Ông Son đang ngồi trò chuyện về những sinh hoạt văn hóa của người Tràng An.

Theo thống kê, Tràng An có tới 31 hồ, đầm nước nối thông nhau với 48 hang động. Mỗi hang động có tên gọi riêng và những nét đặc trưng khác biệt như: Hang Địa Linh, Sinh Dược, hang Tối, hang Sáng, hang Mây... Sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của các hang động và sông nước đã tạo cho Tràng An vẻ đẹp nên thơ. Dòng tiểu Hoàng Long (tức con sông Sào Khê) bắt nguồn từ sông Hoàng Long với chiều dài 14km, uốn lượn, chảy xuyên qua và ôm ấp những ngọn núi đá vôi để đổ ra sông Vân tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình.   

Một trong những người am hiểu về Tràng An mà chúng tôi gặp phải kể đến ông Nguyễn Văn Son, hiện là Giám đốc Cty Cổ phần Du lịch Tràng An. Ông Son không quản thời gian, công sức bỏ ra gần chục năm trời đi tìm tòi, khám phá, sưu tầm và biên soạn về văn hóa và lịch sử của quê hương mình. Trong buổi chiều xuân muộn, ngồi trên vọng lâu của phủ Đại, nơi thờ Đinh Tiên Hoàng Đế, ông kể cho tôi nghe về con người và mảnh đất của tổng Trường Yên xưa.

Tràng An ngày nay chính là tổng Trường Yên xưa được hợp thành bởi Yên Thành, Yên Thượng, Yên Trung, Yên Hạ và Yên Trạch. Tràng An là một phần quan trọng không thể tách rời của cố Đô Hoa Lư.

Mảnh đất có bề dày văn hóa, lịch sử - nơi ghi dấu và chứng kiến nhiều sự đổi thay lớn lao của dân tộc. Là nơi phát tích của nhà Đinh năm 968, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân Đinh Bộ Lĩnh đã lập nên nước Đại Cồ Việt. Kinh đô Hoa Lư chỉ tồn tại 42 năm qua ba triều đại Đinh, Lê và Lý, đến năm 1010, Lý Thái tổ đã dời đô về Thăng Long. Hơn 1.000 năm qua, Tràng An không còn là chốn phồn hoa đô hội, tuy nhiên, hàng năm cứ mỗi khi Xuân về là khắp tứ trấn Hoa Lư lại tưng bừng tổ chức các lễ hội để tưởng nhớ các vị anh hùng, các vị thần trong tín ngưỡng văn hóa dân gian. Đặc biệt hai năm nay, lễ hội thần Quý Minh Đại Vương - một vị thần trong tứ trấn vùng đất Cố đô Hoa Lư được nhân dân Ninh Bình phục dựng và tổ chức với quy mô lớn (Lễ hội năm 2010, với sự tham gia của dàn trống hội trên 30 chiếc, trong đó có một quả trống và một chiếc chiêng đạt kỷ lục cùng hơn 800 chiếc thuyền và hàng nghìn người dân, du khách tham dự).

Cảnh trên bến dưới thuyền ở khu du lịch sinh thái Tràng An

Rồi việc khôi phục làm bánh chưng chầu, nuôi lợn tế vào dịp Tết đến Xuân về được ông Son kể tỷ mỉ, chi tiết. Chiếc bánh chưng chầu gói làm sao cho chắc chắn, vuông vức, khi nấu phải chín đều và nhừ; gia đình được chọn nuôi lợn tế phải hội tụ các tiêu chuẩn như vợ chồng khỏe mạnh, thuận hòa…

Còn anh Phạm Văn Trung, Giám đốc điều hành khu du lịch sinh thái Tràng An cho biết, việc Tràng An trở thành ứng cử viên cho di sản thiên nhiên thế giới một phần là do có sự góp công sức, trí tuệ rất lớn của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Ninh Bình, trong đó có Tràng An. Vài năm trở lại đây, mảnh đất này đã trở thành điểm đến lý tưởng của du khách trong nước và quốc tế, trung bình mỗi ngày có hàng ngàn người đến thăm quan. Vào mùa Xuân, lượng khách tăng đột biến, có ngày đạt hơn 4.000 lượt. Nhiều nhất là khách Hàn Quốc (trung bình mỗi ngày khoảng 300 - 400 người), tiếp là người Pháp (khoảng 100 - 200 người), rồi đến Nhật Bản và Việt kiều Mỹ. Đối với khách nội, khắp mọi miền đất nước hội tụ về đây. Hiện, khu du lịch chỉ có gần 1.000 chiếc đò không đủ đáp ứng cho nhu cầu của khách du Xuân.

Gặp một du khách đến từ Australia, ông Peter cho biết, mùa Xuân ở Việt Nam thật đẹp và ý nghĩa, du Xuân ở Tràng An thật là thi vị. Ông đã đi rất nhiều nước trên thế giới, đến nhiều miền đất của Việt Nam, nhưng khi đến Tràng An ông rất thích thú và hài lòng. Còn đoàn khách 17 người đến từ TP Hồ Chí Minh trong đó có bà Huỳnh Thị Mỹ Ái (57 tuổi), sau khi du ngoạn một vòng hang động, chùa chiền của Tràng An trở về bến, nét mặt mọi người ai cũng vui tươi, phấn chấn. Cùng với niềm vui chung của mọi người, chúng tôi cảm thấy tâm hồn thư thái, nhẹ nhàng. Những hạt mưa Xuân rơi nhẹ, vương vấn trên mỗi lá cây ngọn cỏ mang mùa Xuân đến cho Tràng An hương vị ngọt ngào, đem đến cho con người Tràng An sức sống mới.

Mong sao Tràng An nhanh chóng được công nhận là di sản thiên nhiên của thế giới, trở thành địa điểm lý tưởng của du khách trong, ngoài nước. Đây không chỉ là niềm tự hào của người Tràng An, mà còn là niềm vinh dự lớn của mỗi người con đất Việt.

Trần Lê