Nụ cười mới trên vùng nha phiến

Còn nhớ thời… bản vắng trẻ tra
Nhiều người chắc chưa thể quên được cánh đồng thuốc phiện trên Cao nguyên đá Đồng Văn và Sà Phìn là vùng luôn đứng ở “tốp” đầu. Ngày đó, người Sà Phìn đã chọn nó làm cây mưu sinh chính và cùng đó là hậu họa đã nhanh chóng “gõ cửa” Sà Phìn. Nghiện hút đã tăng nhanh theo cấp độ. Chỉ trong vòng vài năm, hầu hết thanh niên trai tráng, thậm chí cả người già, phụ nữ của xã Sà Phìn đều nằm dài nơi xó bếp, bậu cửa vì vật thuốc. Thuốc phiện đã lấy đi sự tỉnh táo, sức khỏe và cả những tiếng khèn, lời ca tìm bạn sau mỗi mùa Xuân… "Một thời xã được “mệnh danh” là vắng bóng trẻ trai, ngay cả đến những ngày Xuân vui nhất cũng chỉ thấy toàn phụ nữ và trẻ em ngoài đường. Nghiện hút làm tăng đến chóng mặt các hộ nghèo, kéo theo cả tình trạng trộm cắp (vốn là điều kỵ của người dân vùng này)", anh Vàng Mý Chơ, Công an huyện Đồng Văn nhớ lại.

Chương trình xóa bỏ cây thuốc phiện được Chính phủ đưa ra đã đem lại nhiều hy vọng cho vùng “đất chết”. Tuy nhiên, việc cụ thể hóa và hiện thực hóa những phương châm và chủ trương của Nhà nước ở Sà Phìn lại không hề đơn giản. Anh Vàng Mí Chơ kể lại, những ngày đầu đi triển khai phá bỏ thuốc phiện cơ cực lắm. Cái khó nhất là việc thuyết phục những người nghiện hút có thâm niên và sự chống đối quyết liệt của họ. Không những thế, họ còn lôi kéo những người khác chống đối và gần như trở thành những băng đảng để chống đối chủ trương. Vì vậy, để phá được thuốc phiện ở đây, việc căng thẳng nhất là phải tổ chức được cai nghiện.

 Việc này là một câu chuyện dài khi trình độ dân trí thấp, họ lại bất hợp tác nên không thể vận động hoặc cưỡng chế họ đến các trung tâm cai nghiện được. Khi lập hồ sơ, cử người đến mời họ đi thì phần lớn đều viện lý do phải ở nhà đi nương, nuôi vợ con. Thậm chí, có người còn lớn tiếng: “Thuốc tao mua là tiền của tao, nhà tao tao ở, không đi đâu hết”...

Hiệu quả từ phương án “2 trong 1”
Trong khó khăn, cái khôn đã ló khi có phương án đề xuất “2 trong 1” (đây là phương án đặc biệt riêng có ở Sà Phìn), tức là với mỗi người nghiện bao giờ cũng được bố trí 2 người, 1 người là cán bộ xã, 1 người là chiến sỹ công an hoặc chiến sỹ biên phòng giúp đỡ. Bằng tình cảm và lòng nhiệt thành, những cán bộ, chiến sỹ đã cùng ăn, cùng ở, thậm chí cùng đi nương để giúp đỡ gia đình người nghiện; cùng chia sẻ, khuyên nhủ. Cuối cùng, sau nhiều lần tác động, nhiều người nghiện đã ý thức được và đồng lòng cai nghiện tại chỗ. Đúng như như câu nói của người Mông: “Nói phải củ cải cũng nghe”.

Không còn nghiện, đầu óc tỉnh táo, sức khỏe cũng trở lại, khiến dân bản hăng say làm việc. Ông Vàng Chá Sèo, 61 tuổi chia sẻ, từ chỗ là một “con nghiện già”, gia đình nghèo khó, nhưng từ khi được cán bộ khuyên nhủ, giúp đỡ, năm nào tôi cũng trồng được hơn một ha ngô, chăn thả thêm đàn lợn, gà và trở thành một trong những hộ có kinh tế khá ở xã. “Cái ma túy một thời làm mình ngu quá. Nó đem nghèo khó đến, nó đem cái chuyện chồng chửi vợ đến. Bây giờ nhìn nó thì sợ lắm rồi. Nếu mình biết trước thì giờ nhà mình đã giàu hơn nữa rồi”, ông Sèo thành thật.

Chủ tịch xã Sà Phìn Vàng Mí Lía vui mừng, Tết này, thêm một năm nữa người Mông chúng tôi đón một mùa Xuân bình yên vì không còn khói thuốc phiện và 100% người nghiện được cắt cơn và không có biểu hiện tái nghiện. Kéo theo đó, 100% các em trong độ tuổi đi học được đến trường.

Gió và nắng Xuân đang trải dài, xua tan những màn sương mù còn sót lại dưới thung lũng Sà Phìn. Trên những con đường quanh co, gập gềnh đá thắm màu hoa đào, vài ba đôi nam nữ thanh niên bỏ chúng bạn để tạt vào một hố đá chuyện trò. Một cuộc sống bình yên, không còn nha phiến đang hiện hữu nơi đây.

H.Oanh - Đ.Thương