Lạm thu giờ đây giống như "đại dịch" không chỉ "bùng phát" ở các thành phố lớn mà "lan rộng" ra khu vực nông thôn. Ảnh minh họa: Internet

Năm học mới vừa bắt đầu, nhưng đã "nóng" bởi 2 chữ lạm thu. Lạm thu giờ đây giống như "đại dịch" không chỉ "bùng phát" ở các thành phố lớn mà "lan rộng" ra khu vực nông thôn.

Kết quả kiểm tra thu - chi đầu năm học mới 2017 - 2018 tại 1 số "điểm nóng" mà Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tiến hành mới đây là minh chứng: Trường Tiểu học Uy Nỗ (Đông Anh, Hà Nội) quy định mức thu và tổ chực thực hiện thu tiền máy chiếu (500.000 đồng/học sinh) không đúng quy định; Trường Tiểu học Đại Cương (An Dương, Hải Phòng) huy động lắp đặt hệ thống điện, đèn và quạt cho khu nhà mới và bàn ghế cho sinh lớp 1 hơn 228 triệu đồng, vận động hỗ trợ ủng hộ 500.000 đồng/học sinh; Trường THCS Minh Tân (Thủy Nguyên, Hải Phòng) Chủ tịch UBND xã duyệt ký thu nhiều khoản không đúng như mua đồng phục, vở viết, đề kiểm tra, giấy thi, liên lạc điện tử...

Tuy nhiên, đây mới chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao "căn bệnh" lạm thu lại có đất sống, thậm chí "sống dai", "sống khỏe" như vậy? 

Nhiều người cho rằng, để sống được như vậy, bên cạnh sự “sáng tạo” của lãnh đạo nhà trường, thì “trợ thủ” đắc lực cho lạm thu ở nhiều nơi chính là hội phụ huynh. Có lẽ vì vậy mà vừa qua một phụ huynh ở TP Hồ Chí Minh đã gửi thư lên Văn phòng Chính phủ kiến nghị dẹp bỏ hội phụ huynh mà theo anh là "hội phụ thu", "hội họa sĩ"...

Không chỉ phụ huynh, mà cả chuyên gia giáo dục cũng lên tiếng nên dẹp hội này. TS Vũ Thu Hương (giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội) cho rằng, ban đại diện cha mẹ học sinh đang bị biến tướng, trở thành “bia đỡ đạn” của lãnh đạo nhà trường khi bị phát hiện lạm thu. Vì vậy, đã đến lúc nên xóa bỏ.

Trái với quan điểm trên, TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Khoa học, Tâm lý giáo dục Hà Nội - Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng - cho rằng, xóa ban đại diện cha mẹ học sinh chỉ là hình thức, muốn triệt tận gốc "căn bệnh" lạm thu phải từ... hiệu trưởng. “Hoàn toàn sai lầm khi đổ nguyên nhân của căn bệnh lạm thu là cho ban phụ huynh. Việc đòi giải tán ban này lại càng không đúng. Tất cả những sai trái trong nhà trường hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm”.

Theo ông Lâm, hiện nay, ở nhiều trường, ban phụ huynh được dựng lên theo ý chí của hiệu trưởng. Nếu hiệu trưởng nào có năng lực, dân chủ để mong muốn phát triển nhà trường thì bao giờ cũng tìm ra một ban phụ huynh tốt, đúng chức năng chứ không lợi dụng ban phụ huynh. Chỉ những hiệu trưởng năng lực và ý thức kém, muốn “xà xẻo” thì mới dùng một ban phụ huynh hình thức.

“Tôi bảo vệ ban phụ huynh và đừng trách nhầm họ. Vì người ta không có quyền và chức năng để làm đủ những cái phải làm. Vấn đề là phải bầu đúng những người có năng lực vào ban phụ huynh và đặc biệt là đưa người có năng lực vào giám sát, nhất là giám sát của cộng đồng" - TS Nguyễn Tùng Lâm chia sẻ.

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, câu chuyện lạm thu phải được giải quyết từ 3 phía: Thứ nhất, bản thân hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm. Thứ 2, ban đại diện phụ huynh phải làm thật đúng chức năng của mình, có đủ năng lực. Thứ 3, có sự tham gia giám sát của cộng đồng là chính quyền địa phương.

Để giải quyết tận gốc "căn bệnh" lạm thu, ông Tống Duy Hiến, Phó Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT cho rằng, cần sự quyết liệt không chỉ từ phía Bộ GD&ĐT mà còn phải từ chính các địa phương, các cơ sở giáo dục và từ từng phụ huynh, giáo viên. Đặc biệt, các địa phương phải kiên quyết xử lý các vi phạm, trước hết là xử lý nghiêm người đứng đầu.

"Tới đây Bộ GD&ĐT sẽ xem xét sửa đổi Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT và các văn bản có liên quan đến thu - chi đảm bảo thống nhất và phù hợp với thực tiễn"  - ông Hiến cho biết.

Lạm thu đã là chuyện cũ, nhưng cứ hoành hành, bất chấp các loại "thuốc". Nếu các cơ quan chức năng không tìm ra “thuốc đặc trị” thì lạm thu mãi “sống khỏe” và cứ mỗi đầu năm học nó lại được "làm mới" một cách “tinh vi” hơn…

Hải Hà