Các đại biểu tham dự cuộc họp. Ảnh: GT

Tại cuộc họp, các đại biểu đã cùng nhau chia sẻ nhiều thách thức và bài học kinh nghiệm góp phần nâng cao an toàn cho người dân sử dụng loại phương tiện này.

Phát biểu khai mạc cuộc họp, ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Uỷ ban ATGT Quốc gia cho biết, hiện nay mô tô, xe máy vẫn là phương tiện đi lại chủ yếu của người dân Việt Nam với khoảng 77 triệu xe được đăng ký tính đến hết năm 2024. “Trong tương lai (tới năm 2030 và những năm tiếp theo), khi thu nhập tiếp tục tăng, khả năng cao xe máy sẽ vẫn được sở hữu và sử dụng", ông Thành nói.

Nguyên nhân do điều kiện cơ sở hạ tầng đường sá còn bất cập, mức thu nhập cá nhân còn khá thấp và các dịch vụ giao thông công cộng (GTCC) ở các tỉnh, thành chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại, thì xe máy vẫn là lựa chọn ưu tiên, đóng vai trò quan trọng trong đời sống, sinh kế của người dân.

Đơn cử, tại Hà Nội và TP. HCM là hai thành phố lớn có hệ thống hạ tầng giao thông phát triển nhất nước nhưng hệ thống GTCC cũng mới đáp ứng khoảng 10 - 15% nhu cầu đi lại. Nếu công tác xây dựng mở rộng các mạng lưới đường, phương tiện vận tải công công (tàu điện và xe buýt) vẫn diễn ra với tốc độ như hiện nay thì trong vòng 10 năm tới, GTCC vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu và xe máy tiếp tục là phương tiện đi lại ưu tiên của nhiều người dân.

Trong khi đó, theo thống kê, xe máy có liên quan tới khoảng 65 - 70% số vụ tai nạn giao thông (TNGT), dù không phải trong tất cả các vụ TNGT này, xe máy đều là nguyên nhân, thậm chí, nhiều vụ tai nạn, người đi xe máy lại là nạn nhân.

“Chính vì sự phổ biến của xe máy và xu hướng sử dụng xe máy, cùng những đặc thù về giao thông vận tải tại Việt Nam, việc triển khai các giải pháp nâng cao ATGT cho xe máy là một vấn đề có ý nghĩa rất lớn với hàng triệu người dân đang sử dụng phương tiện này hàng ngày và chắc chắn sẽ góp phần nâng cao ATGT tại Việt Nam”, ông Thành nói.

Theo thống kê, xe máy có liên quan tới khoảng 65 - 70% số vụ TNGT. Ảnh: MH

TS. Dương Khánh Vân, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, thống kê trên thế giới, ước tính có 1,19 triệu ca tử vong do va chạm giao thông đường bộ vào năm 2021; tương ứng với tỷ lệ 15 ca tử vong do va chạm giao thông đường bộ trên 100.000 dân.

Trong đó, 92% số ca tử vong xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Nguy cơ tử vong cao gấp ba lần ở các quốc gia có thu nhập thấp so với các quốc gia có thu nhập cao. Người đi xe máy và những người đi xe hai và ba bánh có động cơ chiếm 30% số ca tử vong do va chạm giao thông đường bộ trên toàn cầu.

Theo TS Vân, yếu tố rủi ro chính gây ra thương tích do va chạm xe máy gồm: không đội mũ bảo hiểm, tốc độ xe, sử dụng rượu bia, điều kiện giao thông hỗn hợp, xe không được bảo vệ trong trường hợp xảy ra va chạm và thiếu cơ sở hạ tầng an toàn cho xe hai và ba bánh…

Ông Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Uỷ ban ATGT Quốc gia cho biết, tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, công tác bảo đảm trật tự ATGT đã đạt được những kết quả rất tích cực, trong đó có kết quả bảo đảm ATGT với người đi xe máy.

Việt Nam là một điểm sáng về thực thi chính sách đội mũ bảo hiểm với người đi mô tô xe máy, với tỷ lệ đội mũ lớn hơn 90%, thậm chí 95% tại nhiều địa phương. Các vấn đề kiểm soát với người đi xe máy hiện Việt Nam cũng đang làm rất tốt như nồng độ cồn hay kiểm soát tốc độ.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức, đơn cử như: Thực trạng nhóm tuổi 16-18 tuổi điều khiển xe máy dưới 50cc nhưng thiếu kiến thức, kỹ năng điều khiển phương tiện, số vụ TNGT liên quan trẻ dưới 16 tuổi điều khiển xe hai bánh diễn biến phức tạp; nhiều vụ TNGT do vi phạm quy tắc giao thông.

Mặt khác, tiêu chuẩn làn xe máy và hướng dẫn thiết kế làn dành riêng cho xe máy chưa được áp dụng một cách rộng rãi; vẫn chưa có quy định xử phạt với trẻ dưới 6 tuổi khi ngồi trên xe mô tô, xe máy không đội mũ, chưa có tiêu chuẩn mũ bảo hiểm đi xe máy cho trẻ dưới 6 tuổi; tỷ lệ đội mũ bảo hiểm của trẻ em trên mô tô, xe máy còn thấp; chưa có quy định về thiết bị an toàn cho trẻ trên xe máy.

Cần thay đổi chương trình đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe cho người đi xe máy chặt chẽ hơn. Ảnh: TQ

Về giải pháp đảm bảo ATGT cho người đi xe máy tại Việt Nam, theo ông Minh, cần thay đổi chương trình đào tạo, sát hạch giấy phép lái xe (GPLX) cho người đi xe máy chặt chẽ hơn, nâng cao nhận thức về các nguy cơ (tốc độ, rượu bia, mũ bảo hiểm, sử dụng điện thoại); chú trọng thực hành kỹ năng (tốc độ, phần đường làn đường, các quy tắc khi chuyển hướng, điểm mù, quan sát gương, ATGT khi đi vào ban đêm). Cùng đó, bổ sung các kiến thức, kỹ năng cho người đi ô tô trong tham gia giao thông hỗn hợp với xe máy.

Có quy định pháp luật về thiết kế kết cấu hạ tầng giao thông xe máy (như: tiêu chuẩn làn đường riêng cho xe máy); chú trọng giáo dục, đào tạo và sát hạch kiến thức lái xe dưới 50cc cho học sinh.

Cần tăng cường ứng dụng, trang bị công nghệ để nâng cao tính an toàn cho mô tô, xe máy; ứng dụng công nghệ trong xử phạt nguội mô tô, xe máy…

TS. Dương Khánh Vân cho rằng, cần tiếp tục xử lý nghiêm các vi phạm của người đi xe máy về sử dụng rượu bia, mũ bảo hiểm, nghiên cứu đào tạo, sát hạch GPLX toàn diện cho tất cả các độ tuổi người đi xe máy, bao gồm cả xe dưới 50cc. Cùng đó, tiếp tục nâng cao tỷ lệ đội mũ bảo hiểm đúng cách; chú trọng ứng phó sau tai nạn, kích hoạt hệ thống chăm sóc khẩn cấp với người bị thương sau va chạm giao thông.

Đại diện Viện Chiến lược Phát triển GTVT (Bộ GTVT) đề xuất ứng dụng công nghệ AI để phân tích dữ liệu giao thông, dự đoán rủi ro TNGT, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và cảnh báo kịp thời cho người đi xe máy. Sử dụng ứng dụng di động để cảnh báo người lái xe theo thời gian thực về điều kiện giao thông, điều kiện đường xá, các mối nguy hiểm tiềm ẩn,…