(Thanh tra) - Trong dòng chảy 80 năm của ngành Thanh tra, những kết quả “đến nơi đến chốn” trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo không chỉ thể hiện bằng số liệu mà còn bằng sự đồng thuận của người dân, bằng quyết định hành chính được sửa đổi kịp thời và quyền lợi hợp pháp được khôi phục.
Ngày 19/12/2024, tại điểm cầu Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, Phó Tổng Thanh tra Dương Quốc Huy chủ trì buổi tiếp công dân trực tuyến với thành phố Đà Nẵng. Vụ việc của bà Phạm Thị Diện (390 Lê Văn Hiến, phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn) được đưa ra xem xét trong bối cảnh gia đình bà thuộc diện giải tỏa Dự án Khu phố chợ Khuê Mỹ, nhưng không đủ điều kiện tái định cư theo Quyết định số 5984/QĐ-UBND ngày 5/9/2016.
Hoàn cảnh của hộ bà Diện đặc biệt khó khăn: Chồng mất năm 2002, bản thân là con liệt sĩ, mắc bệnh hiểm nghèo, nhiều năm thuộc diện hộ nghèo và phải nuôi 7 nhân khẩu. Về chính sách, hồ sơ bồi thường, hỗ trợ đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đúng quy định, song hộ không được bồi thường giá trị đất ở đối với phần thu hồi, nên không đủ điều kiện bố trí đất tái định cư.
Quá trình rà soát thực tế cho thấy yếu tố nhân văn cần được xem xét. Ngày 23/11/2023, Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng có Công văn số 362/HĐ-BTTH đề nghị xác minh tình trạng nhà, đất của bà Trần Thị Thi Chi (con gái bà Diện). Ngày 11/12/2023, Văn phòng Đăng ký đất đai thành phố Đà Nẵng có Công văn số 2836/VP-ĐKĐĐ-TTLT xác nhận bà Chi không có nhà, đất nào khác trên địa bàn.
Từ căn cứ này, ngày 18/12/2023, Hội đồng Bồi thường trình UBND thành phố có phương án bố trí cho bà Chi thuê căn hộ chung cư (Tờ trình số 406/TTr-HĐ-BTTH). Tiếp đó, Thông báo số 100/TB-VP ngày 7/3/2024 của Văn phòng UBND thành phố thống nhất chủ trương bố trí căn hộ cho thuê tại quận Ngũ Hành Sơn, với điều kiện hộ bàn giao mặt bằng trong 45 ngày.
Tại buổi tiếp công dân ngày 19/12/2024, Phó Tổng Thanh tra Dương Quốc Huy nhấn mạnh yêu cầu thực hiện nghiêm chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về triển khai tiếp công dân trực tuyến; đồng thời đề nghị UBND thành phố Đà Nẵng chỉ đạo Sở Xây dựng trình phê duyệt phương án bố trí căn hộ cho gia đình bà Diện trong quý I/2025, giao UBND quận Ngũ Hành Sơn xây dựng phương án hỗ trợ thêm để hộ sớm ổn định cuộc sống. Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Quang Nam cam kết hoàn thành trước ngày 31/1/2025.
Kết quả cho thấy hiệu lực của cam kết: Phương án bố trí căn hộ đã được phê duyệt, bà Trần Thị Thi Chi nhận căn hộ, gia đình bà Diện được hỗ trợ thêm để di dời an toàn, bảo đảm an cư và chấm dứt khiếu kiện kéo dài. Vụ việc này là minh chứng cho cách tiếp cận “đúng luật, thấu tình”, giữ vững nguyên tắc pháp lý nhưng linh hoạt vận dụng chính sách nhà ở xã hội, thể hiện tinh thần nhân văn của Nhà nước pháp quyền.
Nếu vụ việc ở Đà Nẵng cho thấy sức lan tỏa của mô hình tiếp công dân trực tuyến và tinh thần “đúng luật, thấu tình”, thì tại Lào Cai, hai vụ việc được tháo gỡ trong năm 2025 tiếp tục khẳng định vai trò chủ động, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc tham mưu, kiến nghị, đề xuất và theo dõi thực thi các giải pháp cụ thể theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân và giữ vững ổn định xã hội.
Hai vụ việc này do ông Đặng Đình Nam, Phó Trưởng Ban Tiếp công dân tỉnh, trực tiếp kiểm tra, đề xuất hướng xử lý trong quá trình theo dõi, nắm tình hình tại cơ sở. Từ việc chủ động rà soát hồ sơ, phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và chính quyền địa phương, những tồn đọng kéo dài nhiều năm đã được tháo gỡ, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân.
Hợp thức “tái định cư tại chỗ” cho các hộ thôn Thái Niên – từ vướng quy hoạch đến quyết định chuyển mục đích
Dự án Đường kết nối ga Phố Mới (TP Lào Cai cũ) với ga Bảo Hà đi Văn Yên (Yên Bái) giai đoạn 1 dài 35,3km, đi qua huyện Bảo Thắng cũ, ảnh hưởng 945 hộ dân. Ở khu vực miền núi, nhiều hộ dựng nhà trên đất nông nghiệp chưa được chuyển mục đích, nên gặp khó khăn khi thu hồi đất. Một số hộ đề nghị “tái định cư tại chỗ”: Tự san gạt phần đất còn lại và xin chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở.
UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản tiếp thu nguyện vọng của người dân, gồm Thông báo số 188/TB-VPUBND ngày 20/6/2019, Báo cáo số 209/BC-STNMT ngày 8/7/2019, Văn bản số 3319/UBND-TNMT ngày 24/7/2019 và số 3264/UBND-TNMT ngày 7/8/2020. Người dân đã bàn giao mặt bằng, xây nhà trên phần đất còn lại, nhưng đến cuối năm 2024, khi làm thủ tục chuyển mục đích thì vướng quy hoạch dọc sông Hồng.
Ngày 20/12/2024, các hộ dân đến Trụ sở Tiếp công dân tỉnh. Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu rà soát, giao huyện Bảo Thắng điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất và hoàn thiện hồ sơ cho người dân (Văn bản số 755/UBND-TCD ngày 27/12/2024). Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, cùng sự phối hợp của các sở, ngành, ngày 6/6/2025, UBND huyện Bảo Thắng ban hành Quyết định số 2451/QĐ-UBND cho phép các hộ Lê Thị Mận, Lê Thị Hương, Phan Thị Huệ, Phan Quốc Bảo, Nguyễn Văn Phương được chuyển mục đích sang đất ở. Sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính, đến ngày 30/7/2025, các hộ đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở nông thôn.
Sắp xếp tái định cư hợp lý cho 61 hộ thôn Sơn Mãn - bảo đảm tiến độ Dự án Đường sắt tốc độ cao
Triển khai chủ trương đẩy nhanh Dự án Đường sắt tốc độ cao Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, 61 hộ dân thôn Sơn Mãn, xã Vạn Hòa, TP Lào Cai (cũ) phải di dời để xây dựng nút giao. Đáng chú ý, khu đất hiện hữu vốn là khu tái định cư cũ của các dự án trước giai đoạn 2006 - 2016, nay tiếp tục di dời, gây xáo trộn đời sống.
Ban đầu, UBND TP Lào Cai dự kiến bố trí tái định cư tại Khu đô thị Tân Lập, song vị trí này không tương xứng về hạ tầng và giá trị. Sau khi người dân kiến nghị, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo điều chỉnh phương án (Thông báo số 91/TB-VPUBND ngày 26/4/2025). Ngày 30/5/2025, UBND TP Lào Cai ban hành Quyết định số 1141/QĐ-UBND, chuyển khu đất từ quy hoạch “biệt thự” sang đất ở chia lô (5x20m), bố trí cho 61 hộ dân. Cách làm này bảo đảm nguyên tắc “ngang giá trị, ngang cơ hội”, vừa giữ tiến độ công trình trọng điểm, vừa tạo sự đồng thuận của người dân, nền tảng cho phát triển bền vững.
Ông Đặng Đình Nam cho biết: “Thực tiễn tại Lào Cai cho thấy, khi địa phương chủ động phối hợp, lắng nghe và phát huy trách nhiệm người đứng đầu, những vụ việc tưởng chừng phức tạp, kéo dài vẫn có thể được giải quyết trong thời gian ngắn”. Đây là hướng đi thể hiện sự đổi mới trong công tác dân nguyện, gắn “tham mưu chính sách” với “giải quyết thực tế”, góp phần giảm thiểu khiếu kiện vượt cấp, nâng cao hiệu lực hành chính ở cơ sở.
Ba vụ việc điển hình từ Đà Nẵng đến Lào Cai cho thấy, khi người đứng đầu trực tiếp chỉ đạo, các cơ quan phối hợp đồng bộ và cơ chế tiếp công dân, đối thoại được thực hiện thực chất, thì mọi vướng mắc đều có thể tháo gỡ thấu tình, đạt lý. Mỗi kết quả không chỉ dừng ở việc khép lại một hồ sơ, mà còn mở ra một cách làm mới - “giải quyết vụ việc” để “giải quyết niềm tin”.
Như ông Đặng Đình Nam chia sẻ: “Mỗi vụ việc được giải quyết dứt điểm là thêm một bước củng cố niềm tin của Nhân dân vào Đảng và Nhà nước”. Quan trọng hơn, đó là quá trình chính quyền các cấp tự hoàn thiện cơ chế, phương thức làm việc, nâng cao chất lượng quản trị và củng cố mối quan hệ giữa Nhà nước với Nhân dân.
Kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Thanh tra Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025), những kết quả đạt được tại Đà Nẵng và Lào Cai, cùng rất nhiều vụ việc được giải quyết dứt điểm ở nhiều địa phương khác trên cả nước đã khẳng định hiệu quả, chiều sâu và sức lan tỏa của công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đó là thể hiện năng lực và bản lĩnh của ngành Thanh tra trong việc “đưa chính sách vào đời sống”, phản ánh trí tuệ và tâm huyết của đội ngũ cán bộ thanh tra ở khắp các cấp, những người lặng lẽ giữ gìn kỷ cương, bảo vệ lẽ phải và nuôi dưỡng niềm tin xã hội.
Từ những “bàn tiếp công dân” hôm nay, nơi mỗi buổi đối thoại, mỗi buổi tiếp công dân là lắng nghe, là hành động, tinh thần liêm chính, công tâm và trách nhiệm của người cán bộ Thanh tra đang được nối dài qua từng vụ việc, từng quyết định. 80 năm nhìn lại, có thể thấy rõ một giá trị bền vững: Khi niềm tin của Nhân dân được đặt đúng chỗ, được chăm bằng sự tử tế và minh bạch, đó cũng là lúc ngành Thanh tra thực sự hoàn thành sứ mệnh của mình – vì dân, do dân và phục vụ Nhân dân, để mỗi cuộc tiếp dân, mỗi kết luận thanh tra đều trở thành một nhịp cầu của niềm tin và công lý.
