Hiện nay, xu hướng người trẻ sử dụng đồng thời nhiều loại chất ma túy đang gia tăng. Đáng lo ngại hơn cả, có tới 70% người nghiện ma túy tổng hợp thường có biểu hiện về tâm thần, loạn thần, mất kiểm soát dẫn đến giết người vô cớ. Tình trạng sử dụng ma túy diễn biến phức tạp đang là thách thức lớn đối với công tác cai nghiện.
Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm trong phòng chống tệ nạn xã hội và định hướng công tác điều trị, cai nghiện trong tình hình mới” do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức ngày 31/5 tại Hà Nội.
Hơn 70% sử dụng ma túy tổng hợp
Theo Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) tình trạng sử dụng ma túy vẫn diễn biến phức tạp, trong đó, sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 70-75% trong tổng số người nghiện ma túy. Đáng lưu ý, ở các tỉnh khu vực phía Nam và Tây Nam Bộ, tỷ lệ này lên đến 90-95%.
Ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục Phòng chống Tệ nạn xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) nhấn mạnh: “Tình trạng người nghiện sử dụng đồng thời nhiều loại ma túy ngày càng phổ biến, dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng. Việc sử dụng ma túy tổng hợp gây các biểu hiện rối loạn tâm thần, mất kiểm soát, giết người vô cớ gây bức xúc, lo lắng trong nhân dân.”
Trên cả nước có 105 cơ sở cai nghiện công lập, công suất theo thiết kế cho 54.462 người cai nghiện, gồm có: 6 cơ sở cai nghiện bắt buộc (3 cơ sở ở Hà Nội, 3 cơ sở ở Thành phố Hồ Chí Minh); 79 cơ sở cai nghiện đa chức năng; 18 cơ sở điều trị nghiện ma túy tự nguyện; 2 cơ sở tiếp nhận người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định.
Hiện nay, cả nước đang điều trị, cai ngiện cho 38.441 người nghiện, trong đó có 26.494 học viên cai nghiện bắt buộc theo quyết định của tòa án, 3.923 học viên cai nghiện tự nguyện tại cơ sở công lập, 4.563 người cai nghiện tại các cơ sở xã hội, 3.461 người cai nghiện tự nguyện tại cơ sở ngoài công lập.
Theo ông Nguyễn Xuân Lập, công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng gặp nhiều khó khăn, số người được cai nghiện đang giảm dần. Nguyên nhân cơ bản do người nghiện và gia đình không tự giác khai báo và đăng ký cai nghiện, không hợp tác để tổ cức cai.
Hiện nay, tại nhiều địa phương, số người nghiện đang gia tăng. Một số cơ sở cai nghiện ma túy tại các tỉnh, thành phố phía Tây Nam Bộ có nguy cơ quá tải, đặc biệt là một số khu tiếp nhận, tổ chức cai nghiệm ma túy cho học viên bắt buộc.
Nhiều mô hình cai nghiện hiệu quả
Tại hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ một số kinh nghiệm trong phòng chống tệ nạn xã hội và điều trị cai nghiện trong tình hình mới. Trung tâm Sáng kiến và Phát triển cộng đồng (SCDI) đang triển khai mô hình thí điểm “Tăng cường hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi với người tham gia cai nghiện” ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Bà Nguyễn Hoài Hương, Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) cho biết, mô hình này có sự phối hợp chặt chẽ giữa công an với điều phối viên, nhân viên tư vấn và hỗ trợ hồi phục. Mục tiêu của mô hình nhằm tăng cường phối hợp giữa các cơ quan thực thi pháp luật, y tế, xã hội, cộng đồng trong hỗ trợ tiếp cận và tuân thủ các dịch vụ y tế, xã hội, pháp lý phù hợp với người sử dụng ma túy tại cộng đồng.
“Việc thực hiện mô hình này giúp đạt được hiệu quả điều trị nghiện cao nhất, giảm tỷ lệ tái nghiện và vi phạm pháp luật; giảm nguy cơ lây nhiễm HIV ở người nghiện ma túy,” bà Nguyễn Hoài Hương cho hay.
Giờ tham vấn về thay đổi hành vi với sử dụng ma túy. (Ảnh: Hồng Kiều/Vietnam+)
Ông Lê Trung Tuấn, Chủ tịch quản lý Viện nghiên cứu tâm lý người sử dụng ma túy (PSD) cũng chia sẻ kinh nghiệm triển khai mô hình cai nghiện ma túy khép kín. Ông Lê Trung Tuấn cho biết: “Chúng tôi hiểu rằng việc cai nghiện ma túy thành công phần lớn phụ thuộc vào ý chí, sự quyết tâm của học viên. Gia đình đóng góp môt phần không hề nhỏ vào sự thành công của học viên. Vì vậy, trong suốt quá trình trị liệu, luôn có những hoạt động chia sẻ giữa chuyên gia trị liệu và thân nhân của học viên. Chúng tôi gắn kết mối lại quan hệ trong gia đình đã trở nên lỏng lẻo bởi ma túy.”
Đáng lưu ý, theo khảo sát, khoảng 70% người nghiện ma túy tổng hợp nhóm ATS thường có biểu hiện về tâm thần, loạn thần, có hành vi ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, gây bức xúc trong dự luận xã hội, một số bộ phận người nghiện điều trị thay thế bằng Methadone vẫn sử dụng heroin và ma túy khác hoăc bỏ liều.
“Với sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng của các loại ma túy mới gây ra những tổn thương nghiêm trọng về tâm thần cho người sử dụng. Viện PSD đã liên kết với Bệnh viện tâm thần ban ngày Mai Hương, Bệnh viện Tâm thần trung ương 1, Viện Sức khỏe tâm thần trung ương để chuyển gửi những trường hợp có rối loạn tâm thần sang điều trị. Sau khi học viên điều trị ổn định tại bệnh viện sẽ được chuyển về để tiếp tục tham gia trị liệu chống tái nghiện ma túy,” ông Lê Trung Tuấn.
Theo ông Lê Trung Tuấn, chính sự phối hợp chặt chẽ giữa điều trị bằng thuốc và trị liệu tâm lý theo quy trình khép kín nên công tác cai nghiện đạt hiệu quả cao.
Với xu hướng gia tăng người trẻ sử dụng đồng thời nhiều loại chất ma túy, công tác cai nghiện đòi hỏi phải liên tục cập nhật những phương pháp tiên tiến. Chỉ trong 6 tháng đầu năm, Cục Phòng chống tệ nạn xã hội đã tiếp đón 4 đoàn Chính phủ, phi Chính phủ đến thăm và làm việc như: Đoàn Chính phủ Lào, Bộ Ngoại giao Hà Lan; Giám độc dự án “Hỗ trợ phát triển đội ngũ cán bộ thông qua chuyển giao công nghệ điều trị nghiện chất, phòng chống HIV” (ATTC) khu vực Đông Nam Á và Việt Nam; Đại học California, Los Angeles (Hoa Kỳ); Đoàn đối thoại nhân quyền Việt Nam-Hoa Kỳ...
“Cục Phòng chống tệ nạn xã hội đã học hỏi kinh nghiệm trong công tác cai nghiện ma túy của các nước bạn và các tổ chức quốc tế. Đồng thời, giới thiệu những kết quả đạt được của công tác cai nghiện ma túy thông qua việc đưa các đoàn Chính phủ, phi Chính phủ, các tổ chức quốc tế đến thăm một số cơ sở cai nghiện của Việt Nam, từ đó, nỗ lực trong công tác cai nghiện ma túy của Việt Nam được đánh giá cao,” ông Nguyễn Xuân Lập nói.
Trong thời gian tới, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và triển khai thí điểm các mô hình cai nghiện ma túy tại đia phương như điều trị, cai nghiên chất dạng thuốc phiện bằng thuốc đông y do Việt Nam sản xuất. Nghiên cứu thí điểm mô hình “Tòa ma túy”, thực hiện mô hình hỗ trợ tư vấn pháp lý, mô hình điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị cai nghiện ma túy tại cộng đồng./.
Hồng Kiều (Vietnam+)