Cần lương tâm nghề nghiệp của nhà báo

Giới nghiên cứu cho rằng, thông tin trên mạng xã hội có nhiều ưu điểm. Thứ nhất, thông tin đa dạng và được cập nhật nhanh chóng… Thứ hai, thông tin trên mạng xã hội có tính lan truyền tức thì và rộng rãi… Thứ ba, thông tin trên mạng xã hội mang tính tương tác cao… Từ thông tin trên mạng xã hội, nhiều nhà báo đã phát hiện những vấn đề nóng, các góc độ đang được dư luận chú ý, từ đó triển khai đề tài cho các tác phẩm, đáp ứng nhu cầu của công chúng… Những thông tin trên mạng xã hội còn là những gợi ý, đầu mối giúp các nhà báo nhận diện, phát hiện những vấn đề bức xúc đang diễn ra. Những phản ánh của cư dân mạng là dấu hiệu, bằng chứng cho thấy những vấn đề đang tồn tại trong đời sống. Có điều, nhà báo phải thẩm định độ chính xác, tìm hiểu mức độ của vấn đề rồi mới sử dụng cho những bài báo của mình.

Trước hết, cần khẳng định thông tin trên mạng xã hội hoàn toàn không phải là báo chí. Những gì chúng ta đón nhận mỗi khi mở máy tính, truy cập Internet, chia sẻ với cộng đồng mạng chỉ đơn thuần là thông tin mang tính cá nhân mà thôi. Bằng quá trình tác nghiệp cẩn trọng, tỉ mỷ, khách quan và chân thật, báo chí nên chính thống hóa những thông tin trên mạng xã hội, đặc biệt là facebook theo 2 hướng: Nếu thông tin từ mạng xã hội là đúng, báo chí sẽ kịp thời ngợi khen, cổ vũ và khai thác tốt hơn. Ngược lại, khi thông tin từ facebook là sai, báo chí sẽ chấn chỉnh, phê phán và kịp thời định hướng bằng thông tin chính xác. 

Nhìn ra thế giới, ngày 7/5/2013, Hãng Thông tấn AP công bố Hướng dẫn sử dụng mạng xã hội dành cho phóng viên, một nội dung đáng chú ý nhất là yêu cầu phóng viên không phát tán những tin đồn trên các trang microblog. 

Không chỉ yêu cầu phóng viên không dẫn đường link các nội dung “ngôn từ không phù hợp”, văn bản này còn “thúc giục” các phóng viên, nhà báo tránh việc thông qua twitter, facebook để post và truyền phát những tin đồn chưa được kiểm chứng: “Cho dù phóng viên của các hãng truyền thông khác đưa tin thế nào, phóng viên AP đều không được phép phát tán và tuyên truyền các thông tin chưa được kiểm chứng trên Internet”. 

Và, trong các văn bản quy định sử dụng mạng xã hội của AP nhiều năm qua, hãng này luôn nhấn mạnh vấn đề kiểm chứng nguồn thông tin đăng tải trên mạng xã hội và có những chỉ đạo rất cụ thể cho từng tình huống.(1)

Với BBC, dù các phóng viên được yêu cầu phải bắt kịp với sự thay đổi công nghệ hoặc là rời BBC, nhưng, đến nay, tổ hợp truyền thông Anh quốc này vẫn rất cẩn thận với truyền thông xã hội. Trong Quy tắc nghề nghiệp ban hành năm 2009, dày 160 trang của BBC, truyền thông xã hội chỉ được nhắc đến một lần: Các biên tập viên được cảnh báo “cân nhắc tác động của việc sử dụng lại (nội dung truyền thông xã hội) của chúng ta”.(2)