“Thánh” xem đĩa lộc, “thánh” cười.

Đền Bờ có hai ngôi đền: Đền Chúa, nằm bên bờ trái sông Đà, thuộc địa phận xã Thung Nai, huyện Cao Phong. Đền này thờ bà Chúa Đinh Thị Vân, người dân tộc Mường, quê xã Hào Tráng; Đền Cô nằm bên bờ phải, thuộc xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc. Đền Cô thờ một người phụ nữ người dân tộc Dao.

Theo truyền thuyết ghi lại: Vào năm 1431 – 1432, Vua Lê đem quân đi dẹp giặc ở Mường Lễ (Sơn La), khi đi qua đoạn sông Thác Bờ, địa thế hiểm trở, Vua Lê đã được người dân địa phương vùng ven sông Đà giúp đỡ lương thực, thuyền bè để vận chuyển quân lương vượt sông. Trong đó có bà Đinh Thị Vân và một phụ nữ người dân tộc Dao, quê bản Mó Nẻ, xã Vầy Nưa (Đà Bắc, Hòa Bình) dùng thuyền chở lương thực tiếp tế cho nghĩa quân Vua Lê. Trong một lần vận chuyển lương thực, do sóng to gió lớn, thuyền hai bà bị lật chìm ở Hang Miếng. Hai bà bị chết, xác trôi về đoạn sông Thác Bờ. Để ghi nhớ công lao hai bà, Vua Lê đã cho dựng hai ngôi đền (đối diện nhau) ở hai bờ sông Đà.

Du khách mới bước vào cửa Đền đã bị hun khói bởi những bếp củi nướng cá.

Hàng năm Đền Bờ có hàng vạn lượt người đến cúng lễ cầu tài, cầu lộc. Năm nay, nước hồ Hòa Bình dâng cao nên đường từ thuyền lên Đền thuận lợi hơn. Tuy nhiên, du khách đến Đền Bờ lại gặp không ít phiền toái; ngay trước cửa Đền là những bếp củi nướng cá bốc khói nghi ngút, chiếm hết khoảng sân Đền, che khuất cả bảng ghi “Sự tích Đền”; hàng cá, hàng cành lộc, tiền vàng mã, hàng lưu niệm lẫn lộn. Mùi cá tươi tanh nồng, khét lẹt. Đành rằng, cá nướng là món ẩm thực hấp dẫn du khách, nhưng cần bố trí ở một nơi xa Đền để du khách thảnh thơi vào Đền cúng lễ. Và, nhiều nhất, “hút” khách nhất, “hái” ra tiền nhất là những người ghi sớ. Những “tiểu thư, cậu ấm” là người địa phương, ngồi gò lưng viết sớ, chữ ngoáy tít như chữ thầy thuốc ghi đơn. Có phàn nàn thì cô, cậu nói tỉnh bơ: “Chữ nào Thánh chả đọc được”. Một tờ sớ giá 10.000 đồng, một khách vào Đền viết 2 tờ sớ, có người viết 4 – 5 tờ sớ. Tính “khiêm tốn”, một ngày một cô, cậu ngồi bàn sớ phải viết tới vài trăm tờ, và “phải” đút túi tiền triệu. Một người viết sớ cho biết, sau mùa lễ, một bàn sớ thu không dưới chục triệu đồng. Bàn “cao thủ” (viết nhanh, chữ đẹp) thu hơn hai chục triệu đồng. 

Bếp nướng cá che lấp cả  “Sự tích Đền Bờ”.

Nghịch cảnh thay, tại các “Bàn ghi công đức”, nhân viên ngồi… ngáp ngủ. Họa hoằn lắm mới có một hai khách ghé vào công đức vài chục nghìn đồng. Đối diện với bàn ghi công đức là nơi phúng lễ người chen chúc nhau, tung tiền vào đĩa. Bà “Thánh” khoa chân múa tay, miệng cười toét, phán đủ điều, lời “Thánh” như như “rót mật” vào tai, các “con” há miệng nuốt từng lời “Thánh” phán. Ngồi cạnh “Thánh” là một người đàn ông đứng tuổi luôn tay bốc từng nắm tiền cho vào cái túi to như cái bao tải…

Dịch vụ “viết sớ” hút khách...

Đền Bờ, không chỉ là nơi linh thiêng, mà còn có phong cảnh sơn thủy hữu tình, non xanh nước biếc. Du khách đến Đền Bờ trong những ngày xuân thấy thanh thản cõi lòng, cầu đức, cầu tài, cầu lộc, mong cho một năm mới an khang thịnh vượng, vạn sự như ý, dù đôi lúc vẫn gặp phải nỗi phiền phức. Mong rằng những ngày còn lại của mùa lễ năm nay và mùa lễ năm sau không còn nữa cảnh bếp củi nướng cá hun khách, hun Đền.

...còn Bàn ghi công đức thì… buồn thiu

Hồng Bài