“Mỗi người có một phần vai nhỏ bé trong cuộc đời tươi đẹp này. Việc của tôi là làm tốt phần vai của mình”, Thanh tra viên Lê Thị Nết chia sẻ một cách khiêm tốn nhưng dứt khoát.

Sinh năm 1987, tốt nghiệp Khoa Quản trị Kinh doanh (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân), chị Nết từng làm việc trong lĩnh vực xây dựng trước khi thi đỗ công chức và công tác tại Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hưng Yên (cũ). Từ vị trí chuyên viên Văn phòng Sở, chị nhiều lần được khen thưởng và đánh giá cao.

Nhưng một quyết định điều chuyển đã bất ngờ đưa chị đến với ngành Thanh tra, nơi chị từng không hình dung sẽ gắn bó lâu dài, rồi lại chọn ở lại bằng tất cả sự trách nhiệm và đam mê.

"Không chủ động lựa chọn, nhưng ai bước vào rồi sẽ hiểu, đó là quyết định đầy thử thách và đáng giá", chị Nết nói.

Mỗi tấm giấy khen với Nết là một phần ký ức nghề nghiệp, nơi ghi lại nỗ lực, bản lĩnh và niềm tin vào giá trị liêm chính.

Có những lúc chị định thay đổi, nhưng rồi quay trở lại bởi không thể dứt được tình cảm với nghề: "Tôi đã từng nghĩ sẽ ở lại Sở, nơi đã gắn bó nhiều năm để làm chuyên môn nhưng rồi vẫn chuyển đi sau một thời gian rất ngắn. Có lẽ vì tôi yêu công việc Thanh tra này hơn tôi nghĩ".

Đánh giá về đồng nghiệp cũ, ông Trần Mạnh Cường, nguyên Chánh Thanh tra Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hưng Yên, chia sẻ: Chị Nết là cán bộ có năng lực, yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Trong thời gian công tác tại Thanh tra Sở, chị đã tham gia trên 300 cuộc thanh tra, kiểm tra do Sở chủ trì, cũng như nhiều đoàn thanh tra liên ngành phối hợp với các sở, ngành khác, đặc biệt là các đoàn do Thanh tra tỉnh tổ chức.

"Với những vụ việc xử lý đơn thư, khiếu nại, tố cáo, vốn yêu cầu phải nhanh chóng, chính xác và chắc về pháp lý, chúng tôi thường tin tưởng giao cho đồng chí Nết nghiên cứu, đề xuất phương án xử lý. Khi giao việc, tôi luôn cảm thấy yên tâm", ông Cường nói.

Trong gần một thập niên làm thanh tra, chị Lê Thị Nết không đếm số vụ việc, không khoe danh sách khen thưởng. Với chị, mỗi vụ việc là một bài học. Có những cuộc xác minh kéo dài hàng tháng, nhiều lần tranh cãi, làm việc trong điều kiện thiếu thốn tài liệu, nhân chứng mờ nhạt, văn bản thất lạc, luật pháp thay đổi qua nhiều thời kỳ.

Một trong những vụ việc khiến chị nhớ mãi là kiểm tra đơn thư liên quan đến thanh lý tài sản Nhà nước từ đầu những năm 1990. Tài sản được doanh nghiệp tư nhân mua lại, rồi giải thể, tài sản trở thành của cá nhân kéo theo hàng loạt vấn đề về đất đai, sở hữu, pháp lý.

"Tài liệu không còn, người thì mất, người tai biến, người thì không nhớ rõ... Nhưng chúng tôi không chấp nhận kết luận qua loa. Chúng tôi đã chủ động cùng các thành viên trong đoàn nghiên cứu tất cả các văn bản luật, chỉ thị, nghị quyết, các văn bản chỉ đạo của Nhà nước và địa phương... đi xác minh từng người có liên quan đến vụ việc, thậm chí, tôi còn nghiên cứu các án lệ có yếu tố tương tự. Mỗi thông tin đều được đặt vào bối cảnh lịch sử cụ thể. Chúng tôi tranh luận dữ dội, hỏi ý kiến cả bộ, ngành. Cuối cùng, đoàn xác minh có kết quả đúng pháp luật và hợp tình", chị Nết chia sẻ.

Ở một nghề thường xuyên tiếp xúc với tiêu cực, cám dỗ, điều khiến chị tự hào không phải là bản lĩnh lý luận, mà là sự kiên định trong nguyên tắc sống: “Tự soi, tự sửa không để mình trượt khỏi lằn ranh đạo đức. Chỉ khi bản thân trong sạch thì kết luận thanh tra mới đủ sức nặng”.

Thanh tra đôi khi là “người không được mời mà đến”, là “người đảm nhận vai trò khó nói trong một câu chuyện có nhiều bên liên quan”. Khi được hỏi liệu có từng cảm thấy áp lực khi phải thanh tra chính những đồng nghiệp cũ, chị không ngần ngại: “Có chứ”.

Nhưng điều quan trọng, là chị không chọn cách né tránh: “Tôi từng thanh tra một đơn vị mà sau kết luận, nhiều cán bộ bị kỷ luật, trong đó có cả người cùng cơ quan tôi. Nhưng sau này, anh em vẫn quý mến nhau. Vì khi thanh tra tôi không mang tư tưởng ‘vạch tội’, mà cùng nhau nhìn lại sai sót, kịp thời sửa sai trước khi quá muộn".

Thanh tra viên Lê Thị Nết trong buổi kiểm tra thực địa dự án, phối hợp cùng ông Lương Xuân Chiến – Trưởng phòng Hành chính nhân sự Công ty Cổ phần Phú Khang.

Công việc thanh tra không tránh khỏi những va chạm và định kiến. Có người nói “làm thanh tra chịu nhiều tác động”, thậm chí “làm tốt cũng chưa chắc đã được bảo vệ”. Nhưng với chị, điều quan trọng nhất là làm đúng. Không phải để lấy lòng ai, mà để góp phần ngăn ngừa sai phạm, đặc biệt là tránh hình sự hóa những vấn đề hoàn toàn có thể xử lý bằng biện pháp hành chính, bằng pháp lý mềm dẻo và nhân văn. Tư duy của chị rất rõ ràng: "Thanh tra không phải là người đi tìm cái sai để trừng phạt, mà là người góp phần chỉnh sửa sai lầm, phòng ngừa rủi ro và hoàn thiện chính sách".

Tuy nhiên, để đưa ra một kết luận thanh tra đúng luật, hợp tình, hợp lý, không thể chỉ dựa vào nỗ lực cá nhân mà cần có sự phối hợp và đồng lòng từ cả tập thể. Theo chị, để làm tốt nghề này, trước hết phải chủ động đưa ra cánh tay hợp tác, từ đó kết nối được những người cùng chí hướng, cùng tinh thần trách nhiệm. "Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu", chị Nết luôn tin rằng khi làm việc bằng sự chân thành, tận tâm và vì những giá trị chung, thì nhất định sẽ gặp được những người đồng hành xứng đáng.

"Trên hành trình làm nghề, tôi may mắn được làm việc với những lãnh đạo có tâm và những đồng nghiệp đầy trách nhiệm, những người đã tin tưởng, hỗ trợ và tạo điều kiện để tôi hoàn thành nhiệm vụ", chị Nết chia sẻ.

Khi được hỏi về sáng kiến hay mô hình đổi mới trong ngành, chị lại chọn một câu trả lời đơn giản mà sâu sắc: “Không cần sáng kiến nào lớn lao. Nếu ai cũng kính nghiệp, làm đúng lời Bác dạy ‘Thanh tra là tai mắt của trên, là bạn của dưới’, thì đó chính là sáng kiến không bao giờ lỗi thời”.

Chị tin rằng người thực hiện mới là xương sống của bộ máy. Quy định dù chặt đến đâu cũng không hiệu quả nếu thiếu người thực hiện có tâm. Giữa những chuyển động của ngành, chị không hô hào khẩu hiệu. Chị chọn làm tốt việc nhỏ, từng ngày, từng vụ việc bằng tất cả kiến thức, đạo đức và lòng tin rằng: “Công lý không ồn ào, nhưng nó bền bỉ”.

Phía sau một người phụ nữ kiên định, là một câu chuyện gia đình rất đỗi đời thường, nhưng cũng đầy yêu thương và nghị lực.

“Tôi không hay khoe với gia đình về công việc. Nhưng bố tôi, một cựu chiến binh, luôn âm thầm quan tâm. Ông luôn mong muốn con mình được đánh giá tốt. Vì vậy, mỗi bằng khen tôi nhận được, tôi đều xem như một món quà dành tặng ông", chị Nết kể.

Cuộc sống không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Có giai đoạn, cả bố và mẹ chị đều gặp vấn đề sức khỏe (bố bị tai biến, mẹ bị K), trong khi công việc lại bước vào thời kỳ cao điểm với những cuộc thanh tra phức tạp, hồ sơ chất chồng. Giữa áp lực nặng nề ấy, chị từng nghĩ đến việc rời nghề để có thể làm gần và chăm sóc cha mẹ nhiều hơn.

"Nghề thanh tra đòi hỏi sự tập trung cao độ, sự tỉnh táo trong từng quyết định, từng con chữ. Nhưng lúc ấy, lòng tôi như bị chia đôi, một bên là trách nhiệm công việc, một bên là nỗi lo cho người thân yêu nhất", chị Nết nói.

Bình yên trong nụ cười của Nết là kết quả của những năm tháng tự rèn luyện và trưởng thành, học cách nuôi dưỡng cả đam mê nghề nghiệp lẫn mái ấm thân thương.

Thế nhưng, sau tất cả, chính tình yêu với nghề đã giúp chị giữ vững bước chân. Đam mê không phô trương, nhưng đủ mạnh mẽ để níu chị lại với ngành. "Tôi nhận ra, nếu rời đi lúc ấy, có lẽ tôi sẽ không còn là chính mình nữa. Vì với tôi, thanh tra không chỉ là công việc, mà là hành trình góp phần tạo nên sự công bằng và minh bạch".

Chị ví nghề thanh tra như một hành trình đặc biệt: "Thanh tra là công việc bắt đầu từ nơi người khác kết thúc nhưng lại là khởi đầu của sự soi chiếu, điều chỉnh và hoàn thiện".

Chọn ở lại gắn bó với công việc, chị cân bằng bằng cách tận dụng từng phút giây rảnh rỗi: chăm hoa, trồng cây, đi du lịch, đọc sách. "Tôi ‘lười’ một cách có chọn lọc, biết dành thời gian để làm mới tâm hồn mình".

Ở tuổi 38, Lê Thị Nết chỉ muốn sống đúng phần vai của mình. Và lời chị dành cho những người trẻ trong ngành Thanh tra cũng thật giản dị: "Hãy làm điều mình yêu và yêu điều mình làm. Nếu thấy niềm vui trong công việc này, hãy theo đuổi. Còn nếu không, hãy can đảm tìm lối khác".

Chị không truyền cảm hứng bằng những bài diễn văn hùng biện. Chị truyền cảm hứng bằng sự bền bỉ, nhân văn và khả năng bước qua những ngã rẽ mà vẫn giữ lửa trong tim.

Những bông hồng được trồng trong khu vườn nhỏ của nữ thanh tra Lê Thị Nết.

Thanh tra viên Lê Thị Nết không nói quá nhiều về lý tưởng. Nhưng ở chị, người ta cảm thấy một nghề thanh tra đáng tin cậy, không phải vì quyền lực, mà vì sự minh bạch, công bằng và thấu tình đạt lý.

Trong hành trình "sắp xếp lại giang sơn" của ngành, chị là minh chứng rằng: Dù quy định thay đổi, dù tổ chức chuyển mình, thì đạo đức nghề nghiệp, bản lĩnh nghề và lòng yêu nghề vẫn là cốt lõi làm nên hình ảnh người cán bộ thanh tra của Nhân dân.