Theo ông Trịnh Quang Tuấn - Quản lý Quỹ JIFF, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam thì hòa giải ở cơ sở đóng vai trò rất quan trọng trong xã hội. Đây là bước đầu giải quyết bất đồng và vi phạm pháp luật ngay tại cộng đồng. Hòa giải cơ sở đã đạt được một số thành công về phổ biến luật, kiện toàn tổ chức, hòa giải được nhiều tranh chấp và vi phạm pháp luật nhỏ, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, giữ gìn đoàn kết cộng đồng.
Báo cáo về những kết quả đã đạt được trong thời gian vừa qua hoà giải cơ sở tại số địa bàn thực hiện Dự án Quỹ Thúc đẩy sáng kiến Tư pháp (JIFF), bà Tạ Thị Minh Lý - Chủ tịch Hội Bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam cho biết, nghiên cứu “Hòa giải ở cơ sở: Kinh nghiệm từ một số địa bàn thực hiện dự án của Quỹ Thúc đẩy sáng kiến Tư pháp (JIFF)” dựa trên thực tiễn cơ sở kết hợp với phân tích chính sách để nhận diện vấn đề và đưa ra các đề xuất cải thiện. Nghiên cứu được thực hiện với 182 cán bộ hòa giải cơ sở và 18 người dân tại 12 xã thuộc sáu huyện của Hòa Bình, Hà Nội, Quảng Bình, và Đồng Tháp nằm trong địa bàn hoạt động của Quỹ JIFF.
Thực hiện hòa giải cơ sở trên thực tế cần được tiến hành một cách tự nhiên, khéo léo trên cơ sở “thấu tình, đạt lý” cho các bên. Tuy nhiên, luật và các văn bản hướng dẫn lại quy định trình tự thực hiện khá cứng nhắc, dẫn đến nhiều người có tranh chấp, bất đồng nhưng không báo cáo sự việc và không muốn thực hiện hòa giải cơ sở.
Tại hội thảo các chuyên gia đã thảo luận, chia sẻ về những vấn đề hoà giải cơ sở.
Theo ông Phạm Quang Tú, Phó Giám đốc Quốc gia, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam, là tổ chức giữ vai trò Thư ký Quỹ JIFF, cho rằng: Sự tham gia đa dạng của các lực lượng xã hội có ý nghĩa và hiệu quả thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả hòa giải tại cơ sở. Cần đẩy mạnh sự tham gia của nhiều tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nữ giới trong công tác hòa giải cơ sở.
Công tác hòa giải cơ sở cũng cần đặc biệt quan tâm, hỗ trợ các nhóm cộng đồng gặp nhiều khó khăn, nhóm người cao tuổi, phụ nữ và trẻ em được tham gia, đưa ra tiếng nói khi thực hiện hòa giải cơ sở.
Đồng quan điểm, bà Tạ Thị Minh Lý nhấn mạnh: Để cụ thể hóa các khuyến khích sự tham gia rộng rãi này, Nhà nước cần sửa đổi các điều luật còn mang tính hình thức về cơ cấu tổ hòa giải, điều chỉnh phù hợp vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và tổ chức xã hội khác trong quá trình thành lập tổ hòa giải, từ đó đa dạng hóa hình thức tổ hòa giải bằng việc tạo cơ chế dân chủ cơ sở phù hợp để người dân, nhóm cộng đồng, và các tổ chức cùng tham gia tổ hòa giải, trở thành chủ thể hòa giải..