Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình nhấn mạnh, kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm. Ảnh:HG

Ngày 3/4, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình chủ trì cuộc họp với các Bộ, ngành và một số địa phương về tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát.

Khởi tố, truy cứu hình sự còn khó khăn

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công an, Trung tướng Nguyễn Văn Sơn cho biết, thời gian gần đây, tình hình khai thác trái phép cát, sỏi trên các tuyến sông và cửa biển hoạt động trở lại phức tạp với thủ đoạn tinh vi, có nơi công khai, có tính chất lộng hành như tại Hà Nội, Bình Thuận, Lâm Đồng, Khánh Hòa, Bến Tre, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu.

Tình trạng đe dọa, thậm chí hành hung người dân ngăn cản hoạt động khai thác trái phép đã xảy ra tại Thừa Thiên Huế.

Các bãi tập kết vật liệu xây dựng, xây dựng nhà ở, công trình phụ… tràn lan ngay sát bờ sông lấn chiếm mái đê, hành lang đê như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Dương, Bắc Ninh cũng thường là những điểm tập kết cát, sỏi khai thác trái phép…

“Các đối tượng thường triệt để lợi dụng các kẽ hở của pháp luật tiến hành hoạt động khai thác cát như: Lợi dụng giấy phép khai thác cát, sỏi để khai thác cát ngoài diện tích được cấp phép. Các lực lượng chức năng kiểm tra không thể xử lý được do không thể xác định được và cũng không có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định cách tính vượt 10% diện tích mỏ đối với mỏ cát, sỏi dưới nước”, Trung tướng Nguyễn Văn Son cho hay.

Thứ trưởng Bộ Công an cho biết thêm, việc khởi tố, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân, tổ chức hoạt động khai thác cát trái phép còn khó khăn do khi phát hiện không đủ định lượng trong một lần vi phạm để khởi tố và còn có quan điểm chưa thống nhất về việc cộng dồn số lượng nhiều lần vi phạm, nhất là đối với pháp nhân.

Lợi dụng ranh giới không rõ ràng để khai thác trái phép

Trong khi đó, theo ông Hoàng Công Thủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, khó khăn của địa phương này là tình trạng doanh nghiệp cạnh tranh không lành mạnh trong việc khai thác cát trên sông Chảy.

Lãnh đạo tỉnh Phú Thọ.

Ông Thủy cho biết, đây là con sông hẹp, tả ngạn thì Phú Thọ cấp phép và hữu ngạn thì Yên Bái cấp phép khai thác khoáng sản. Song trữ lượng cát phía Yên Bái không còn nên một số doanh nghiệp của Yên Bái đã kích động người dân ngăn cản hoạt động khai thác cát của các doanh nghiệp do Phú Thọ cấp phép.

Cũng nêu những khó khăn, theo ông Nguyễn Văn Trì, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc, có trường hợp lợi dụng ranh giới không rõ ràng để tiến hành khai thác bất hợp pháp. Thêm vào đó, những quy định cụ thể về khai thác cát như quy định về thời điểm, công suất… chưa chặt chẽ dẫn đến rất khó khăn cho công tác quản lý, giám sát.

Từ tình hình phức tạp trong khai thác cát sỏi lòng sông, các ý kiến đều đề nghị, có quy định chặt chẽ hơn, tăng chế tài, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác trái phép.

Ông Nguyễn Đức Quyền, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thanh Hóa nhấn mạnh, cát là tài nguyên quốc gia, mọi hành vi khai thác trái phép là ăn cắp tài sản quốc gia, phải xử lý theo pháp luật. Tuy nhiên, theo ông, việc cấp phép khai thác cát vẫn phải diễn ra bình thường, không vì không quản lý được mà không cấp phép, nếu không cấp phép sẽ tạo nên sự khan hiếm, tăng giá và ảnh hưởng đến hoạt động xây dựng.

Nghiên cứu bổ sung chế tài xử phạt tổ chức tiêu thụ cát, sỏi trái phép

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình lưu ý, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng khai thác cát trái phép phức tạp trở lại là do cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa làm hết trách nhiệm, có biểu hiện buông lỏng quản lý, thậm chí dung túng cho hoạt động này.

Toàn cảnh cuộc họp.

Vì vậy, các Bộ, ngành, địa phương xác định công tác này là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên.

Lãnh đạo Chính phủ nêu rõ, địa phương, lĩnh vực nào để xảy ra tình trạng khai thác hoặc để tình trạng lợi dụng việc nạo vét, khơi thông luồng để khai thác cát, sỏi trái phép và thành lập bến, bãi tập kết cát, sỏi trái phép diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, kéo dài hoặc có cán bộ, công chức dưới quyền tiêu cực, tham nhũng phải tổ chức kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu, xem xét điều chuyển, bố trí công tác khác.

Bộ Công an được giao phải chủ động nắm chắc tình hình, tổ chức đấu tranh có hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, lập bến bãi tập kết cát, sỏi tập trung vào những địa bàn giáp ranh phức tạp, các dự án, công trình xây dựng sử dụng số lượng lớn cát san lấp. Nghiên cứu đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với các tổ chức, cá nhân tham gia khai thác, vận chuyển tiêu thụ cát, sỏi trái phép, nhằm tăng tính răn đe.

Phó Thủ tướng cũng giao, Bộ Tài nguyên Môi trường sửa đổi quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản theo hướng tăng mức xử phạt đối với hành vi khai thác cát, sỏi trái phép….

Theo báo cáo, qua 2 đợt cao điểm trong cả nước, Công an các tỉnh đã kiểm tra 13.610 vụ/4.286 đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, tập kết cát và an toàn giao thông đường thuỷ. Tuy nhiên mới xử lý hình sự có 7 vụ/7 bị can về hành vi “vi phạm các quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, tịch thu 142 tàu hút cát và 800 công cụ, phương tiện khai thác cát trái phép, tổng số tiền xử phạt 69,6 tỷ đồng.

Từ đầu năm 2019 đến nay, có 14/20 địa phương đã phát hiện 659 vụ/426 đối tượng về hành vi khai thác cát trái phép và tập kết kinh doanh cát trái phép. Tổng số tiền xử phạt hơn 12 tỷ đồng, tịch thu 4.685 m² cát, 73 ghe thuyền, 2 ô tô, 1 máy xúc. Cơ quan chức năng khởi tố 2 vụ về hành vi khai thác khoáng sản trái phép tại Thanh Hóa và Đồng Nai.

Hương Giang