà báo chí cần tăng cường theo đuổi. Theo đó, báo chí cần thu thập dữ liệu độc giả trực tiếp để hiểu rõ hơn về người đọc, tương tự như thời kỳ bán báo giấy.
Trong bối cảnh công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào mọi ngõ ngách của đời sống, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh kêu gọi báo chí cần tăng cường trang bị kiến thức AI để phục vụ cho công việc, cũng như là cách để cạnh tranh với chính các công cụ AI và các nền tảng khác.
Theo đó, ông Lê Quốc Minh cho rằng, việc ứng dụng AI vào tự động hóa quy trình sản xuất tin tức, phân tích dữ liệu lớn, phát hiện xu hướng và cá nhân hóa nội dung là điều mà mọi cơ quan báo chí, các nhà báo đều phải tận dụng.
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh cho biết, Hội Nhà báo Việt Nam đang tích cực đào tạo năng lực số và kỹ năng AI cho hàng ngàn nhà báo với mục tiêu "bình dân học vụ AI", sắp tới sẽ mở nhiều lớp đào tạo AI để giúp thêm nhiều nhà báo trang bị kiến thức AI để phục vụ cho công việc thực tế của mình.
Về vấn đề nguồn thu báo chí, ông Minh cũng trích dẫn báo cáo của Viện Báo chí Reuters để nhấn mạnh rằng báo chí không nên chỉ phụ thuộc duy nhất vào quảng cáo, mà phải mở rộng sang các nguồn thu khác, như thu phí độc giả, xây dựng thương hiệu báo chí, tham gia thị trường truyền thông chính sách và thậm chí tái định vị báo in.
Ông cho rằng, dù báo in suy giảm song vẫn chiếm phần quan trọng và mang lại trải nghiệm đọc sâu hơn, khả năng ghi nhớ tốt hơn. Cần sản xuất báo in như một ấn phẩm chất lượng cao, cân bằng đổi mới kỹ thuật số với giá trị truyền thống để duy trì sự gắn bó của độc giả và tăng giá trị thương hiệu.
Diễn đàn Báo chí toàn quốc năm 2025, với phiên khai mạc đầy ý nghĩa và bài tham luận sâu sắc của đồng chí Lê Quốc Minh, đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về bức tranh báo chí hiện đại. Diễn đàn không chỉ là nơi hội tụ các nhà báo, nhà quản lý, và chuyên gia mà còn là một diễn đàn khai mở không gian sáng tạo để nâng tầm chiến lược cho báo chí cách mạng Việt Nam.
