Ngã ba Cò Nòi là điểm nối giữa Quốc lộ 41 (nay là Quốc lộ 6) với Quốc lộ 13 (nay là Quốc lộ 37). Trong suốt Chiến dịch Điện Biên Phủ, tất cả mọi hoạt động chi viện lực lượng, vận chuyển vũ khí, lương thực, dân công từ Yên Bái sang và từ đồng bằng Bắc Bộ lên Điện Biên Phủ đều phải qua trọng điểm giao thông huyết mạch này. Tại đây, có hơn 100 chiến sĩ TNXP đã anh dũng hy sinh, góp phần vào chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Để tưởng nhớ, tri ân, tôn vinh công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ và lực lượng TNXP hy sinh, ngày 21/4/2000, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và UBND tỉnh Sơn La đã xây dựng Đài Tưởng niệm liệt sĩ TNXP tại Ngã ba Cò Nòi, huyện Mai Sơn.

Ngày 7/5/2002, Đài Tưởng niệm liệt sỹ TNXP Ngã ba Cò Nòi được khánh thành và đưa vào sử dụng; trong đó, cụm tượng đài được xây dựng với nhóm tượng 3 nam TNXP ở tư thế khác nhau. Cùng với tượng đài là hai bức phù điêu thể hiện hình ảnh toàn dân ra trận chiến đấu chống thực dân Pháp.

Năm 2004, Di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi được Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là Di tích Lịch sử cấp quốc gia. Từ đó đến nay, Di tích Lịch sử Ngã ba Cò Nòi đã trở thành biểu tượng tinh thần quả cảm của lực lượng TNXP Việt Nam; là một điểm đến quen thuộc của nhân dân và du khách thập phương.

Năm 2020, Di tích Lịch sử tiếp tục được trùng tu, tôn tạo, nâng cấp với tổng diện tích quy hoạch hơn 10 ha. Giai đoạn I của dự án đã cơ bản hoàn thành các hạng mục công trình: Nhà tưởng niệm, bia ghi công và một số hạng mục khác, với tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng.

Sau khi khánh thành giai đoạn I, Dự án Tôn tạo và Phát huy giá trị Khu Di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi sẽ được tiếp tục thực hiện giai đoạn II (2021 - 2025) với các hạng mục như: Hạ tầng giao thông nội bộ; hạ tầng kỹ thuật toàn khu di tích; tu bổ, cải tạo khu tượng đài; cải tạo, nâng cấp nhà trưng bày; khu công viên chứng tích...

Tại lễ khánh thành, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Sơn La Lò Minh Hùng kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo Dự án phát động các tổ chức, cá nhân, nhà hảo tâm tiếp tục đồng hành, ủng hộ kinh phí xây dựng dự án giai đoạn II.

Trần Kiên