Rễ cây đan sâm phơi khô dùng làm thuốc đã được ứng dụng từ rất lâu đời. Cây đan sâm với nhiều tên gọi khác nhau như Tử đan sâm, Xích sâm, Huyết sâm, Huyết căn. Cây ban đầu có nguồn gốc từ Nhật Bản và Trung Quốc. Các vùng nổi tiếng ở Trung Quốc có trồng cây đan sâm như Sơn Tây, Hà Bắc, An Huy… Cây được di thực trồng ở nhiều vùng nước ta, nổi tiếng như là Tam Đảo, Vĩnh Phúc. Một địa điểm khác cũng đang xây dựng vườn dược liệu đan sâm quy mô lớn là một phần trong khu vực rừng quốc gia Pù Mát tỉnh Nghệ An.

Vị thuốc này có vị đắng, tính hơi hàn, rất tốt cho tim và gan. Trong chứa nhiều thành phần hóa học quý như: Tanshinone I, tanshinone IIa, tanshinone Iib, cryptotanshinone, isotanshinone I, isotanshinone II, isocryptotanshinone, miltirone, tanshinol I, tanshinol II, vitamin E.

Trong lịch sử y học cổ truyền, đan sâm cho thấy tác dụng rất tốt như công dụng hoạt huyết, hóa ứ, bổ máu an thần, tiêu viêm, thanh nhiệt, tốt cho gan. Ngày nay, công dụng của đan sâm còn được chứng minh qua các nghiên cứu khoa học hiện đại.

Đan sâm giúp tăng cường lưu thông máu do làm giãn động mạch vành, cải thiện chức năng tìm mạch và hạn chế nhồi máu cơ tim. Có nghiên cứu trên động vật cho thấy đan sâm có tác dụng kéo dài thời gian sống trong điều kiện thiếu oxi.

Đan sâm cải thiện tuần hoàn màu ngoại vi, có tác dụng chống đông máu. Đan sâm cho thấy hiệu quả tốt với các bệnh nhân tim mạch, đặc biệt là đối tượng bệnh nhân cao huyết áp. 

Thí nghiệm trên thỏ cho thấy đan sâm làm giảm xơ vữa động mạch, do làm giảm triglicerit của gan và máu. Thuốc có tác dụng kháng khuẩn, an thần, ức chế sự phát triển ung thư (thí nghiệm trên chuột).

Nhờ các tác dụng dược lý kể trên cùng kinh nghiệm sử dụng lâu đời vị thuốc này trong các bài thuốc dân gian. Đan sâm được sử dụng rất rộng rãi và hiệu quả trong nhiều bệnh lý khác nhau liên quan đến ứ huyết.

Một số căn bệnh đã cho thấy hiệu quả khi sử dụng đan sâm là: Trị bệnh phụ khoa, điều hòa kinh nguyệt, trị đau bụng do nhiều nguyên nhân, trị viêm gan cấp, trị viêm gan mạn hoạt động, trị sốt xuất huyết, trị suy thận mạn, trị ho gà biến chứng não, trị bệnh mạch vành, trị huyết khối ở não, trị viêm phổi kéo dài, trị nhũn não, trị xơ cứng bì, trị ung thư.

Gian hàng Hoàng mộc can tại Hội nghị Gan mật toàn quốc lần thứ 14

Tuy nhiên, những nghiên cứu mới nhất đang đặc biệt dành sự quan tâm tới vị thuốc này vì những tác dụng của nó trên các bệnh nhân gan. Thực hiện nhỏ giọt tĩnh mạch dịch chiết đan sâm cho bệnh nhân viêm gan cấp, nghiên cứu cho thấy số kết quả đáp ứng tốt. Trong đó, tỷ lệ khỏi bệnh lên tới 81,7%. Thực nghiệm khẳng định rằng đan sâm làm gan nhỏ lại, cải thiện tuần hoàn, hỗ trợ gan giải độc, hồi phục và kháng virus.

Cũng dùng dịch chiết đan sâm, với liều 4ml/ngày sử dụng phương pháp chích bắp. Theo dõi kết quả ít nhất 3 tháng. Tỷ lệ bệnh nhân hồi phục đạt tỷ lệ cao sau nhiều thời điểm thực hiện đánh giá tình trạng bệnh định kỳ.

Hiện tại, đan sâm đã trở thành giải pháp toàn diện cho các bệnh nhân viêm gan. Đặc biệt là đối tượng bệnh nhân viêm gan B virus. Các căn bệnh vốn là bệnh mãn tính làm bệnh nhân thấy cực kỳ mệt mỏi cùng nỗi lo đeo bám. Nay có thể được kìm hãm hết sức hiệu quả dựa trên Đông Tây Y kết hợp với những vị thảo dược quý báu, điển hình như đan sâm.

Người có công đầu trong việc đưa đan sâm vào điều trị bệnh gan là dược sĩ Phạm Xa, tác giả của công trình khoa học “Phương pháp cân bằng” được thuyết trình tại Hội nghị gan mật toàn quốc lần thứ 14, diễn ra tháng 10/2018. Phương pháp cân bằng đã được thuyết trình tại nhiều diễn đàn chuyên sâu và mở rộng, trình bày tại nhiều hội nghị và nhận được nhiều sự quan tâm, góp ý của nhiều chuyên gia, giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ chuyên ngành hàng đầu trong cả nước. Hoàng Mộc Can là sản phẩm bào chế theo “phương pháp cân bằng” – được trình bày tại Hội nghị Gan mật Việt Nam toàn quốc lần thứ 14 trước sự có mặt của hơn 700 chuyên gia, bác sĩ đầu ngành… Gần 1 năm qua, sản phẩm ngày càng nhận được sự quan tâm của giới và sự tin cậy của các bệnh nhân viêm gan.

Dược sĩ Phạm Xa cho biết, gia đình anh đã dành nhiều thế hệ nghiên cứu về bệnh gan. Hoàng mộc can được bào chế theo phương pháp cân bằng và cũng là sản phẩm kết tinh toàn bộ tâm huyết của anh với những trải nghiệm đích thực trong điều trị bệnh gan. Do vậy, anh tin vào dược liệu quý từ rừng quốc gia Pù Mát là cây đan sâm là phương thuốc cứu người bệnh gan./.

 Lê Mai