(Thanh tra) - Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2025 là một trong những điểm sáng trong công tác của Bộ Dân tộc và Tôn giáo, đã góp phần tạo chuyển biến rõ rệt về kinh tế - xã hội tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, khẳng định hiệu quả của sự quan tâm nhất quán “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Giảm nghèo bền vững gắn với phát triển sinh kế
Theo Thứ trưởng Y Vinh Tơr, trong những năm qua công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm đặc biệt. Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã chủ động tham mưu, triển khai nhiều chương trình, chính sách trọng điểm thông qua việc lồng ghép nhiều nguồn lực, Bộ đã chỉ đạo các địa phương triển khai đồng bộ các dự án về phát triển sản xuất nông – lâm nghiệp, hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của từng vùng đã góp phần tạo chuyển biến rõ rệt về kinh tế - xã hội tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Nhiều mô hình trồng cây ăn quả đặc sản, dược liệu quý, chăn nuôi gia súc tập trung đã được hỗ trợ vốn và kỹ thuật, giúp đồng bào dân tộc có việc làm ổn định, tăng thu nhập bền vững. Ở Tây Bắc, đồng bào Thái, Mông, Dao đã mạnh dạn áp dụng kỹ thuật canh tác mới, liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm. Ở Tây Nguyên, việc phát triển cà phê, hồ tiêu, mắc ca kết hợp với chăn nuôi bò lai đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Còn tại Nam Trung Bộ, mô hình nuôi trồng thủy sản ở vùng ven biển giúp đồng bào Raglai, Chăm cải thiện đáng kể đời sống.
Theo thống kê, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm bình quân trên 3% mỗi năm, nhiều địa phương có mức giảm cao hơn so với bình quân cả nước. Đây là kết quả đáng khích lệ, thể hiện tính bền vững khi thu nhập của người dân được nâng lên nhờ sản xuất và sinh kế ổn định, chứ không chỉ dựa vào hỗ trợ trước mắt.
Cải thiện nhà ở và hạ tầng thiết yếu
Bên cạnh việc phát triển sinh kế, Bộ Dân tộc và Tôn giáo còn phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương thực hiện chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ khó khăn. Hàng chục nghìn ngôi nhà kiên cố đã được xây dựng, giúp đồng bào yên tâm an cư, từng bước cải thiện chất lượng cuộc sống.
Đặc biệt, chính sách hỗ trợ làm nhà theo tiêu chí “ba cứng” (nền cứng, khung cứng, mái cứng) được triển khai sâu rộng, đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão. Nhiều gia đình đồng bào trước đây sống trong những căn nhà tạm, nay đã có nhà mới khang trang, vững chắc, góp phần thay đổi diện mạo thôn bản.
Song song với đó, hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu ở vùng dân tộc như đường giao thông, trường học, trạm y tế, công trình nước sinh hoạt cũng được đầu tư mạnh mẽ. Những công trình này không chỉ phục vụ nhu cầu trước mắt mà còn mở ra cơ hội phát triển lâu dài cho các cộng đồng dân tộc thiểu số, giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ công, dịch vụ xã hội và hội nhập phát triển.
Nâng cao thu nhập, gắn kết phát triển văn hóa – xã hội
Một điểm nhấn trong các chính sách của Bộ Dân tộc và Tôn giáo là gắn giảm nghèo với phát triển toàn diện văn hóa – xã hội. Bên cạnh các dự án kinh tế, Bộ còn chú trọng công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động trẻ người dân tộc thiểu số. Hàng chục nghìn lượt thanh niên đã được đào tạo nghề ngắn hạn và dài hạn, tham gia vào các khu công nghiệp, dịch vụ, du lịch, vừa nâng cao thu nhập, vừa giảm áp lực di cư tự do.
Ở nhiều địa phương, Bộ đã khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Các làng văn hóa du lịch của người Thái, Mông, Dao, Ê-đê, Khmer… đang dần trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân. Đây là hướng đi sáng tạo, vừa giữ gìn giá trị truyền thống, vừa mở ra sinh kế mới cho đồng bào.
Song hành cùng nâng cao thu nhập là việc đảm bảo an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe, giáo dục cho con em đồng bào dân tộc thiểu số. Chính sách miễn giảm học phí, cấp học bổng, xây dựng trường bán trú dân nuôi… giúp học sinh vùng cao có điều kiện học tập tốt hơn, tạo nền tảng vững chắc cho tương lai.
Những bài học kinh nghiệm và hướng đi trong thời gian tới
Nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số đã có bước tiến rõ rệt. Nhiều hộ nghèo đã thoát nghèo bền vững, tỷ lệ tái nghèo giảm đáng kể. Diện mạo nông thôn miền núi đổi thay tích cực, khoảng cách phát triển giữa các vùng được thu hẹp dần.
Một trong những bài học quan trọng là sự vào cuộc quyết liệt, sát sao của Bộ Dân tộc và Tôn giáo cùng với sự đồng thuận của địa phương và người dân. Đồng bào được khuyến khích làm chủ trong quá trình phát triển, không trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ. Cùng với đó, sự phối hợp liên ngành, huy động nguồn lực xã hội hóa, gắn với đặc thù từng vùng, từng dân tộc, đã tạo nên hiệu quả cao và bền vững.
Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, nhiệm vụ giảm nghèo bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Địa bàn rộng, giao thông cách trở, thiên tai dịch bệnh diễn biến phức tạp là những yếu tố tác động trực tiếp đến đời sống của bà con.
Thời gian tới, Bộ Dân tộc và Tôn giáo sẽ tiếp tục tham mưu Chính phủ thực hiện tốt Nghị quyết số 88/2019/QH14 và Quyết định số 1719/QĐ-TTg về phát triển vùng dân tộc thiểu số. Trọng tâm là nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả, ứng dụng khoa học công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp và du lịch cộng đồng; đồng thời tăng cường chính sách đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao người dân tộc thiểu số.
Việc phát huy nội lực, kết hợp với sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng xã hội sẽ giúp đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục nâng cao thu nhập, cải thiện chỗ ở, tiếp cận đầy đủ dịch vụ xã hội cơ bản, từ đó hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Những kết quả đạt được trong thời gian qua đã khẳng định vai trò quan trọng của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong công tác giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập và cải thiện nhà ở cho đồng bào dân tộc thiểu số. Đây không chỉ là thành tựu về kinh tế - xã hội mà còn là minh chứng cho tinh thần nhân văn, ý chí quyết tâm xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, nơi mọi người dân đều được thụ hưởng thành quả phát triển.
