Quyền tiếp cận thực phẩm an toàn là quyền cơ bản của con người

Theo báo cáo kết quả công tác quản lý Nhà nước về ATTP giai đoạn 2016-2019 của Bộ Y tế, từ năm 2017 đến 2019, hoạt động thanh tra, kiểm tra an toàn thực phẩm được triển khai đồng bộ, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, có sự vào cuộc của các cấp, các ngành chức năng và các đoàn thể theo các chương trình phối hợp, nhất là trong các dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán, mùa du lịch, lễ hội… 

Bên cạnh đó, chế tài xử lý vi phạm đã tăng cao. Số cơ sở đã thanh tra, kiểm tra; số cơ sở bị xử lý trung bình/năm; số tiền phạt trung bình/năm tăng lên rõ rệt.

Từ năm 2017-2019, số cơ sở được thanh tra, kiểm tra trung bình/năm là 712.960 cơ sở (tăng 21,9% so với giai đoạn 2011-2016); số cơ sở bị xử lý trung bình/năm là 55.207 cơ sở (tăng 50,5%); số tiền xử phạt trung bình/năm là 187,8 tỷ đồng (tăng gấp 3,1 lần). 

Đặc biệt, thực hiện Chỉ thị số 13/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành ngày 9/5/2016 về việc tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước về ATTP, cơ quan chức năng đã khởi tố 28 vụ với 42 bị can về tội vi phạm các quy định về ATTP và buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm. 

Công tác tổ chức sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng thực phẩm sạch được đẩy mạnh, chương trình “mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) chủ yếu là sản phẩm thực phẩm nông nghiệp (thực phẩm, đồ uống, thảo dược…) thu hút sự hưởng ứng của cả nước.

Hiện nay có 3.794 sản phẩm đăng ký tiêu chuẩn OCOP, trong đó có 374 sản phẩm được đánh giá, phân hạng. Cả nước có 6 tỉnh đã thẩm định, đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP gồm: Quảng Ninh, Bến Tre, Quảng Nam, Lào Cai, Nam Định, Thái Nguyên.

Về tình hình ngộ độc thực phẩm, trong năm 2019, toàn quốc ghi nhận 76 vụ ngộ độc thực phẩm khiến 1.994 người mắc, 1.918 người đi viện và 8 trường hợp tử vong. So với năm 2018, số vụ giảm 32 vụ (giảm 29,6%), số mắc giảm 1.478 người (giảm 42,6%), số đi viện giảm 1.135 người (giảm 37,2%), số tử vong giảm 9 người (giảm 52,9%).

Tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Trưởng ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về ATTP cho biết, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm là nhiệm vụ quan trọng, liên quan trực tiếp đến sức khoẻ của nhân dân, nòi giống, sức cạnh tranh của nền kinh tế, năng lực tiếp cận và mở rộng thị trường quốc tế. 

Trước mắt cũng như lâu dài, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm đòi hỏi sự phối hợp rất đồng bộ, chặt chẽ giữa cơ quan quản lý Nhà nước, các đoàn thể, hiệp hội, đặc biệt là sự huy động nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp cùng tham gia.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, cần nỗ lực nhiều hơn và liên tục với tinh thần trách nhiệm rất cao của các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp, cá nhân để mọi người dân Việt Nam được bảo đảm vệ sinh ATTP như các nước phát triển, hàng hóa thực phẩm trong nước có chất lượng như hàng hóa xuất khẩu sang các nước phát triển. Mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân phải ý thức đầy đủ trách nhiệm pháp lý và đạo đức của việc chủ động tham gia bảo đảm vệ sinh ATTP, cùng đấu tranh với các hành vi vi phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm. 

Phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao nhiều tỉnh, thành phố đã ban hành chỉ thị, kế hoạch, giải pháp rất cụ thể trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác ATTP đến tận cấp xã, để chuyển biến từ cơ sở, từ người sản xuất.

Về công tác xử lý, Thủ tướng hoan nghênh Bộ Công an đã phá được vụ buôn lậu thuốc bắc giả quy mô lớn vừa qua. 

Thủ tướng nêu rõ quan điểm phải xử lý nghiêm vi phạm ATTP, không bỏ qua bất cứ vụ việc nào, không chỉ tuyên truyền, giáo dục, vận động. Thời gian qua, nhờ xử lý quyết liệt, mạnh tay mà nhiều vấn đề nóng, bức xúc về ATTP như sử dụng hóa chất cấm, thuốc bảo vệ thực vật… đã hạ nhiệt.

“Tinh thần chỉ đạo quyết liệt và hành động không nhân nhượng với hành vi vi phạm ATTP của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các cấp, các ngành đã đưa đến những chuyển biến rõ rệt. Thực phẩm không an toàn không còn là vấn đề bức xúc như những năm trước đây. Các bức xúc về thực phẩm bẩn, không an toàn đã giảm mạnh, cả về số lượng, mức độ, hiện tượng”, Thủ tướng nói. Hiện tượng “lợn hai chuồng, rau hai luống” đã giảm hẳn.

Tuy nhiên, Thủ tướng lưu ý, công tác bảo đảm ATTP còn đối diện nhiều khó khăn, thách thức. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ với trên 8 triệu hộ nông dân đưa đến nhiều nguy cơ mất ATTP. Tình trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm chất lượng còn nhiều. Ý thức của một bộ phận người dân, doanh nghiệp còn kém.

Đưa ra một số định hướng, làm kim chỉ nam cho các hành động bảo vệ ATTP, Thủ tướng nêu rõ, quyền tiếp cận thực phẩm an toàn là quyền cơ bản của con người. Công tác bảo đảm ATTP phải được tăng cường, đây là trách nhiệm của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là Chính phủ, chính quyền địa phương các cấp, các cơ quan chức năng. 

Cần phân công nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng. Trung ương ban hành văn bản pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn còn địa phương trực tiếp quản lý, thanh tra, kiểm tra, chủ động điều phối nguồn lực cho công tác bảo đảm ATTP. Tăng kinh phí Nhà nước cho công tác ATTP là cần thiết nhưng cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác này. Năm 2020 phải có bước chuyển biến thực chất, rõ nét hơn nữa về công tác ATTP ở tất cả các cấp.

Nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm đi đầu, đứng mũi chịu sào của chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở, Thủ tướng cho rằng, vai trò này cần đề cao hơn nữa. Nếu truy đến cùng nơi sản xuất thực phẩm, nông sản làm ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ngộ độc cho người dân thì ngoài người sản xuất trực tiếp, cả chính quyền cơ sở phải chịu trách nhiệm.

Cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về ATTP, có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với thông lệ quốc tế. Đề xuất mô hình tổ chức quản lý ATTP ở địa phương.

Bài toán lớn hiện nay là quy hoạch các vùng sản xuất, nhân rộng các mô hình sản xuất, kinh doanh theo chuỗi, làng nghề thực phẩm, chợ đầu mối thực phẩm an toàn, quy trình quản lý chất lượng tiên tiến. Hoàn thiện đề án phát triển nông sản hữu cơ, trình Thủ tướng phê duyệt.

Nhấn mạnh việc truyền thông đầy đủ về ATTP, Thủ tướng nêu rõ, không đẩy mạnh tuyên truyền, sao nhãng một bước thì ảnh hưởng lớn, gây chùn bước, thụt lùi không chỉ về ATTP mà cả các vấn đề khác như môi trường. Thủ tướng lấy ví dụ, vào lễ cúng Ông Công, Ông Táo sắp tới, người dân thường thả cá rồi vứt luôn cả túi nilon thì làm sao có môi trường tốt, do đó cần có tuyên truyền giáo dục thích hợp.

Phương Anh