Sonadezi, đơn vị đã nhiều lần vi phạm về môi trường

Nguyên nhân là những quy định bất khả thi của pháp luật về môi trường đang tạo điều kiện cho các DN vi phạm, trong đó điểm nóng là Đồng Nai, nơi có hàng chục khu công nghiệp (KCN) với khối lượng chất thải phát sinh ngày càng nhiều.

Một mình một chợ!

Lợi dụng Giấy phép xử lý chất thải nguy hại của Cục Bảo vệ Môi trường thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), những năm gần đây Công ty TNHH Tân Phát Tài (địa chỉ tại số E8, khu Gia Viên, phường Tân Hiệp, TP. Biên Hòa) đã trở thành “đầu nậu” thu gom chất thải nguy hại (CTNH) tại khu vực phía Nam. Điều bất thường là sau khi thu tiền của các DN, KCN có nhu cầu xử lý CTNH thì hàng ngàn tấn chất thải các loại đã được Công ty TNHH Tân Phát Tài xử lý trái với quy định của Bộ TN&MT.

Trước những sai phạm của Công ty TNHH Tân Phát Tài, ngày 25/4/2011, Thường trực UBND tỉnh Đồng Nai đã có Văn bản số 2743/UBND-CNN gửi Thủ tướng Chính phủ với nội dung: Trong 3 năm gần đây, Công ty TNHH Tân Phát Tài đã tiếp nhận khoảng 17.000 tấn CTNH các loại, trong đó có khoảng 1.000 tấn chất thải của 15 mã số không được phép xử lý, tiêu hủy.

Nguy hiểm hơn, có 6.200 tấn CTNH được Công ty TNHH Tân Phát Tài xử lý bằng phương pháp hóa rắn hoặc chôn lấp, nhưng phương pháp này không được quy định trong Giấy phép xử lý CTNH. Hơn nữa, công suất xử lý của nhà máy do Công ty TNHH Tân Phát Tài quản lý không đáp ứng được lượng chất thải đã thu gom trên địa bàn Đồng Nai và các tỉnh thành khác, nên DN đã đổ chất thải ra mương thoát nước phía sau một đơn vị quân đội tại địa bàn ấp 1, xã Thạnh Phú, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai. Hành vi này đã bị UBND tỉnh Đồng Nai xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường tại Quyết định số 2916/QĐ-UBND ngày 07/01/2009 đối với ông Mai Đình Phát, Giám đốc Công ty TNHH Tân Phát Tài.

Ngoài ra, Công ty TNHH Tân Phát Tài còn cất giữ trái phép 1.000 tấn CTNH bằng cách thuê 3 kho chứa của đơn vị J250 - Cục xe máy thuộc Tổng cục Kỹ thuật (Bộ Quốc phòng) làm kho chứa. Việc này, theo UBND tỉnh Đồng Nai là trái với các quy định về quản lý CTNH.

Sau 5 năm thành lập, lực lượng cảnh sát môi trường đã bắt quả tang 20.000 vụ vi phạm về môi trường nhưng chưa khởi tố được vụ nào. Lý do là quy định của pháp luật còn mơ hồ, thiếu rõ ràng. (Nguồn: Cục Cảnh sát Phòng, chống tội phạm về môi trường).

Số liệu tính toán của các cơ quan chức năng cho biết, nếu đúng theo quy định, Công ty TNHH Tân Phát Tài phải chi số tiến gần 60 tỷ đồng để xử lý khối lượng CTNH đã tiếp nhận. Nhưng với cách thu gom chất thải rồi đổ trộm ra môi trường, hoặc thuê kho để lưu giữ thì phần lớn số tiền này đã được Công ty TNHH Tân Phát Tài bỏ túi. Hậu quả còn lại là môi trường bị ô nhiễm, cộng đồng thì phải gánh chịu những ảnh hưởng bất lợi của việc làm sai trái này. Vì rằng, sau 4 lần bị xử phạt hành chính số tiền mà Công ty TNHH Tân Phát Tài phải nộp chỉ có 55 triệu đồng. Hiện vẫn còn hơn 8.900 tấn CTNH Công ty TNHH Tân Phát Tài đã chôn lấp hoặc lưu giữ trái phép tại địa điểm nào vẫn chưa tìm được.

Kẽ hở chưa được bịt

Một trường hợp nổi cộm khác là Tổng Công ty phát triển KCN Đồng Nai (Sonadezi) đang được các cơ quan chức năng xác minh có dấu hiệu chôn lấp hàng ngàn tấn CTNH tại đường 19A, KCN Biên Hòa 2. Trả lời báo chí, Đại tá Phan Hữu Vinh, Cục phó Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường cho biết, vụ lưu giữ hơn 5.000 tấn CTNH tại kho chứa Giang Điền do Sonadezi thực hiện đã được phát hiện từ năm 2008, nhưng đến nay việc giải quyết vẫn chưa dứt điểm. Ngoài ra, 149 tấn CTNH như cặn mực in, giẻ lau hóa chất, cặn sơn, thuốc bảo vệ thực vật lưu giữ tại KCN Biên Hòa 2 thì không thấy Sonadezi báo cáo.

Liên quan đến sự việc này, ngày 07/9/2011, Thanh tra Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai đã triển khai quyết định và kế hoạch thanh tra toàn diện các lĩnh vực về môi trường, đất đai và tài nguyên nước đối với Sonadezi. Theo ông Hoàng Văn Thống - Chánh Thanh tra Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai, qua kiểm tra, Sonadezi không đưa ra được giấy phép lưu giữ số CTNH. Trong khi theo quy định thì việc lưu giữ bất kể loại chất thải nào đều phải có giấy phép do cơ quan có thẩm quyền cấp. Còn sai phạm ở mức độ nào, quá trình thanh tra sẽ làm rõ để kiến nghị xử lý theo pháp luật. Hiện nay, Đoàn Thanh tra đã lấy mẫu chất thải để phân tích và xác định chủ nguồn thải là những DN nào.

Trước đó, trong tháng 8/2011, Sonadezi cũng đã bị cơ quan chức năng phát hiện xả nước thải ra môi trường, gây ô nhiễm nặng nề cho nhiều khu vực dân cư của xã Tam An, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai. Nhưng đến nay, tình hình vẫn chưa được khắc phục nên ngày 07/9/2011, Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai đã tiến hành lấy mẫu nước tại rạch Bà Chèo và nước thải chưa qua xử lý tại nhà máy xử lý nước thải tập trung do Sonadezi quản lý để làm cơ sở kết luận hành vi vi phạm về môi trường của Sonadezi.

Theo nhận xét của nhiều chuyên gia, tuy đã xác định được các vi phạm nhưng việc khởi tố hình sự về hành vi vi phạm môi trường rất khó, hiện chỉ là xử phạt hành chính. Lý do là việc giám định thiệt hại về môi trường khó thực hiện được vì không có cơ sở dữ liệu về hệ sinh thái trước khi DN xả thải hoặc chôn lấp CTNH, nên không xác định được mức độ thiệt hại vào thời điểm DN gây ô nhiễm. Đây là kẽ hở của chính sách pháp luật về môi trường chưa được “bịt kín” nên nhiều DN, trong đó có các “kiêu binh” tại Đồng Nai đã lợi dụng để vô tư vi phạm rồi sau đó chấp nhận… nộp phạt để thoát tội!

Quốc Thái