30/6 là ngày lịch sử khi đúng 8h trên cả nước diễn ra lễ công bố các nghị quyết, quyết định của Trung ương và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính, chỉ định nhân sự lãnh đạo chủ chốt của các tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu, để từ ngày mai (1/7) chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào hoạt động.

“Sắp xếp lại giang sơn”, tổ chức chính quyền 2 cấp là chủ trương lớn, được xã hội hoan nghênh, hướng đến nhiều mục tiêu.

Tạo không gian kinh tế vượt trội, có thể sánh ngang khu vực

Trao đổi với báo chí, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình lý giải vì sao tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo Phó Thủ tướng, bộ máy của chúng ta trong suốt thời gian dài phát huy tác dụng rất tốt, nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập. Đó là, bộ máy tổ chức cồng kềnh, thiếu khoa học, tạo ra nhiều tầng nấc trung gian. Số lượng biên chế thì lớn nên cải cách tiền lương rất khó khăn.

Vì vậy, Trung ương, Bộ Chính trị quyết định phải thực hiện cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy theo hướng tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, bỏ cấp huyện, sắp xếp lại đơn vị hành chính tỉnh và cấp xã với một quy mô khác.

Để thực hiện chủ trương lớn đó, Quốc hội thông qua các nội dung quan trọng về sửa đổi Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ. Chính phủ cũng ban hành một loạt nghị định đi kèm, trong đó có 28 nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền.

Sau sắp xếp, cả nước từ 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm còn 34 tỉnh, thành. 10.035 đơn vị hành chính cấp xã cũng được sắp xếp lại còn 3.321 đơn vị.

Chia sẻ về mục tiêu khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, trước hết để tổ chức bộ máy chính quyền địa phương khoa học hơn, gọn nhẹ hơn, xóa được cấp trung gian để chính quyền gần dân hơn.

Đặc biệt, theo Phó Thủ tướng, đây cũng là dịp để sắp xếp lại đội ngũ cán bộ theo hướng tinh gọn, hiệu quả.

“Những cán bộ không phát huy tốt năng lực, cán bộ đã lớn tuổi, có vấn đề về sức khỏe hoặc có nguyện vọng xin nghỉ, chúng ta sẽ cho nghỉ để bộ máy gọn hơn”, Phó Thủ tướng nói, đồng thời nhấn mạnh việc thu hút các nguồn lực có trình độ, chất lượng cao để xây dựng đội ngũ cán bộ ưu tú phục vụ bộ máy.

Mặc khác, theo Phó Thủ tướng, tổ chức lại chính quyền địa phương cũng để tạo không gian kinh tế đủ lớn, kết nối giữa các vùng kinh tế, hội tụ thế mạnh của từng vùng để chuẩn bị cho kỷ nguyên vươn mình.

“Hầu hết các tỉnh sáp nhập có quy mô dân số 2-3 triệu người với quy mô kinh tế lớn hơn, lại có sự kết hợp các thế mạnh của cả miền núi, đồng bằng và miền biển, tạo ra những không gian kinh tế vượt trội và có thể sánh ngang với khu vực”, lãnh đạo Chính phủ nhìn nhận.

Ông dẫn chứng TP Hồ Chí Minh sau khi hợp nhất với Bình Dương (trung tâm công nghiệp) và Bà Rịa - Vũng Tàu (trung tâm công nghiệp, dịch vụ), tới đây có thể trở thành một vùng kinh tế rất mạnh, rất tiềm lực.

“Đây là mục tiêu chúng ta hướng đến, cùng với nhiều giải pháp khác để thúc đẩy kinh tế, thúc đẩy sự tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế”, theo lời Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ.

Cuộc cách mạng này sẽ đi kèm với thực hiện các chủ trương lớn về phát triển hạ tầng kinh tế, thúc đẩy khoa học công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng đường sắt tốc độ cao và các trung tâm tài chính…

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các chủ trương lớn trên nhằm tạo không gian kinh tế mới, chuẩn bị cho quá trình tăng tốc của Việt Nam.

Chính quyền minh bạch, phục vụ người dân tốt hơn

Để chuẩn bị cho sự kiện lịch sử sáng nay - 30/6, Phó Thủ tướng cho biết, Bộ Chính trị vừa qua đã cử 19 đoàn công tác do các Ủy viên Bộ Chính trị làm việc các địa phương.

Bộ Chính trị cũng phân công các lãnh đạo Đảng, Nhà nước về các địa phương để tổ chức sự kiện có tính chất quốc gia này.

Về phía các địa phương, Phó Thủ tướng ghi nhận sự chủ động, trách nhiệm trong triển khai chủ trương lớn Trung ương. Theo ông, công tác chuẩn bị để bộ máy mới vận hành đến nay cơ bản đã xong, người dân rất ủng hộ, phấn khởi.

“Thậm chí, nhiều địa phương, doanh nghiệp đề nghị cho tổ chức bắn pháo hoa, coi ngày này như một dấu mốc lịch sử mở đầu cho một tỉnh mới”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, không khí trên toàn đất nước hiện rất tốt, rất hứng khởi.

Trong nhiều cuộc tiếp xúc với lãnh đạo các quốc gia, Phó Thủ tướng cho biết lãnh đạo các nước đánh giá đây là việc làm rất mạnh mẽ, táo bạo và hết sức sáng suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Có người nói đây là “quyết định khí phách của lãnh đạo Việt Nam”.

Theo Phó Thủ tướng, tới đây sẽ triển khai các công trình trọng điểm, nhất là những công trình giao thông kết nối. Ví dụ, để kết nối Bình Định với Gia Lai, Quốc hội vừa thông qua chủ trương đầu tư tuyến cao tốc Pleiku - Quy Nhơn.

“Với tuyến cao tốc này, khoảng cách giữa Bình Định và Gia Lai được rút ngắn rất đáng kể, hỗ trợ và tạo điều kiện cho phát triển Tây Nguyên”, ông Nguyễn Hòa Bình thông tin, trong tương lại, nhiều tuyến đường kết nối tương tự cũng sẽ được khởi công.

Theo Phó Thủ tướng, sáp nhập tỉnh để tạo ra không gian kinh tế mới, nhưng không tạo ra sự kết nối trong không gian ấy, sẽ không thực hiện được mục tiêu.

Với việc chuẩn bị tương đối đồng bộ cả về chủ trương, phân cấp, phân quyền, nguồn nhân lực và hạ tầng kinh tế, Phó Thủ tướng khẳng định thời gian tới, kinh tế sẽ có đà phát triển, phục vụ người dân sẽ tốt hơn.

Ông ví dụ chính quyền địa phương 2 cấp, thì xã nào cũng phải có một trung tâm hành chính công. Người dân sẽ đến đây để giải quyết tất cả các nhu cầu về hành chính. Rồi, đến nay trợ lý ảo có thể sẵn sàng trả lời cho người dân về 1.800 dịch vụ công và hướng dẫn từng trình tự, thủ tục.

“Cùng với phục vụ người dân tốt hơn, hoạt động của chính quyền sẽ công khai, minh bạch, hạn chế tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực và sẽ không còn câu chuyện hẹn tới, hẹn lui, nay thế này, mai thế khác”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Đường sắt tốc độ cao là “cú hích” của nền kinh tế

Lãnh đạo Chính phủ cũng dành thời gian chia sẻ về dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Theo Phó Thủ tướng, khi đưa ra chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, người dân rất phấn khởi, háo hức chờ đợi.

Sau khi có chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và có Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, nhiều doanh nghiệp tư nhân gửi thư đề nghị Chính phủ cho thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao này.

Phó Thủ tướng cho biết, đến nay, đã có nhiều doanh nghiệp đề xuất làm dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, không dưới 5 doanh nghiệp và chắc chắn sẽ còn nhiều nữa.

“Con số này chưa dừng lại và còn đang tiếp tục. Chính phủ kêu gọi và hoan nghênh các doanh nghiệp nộp hồ sơ xin làm dự án đường sắt tốc độ cao, càng nhiều càng tốt”, theo lời Phó Thủ tướng.

Với đường sắt tốc độ cao, ông nhấn mạnh, chúng ta phải làm thật nhanh, xem đó như cú hích của nền kinh tế. “Không thể chậm trễ hơn vì chúng ta không thể đi mãi trên những tuyến đường sắt hiện tại được. Đất nước trải dài đòi hỏi phải có hệ thống đường sắt mới”.

Theo lãnh đạo Chính phủ, tuyến đường sắt tốc độ cao này phải hiện đại, tiệm cận với đẳng cấp quốc tế; chống được lãng phí, không đội giá, rút ngắn thời gian, nhanh chóng đưa vào hoạt động. Cạnh đó, phải chống được lợi ích nhóm, tiêu cực, sân sau khi thực hiện dự án.

Ông nhấn mạnh, nếu chúng ta bỏ ra gần 70 tỷ USD (tổng vốn đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam) mà chỉ được công trình như đường sắt nội đô như ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh “người dân cũng phấn khởi, nhưng chưa thành công”.

Cái chúng ta cần khi đầu tư dự án này, theo Phó Thủ tướng, thứ nhất là phải có tuyến đường sắt tốc độ cao để phục vụ người dân, phục vụ phát triển kinh tế.

Thứ hai, phải có một nền công nghiệp đường sắt và tiếp đến. Thứ ba, phải có đội ngũ nhân lực, kỹ sư lành nghề để phục vụ vận hành đường sắt, phát triển những tuyến đường sắt mới vì nhu cầu của đất nước còn rất lớn.

“Nếu thực hiện tốt dự án này, chúng ta sẽ có chuỗi đô thị từ Bắc tới Nam gắn với các dự án đường sắt. Mỗi ga là một độ thị, kèm theo đó là một hệ sinh thái bao gồm trung tâm văn hóa, khu du lịch, khu công nghiệp và các dịch vụ đi kèm”, Phó Thủ tướng nêu.

Để đạt mục tiêu đó, Phó Thủ tướng cho hay, phải có cách làm, có bước đi mở đường cho chuyện này. Vì thế, bên cạnh đầu tư công, Chính phủ đề xuất Quốc hội điều chỉnh có thêm hình thức đầu tư khác để tư nhân có thể tham gia.

Quốc hội tại kỳ họp 9 mới đây đã thông qua chủ trương này, cùng với Luật Đường sắt sửa đổi thì hành lang pháp lý đã có để chúng ta lựa chọn. Bây giờ mục tiêu cao nhất là xem xét, đánh giá xem đầu tư công tốt, kết hợp công tư tốt, hay đầu tư tư tốt.

“Làm đường sắt phải đạt đẳng cấp quốc tế. Như vậy, thiết kế phải tiêu chuẩn quốc tế, giám sát phải quốc tế, đánh giá cũng phải quốc tế. Nước nào hiện đại nhất chúng ta mời vào đây để đánh giá. Cách làm của chúng ta là “đứng trên vai người khổng lồ”, mình chưa biết thì mình đi học”, Phó Thủ tướng nói.

Với doanh nghiệp tư nhân, Phó Thủ tướng nhắc lại, Chính phủ hoan nghênh. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải chứng minh được năng lực tài chính, năng lực thi công, khả năng huy động vốn, kinh nghiệm, công nghệ, thời gian thi công và các cam kết khác.

“Tất cả những nội dung này sẽ được Hội đồng Nhà nước đánh giá, trên cơ sở đó cơ quan quản lý sẽ đưa ra lựa chọn để công khai, minh bạch cho tất cả người dân đều biết, không có dấm dúi “ông A, ông B”.

Mọi việc được công khai, minh bạch, tôi tin chắc chắn chúng ta sẽ đạt được mục tiêu cùng với tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam là một hệ sinh thái, một ngành công nghiệp, một đội ngũ nhân lực phục vụ cho sự phát triển của đường sắt”, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Để phục vụ cho công cuộc sắp xếp bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, Chính phủ cũng ban hành một loạt các nghị định, trong đó có 28 nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền