Giết mổ mất vệ sinh là một nguy cơ dẫn đến ngộ độc thực phẩm

Cục An toàn Vệ sinh Thực phẩm (ATVSTP), Bộ Y tế cho biết, đến nay đã hình thành được mạng lưới kiểm nghiệm chất lượng ATVSTP ở T.Ư (Viện Kiểm nghiệm ATVSTP Quốc gia) và 3 khu vực với sự tham gia của nhiều phòng thí nghiệm của các thành phần kinh tế. Trang thiết bị kiểm nghiệm đang từng bước được đầu tư, nâng cấp không chỉ kiểm nghiệm được chất lượng thực phẩm mà còn nhằm loại bỏ sớm những nguy cơ NĐTP. Khảo sát năng lực kiểm nghiệm của trung tâm y tế dự phòng 63 tỉnh, thành cho thấy, 100% cơ sở đã thực hiện các xét nghiệm đối với một số chỉ tiêu vi sinh cơ bản, phẩm màu, chất ngọt tổng hợp…

Với sự giúp đỡ của FAO và WHO, đến nay, ngành Y tế đã xây dựng được chương trình tổng thể giám sát mối nguy cơ ô nhiễm thực phẩm trong toàn quốc. Theo đó, đã thống nhất về lấy mẫu thực phẩm phân tích ô nhiễm thực phẩm trong 10 nhóm có nguy cơ cao; tổ chức lấy mẫu và xét nghiệm mẫu thực phẩm phân tích ô nhiễm sinh học và tồn dư hóa chất độc hại; yêu cầu chỉ tiêu xét nghiệm vi sinh, lý hóa đánh giá ô nhiễm thực phẩm; xây dựng khung dự thảo báo cáo phân tích đánh giá nguy cơ ô nhiễm và tồn dư hóa chất độc hại trong các mẫu thực phẩm nguy cơ cao theo vùng, theo mùa.

Bên cạnh đó, công tác giám sát NĐTP, bệnh lây truyền qua thực phẩm và ô nhiễm thực phẩm cũng đã được thống nhất và cụ thể hóa bằng các quy định như: Chế độ và mẫu báo cáo ATVSTP; quy định lấy mẫu thực phẩm, bệnh phẩm và quy chế điều tra vụ NĐTP; phân cấp chức năng trên toàn quốc đã tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho hoạt động giám sát NĐTP. Chỉ tính riêng năm 2010 đã có 996 lượt học viên và tính từ năm 2007 đến nay, đã có gần 3.800 lượt học viên được triển khai, tập huấn giám sát NĐTP. Đồng thời, 1.000 cuốn tài liệu về kiểm soát NĐTP, bệnh truyền qua thực phẩm và 7.500 cuốn quy chế điều tra vụ NĐTP được ngành Y tế cấp phát từ T.Ư đến địa phương.

Song song với những hoạt động trên, chỉ trong 2 năm 2009 - 2010, ngành Y tế đã thực hiện mô hình thí điểm về giám sát NĐTP tại 12 tỉnh, TP. Theo đó, kết quả giám sát NĐTP và bệnh lây truyền qua thực phẩm được triển khai tại 7.200 hộ gia đình cho thấy, 78% số vụ được báo cáo đúng quy định và 85% số vụ do đội điều tra NĐTP của địa phương được thành lập và triển khai các biện pháp điều tra, truy xuất nguồn gốc thực phẩm nghi ngờ, xác định các vi phạm về ATVSTP theo quy định. Cùng với đó, đã xác định được tỷ lệ ca NĐTP trung bình là 4 ca/100 nghìn dân/năm. Trong đó, cao nhất là Thanh Hóa với 4,5 và thấp nhất là Đà Nẵng với 0,6 ca/100 nghìn dân/năm. Tỷ lệ ca truyền bệnh qua thực phẩm cũng được ghi nhận từ 7 - 22 ca/100 nghìn dân/năm xảy ra chủ yếu là bệnh tiêu chảy gần 90%; lỵ trực khuẩn 4,6%; thương hàn 1,2%; viêm gan vi rút A 0,86%. Cơ cấu nguyên nhân gây NĐTP cấp tính và các bệnh truyền qua thực phẩm thường gặp là do vi sinh vật và độc tố; độc tố tự nhiên; hóa chất và các nguyên nhân khác lần lượt chiếm các tỷ lệ: gần 75%; 19%; 3% và 4%.

Điều đáng nói, qua tiến hành điều tra 7.200 người, tình trạng kiến thức và hành vi của chủ hộ dân về phòng, chống NĐTP và các bệnh lây truyền qua thực phẩm còn hạn chế với 35% biết, nhưng không đầy đủ và gần 4% không biết về ảnh hưởng của thực phẩm không an toàn, 12,6 % không hiểu biết về trách nhiệm của UBND các cấp đối với công tác này. Cũng mới chỉ có gần 50% số người được điều tra có hành vi lựa chọn thực phẩm an toàn đúng. Kết quả điều tra còn cho thấy năng lực điều tra của y tế 12 tỉnh, thành thí điểm vẫn trong tình trạng chung chung, chất lượng điều tra chưa cao, chưa kịp thời…

Lãnh đạo Cục ATVSTP đánh giá, công tác giám sát, điều tra, báo cáo các vụ NĐTP được các địa phương triển khai ngày càng có chất lượng. Đến năm 2010, các địa phương đều đã xây dựng được kế hoạch giám sát hàng năm và bảo đảm 100% vụ NĐTP xảy ra được địa phương tổ chức điều tra, lấy mẫu, báo cáo lên Cục ATVSTP. Số vụ mắc NĐTP đông người (trên 30 người) có xu hướng giảm rõ rệt. Tuy nhiên, số vụ NĐTP tại các bếp ăn tập thể vẫn còn cao, khoảng 25% chưa xác định được nguyên nhân NĐTP xảy ra ở hộ gia đình. Thêm vào đó, “mùa vụ” của NĐTP đang cận kề (từ tháng 5 - 9) với trung bình hàng chục vụ và nguy cơ xảy ra cao nhất vào tháng 5 -tháng 7 có khi lên tới vài trăm đến hàng nghìn ca/tháng và tỷ lệ tử vong cũng khá cao. Đây là những thách thức lớn với công tác phòng, chống NĐTP.

 Tràng An