Chuyên gia kinh tế - tài chính cho rằng, chủ trương không cấp quota nhập vàng vật chất của NHNN để ổn định cung - cầu thị trường vàng là giải pháp linh hoạt và có lợi ở chỗ "lấy nội nuôi nội", tránh được việc dùng ngoại tệ để nhập vàng (công cụ giá trị thanh khoản quốc tế của nền kinh tế), nhằm phục vụ cho nhu cầu thuần túy nội địa, chủ yếu để cất giữ và đầu cơ, không giúp cho phát triển kinh tế - xã hội. Đây là giải pháp cần được vận hành một cách căn cơ, ổn định lâu dài. Tuy nhiên, cũng cần phân tích, rút kinh nghiệm, phải làm sao chắt lọc được nhu cầu thực sự của người dân trong việc mua vàng làm tài sản cất giữ; không thể bán vàng một cách tự do để phục vụ giới đầu cơ, buôn lậu.

Nếu lấy vàng dự trữ tồn kho của các chủ thể kinh doanh vàng bán ra phục vụ nhu cầu mang tính đầu cơ, liệu nguồn cung vàng nội nói trên có đủ sức chịu đựng thường xuyên, lâu dài? Xin trả lời ngay là không thể! Vì trong bối cảnh kinh tế bất định hiện nay, xét trong phạm vi toàn thế giới trong đó có nước ta, tiền giấy pháp định ngày càng mất giá, vai trò tài sản cất giữ của vàng ngày càng cao hơn. Vì vậy, nhu cầu mua vàng của người dân để cất giữ rất lớn, bên cạnh đó nạn đầu cơ, buôn lậu qua biên giới luôn hoành hành chưa có phương thức ngăn chặn hữu hiệu. Điều này đòi hỏi NHNN cần có cái nhìn toàn cục và dài hạn, phải quyết liệt và nêu cao dũng khí trong việc quản lý thị trường vàng bát nháo hiện nay.

Theo chúng tôi giải pháp căn cơ tiếp theo là thực thi đồng bộ các cơ chế quản lý thị trường vàng. Cụ thể: Cần xác lập rõ thị trường vàng có tổ chức và không chấp nhận thị trường vàng tự do bát nháo kinh doanh đủ loại như hiện nay. Luật pháp cần nghiêm cấm tồn tại thị trường vàng tự do đối với các loại vàng miếng, vàng thỏi, vàng nguyên liệu dưới mọi hình thức... NHNN không chịu trách nhiệm chỉ đạo, quản lý Nhà nước đối với thị trường này (việc này nằm trong cơ chế thị trường hàng hóa tiêu dùng nội địa nói chung, thuộc chức năng quản lý của Bộ Công thương và chính quyền địa phương các cấp). Đối với các tổ chức kinh doanh vàng, kể các NHTM được phép kinh doanh ngoại hối, vẫn tiến hành kinh doanh bình thường, nhưng cần tổ chức lại theo hướng tách bạch các đơn vị kinh doanh, mua bán, chế tác vàng trang sức, kể cả xuất nhập khẩu vàng trang sức với các đơn vị kinh doanh, mua bán vàng miếng và chế tác gia công vàng miếng theo chức năng quy định. Đối với vàng thỏi tiêu chuẩn quốc tế, cần xem đó là vàng - ngoại hối thuộc dự trữ Nhà nước. Không dùng loại vàng này để trao đổi, kinh doanh trên thị trường, dù là thị trường vàng có tổ chức.

Ngoài ra, cần quản lý mua bán vàng miếng đối với dân cư. Dân cư có toàn quyền sở hữu vàng miếng nhưng kèm theo phải có điều kiện cụ thể để việc mua bán vàng đúng đối tượng, nhu cầu. Việc mua vàng miếng vật chất lấy ngay, người mua phải chịu thuế giá trị gia tăng; còn nếu gửi vào tài khoản vàng thì miễn thuế. Cùng đó là cần phát triển mạnh hình thức mua, bán vàng qua tài khoản vàng trên thị trường nội địa. Theo đó, người dân có vàng vật chất cất giữ, nếu được khuyến khích gửi vào tài khoản vàng mở tại các NHTM được phép huy động kinh doanh vàng. Người dân có thể giao dịch mua bán vàng lẫn nhau thông qua các tài khoản vàng nói trên (tức mua bán chuyển khoản vàng, giống như mua bán chuyển nhượng chứng khoán). Tài khoản này cần được trả lãi theo mức trần quy định chung của NHNN.

Bằng việc khuyến khích kinh tế, người dân có quyền sở hữu vàng không hạn chế, nhưng việc sở hữu cất giữ vàng vật chất theo người hay tại gia chủ yếu là vàng trang sức, còn cất giữ vàng tài khoản phải được khuyến khích để trở thành thói quen lâu dài của dân chúng. Điều này được triển khai căn cơ sẽ tạo nên bức tranh sáng thị trường vàng nước ta.

Nguyễn Duy Lộ
Chuyên gia tài chính-tiền tệ