Tháng 9/1999, UBND thị xã Kon Tum (nay là TP Kon Tum) cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (gọi tắt là sổ đỏ) cho hộ bà Nguyễn Thị Mùi với diện tích 61.611m2 đất, thuộc thửa số 50, tờ bản đồ số 13 (thôn 2, xã Đăk Cấm); mục đích là trồng cây lâu năm, thời hạn sử dụng đến năm 2049.

Ngày 16/10/2017, UBND TP Kon Tum có quyết định cho phép bà Mùi đang sử dụng thửa đất số 111, tờ bản đồ 02, xã Đăk Cấm được chuyển mục đích sử dụng từ đất trồng cây lâu năm sang đất phi nông nghiệp sử dụng vào mục đích đất ở nông thôn với diện tích 4.000m2; nhưng không có nội dung thẩm định đất ở nông thôn, vị trí chuyển mục đích sử dụng trên không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của xã Đăk Cấm được tỉnh phê duyệt.

Ngày 23/5/2018, bà Mùi lập thủ tục chuyển nhượng cho ông Bùi Quang Nhật (trú huyện Ea Hleo, tỉnh Đăk Lăk) 30.003m2 (đất ở nông thôn là 1.947m2, còn lại là đất trồng cây lâu năm); được Chủ tịch UBND xã Đăk Cấm xác nhận vào hợp đồng và Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai TP Kon Tum (thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Kon Tum) (từ đây gọi là Chi nhánh TP Kon Tum) cấp sổ đỏ.

Ngày 13/7/2018, bà Mùi chuyển nhượng đất cho ông Huỳnh Nuôi (trú huyện Ea H Leo, tỉnh Đăk Lăk) với diện tích 30.669m2 (đất ở nông thôn là 2.052m2, còn lại là đất trồng cây lâu năm) và được cấp sổ đỏ.

Sau đó, ông Nuôi lập thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây lâu năm sang đất ở thêm 400m2 và UBND TP Kon Tum có quyết định chấp thuận.

Ông Nuôi đã chuyển nhượng một phần đất cho ông Nguyễn Chánh Tín (trú huyện Tiên Phước, Quảng Nam), bà Mai Thị Ánh Tình (Ea H Leo, tỉnh Đăk Lăk), rồi các ông, bà này tiếp tục lập thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây lâu năm sang đất ở với diện tích 400m2, cũng được UBND TP cho phép.

Đáng nói là, vị trí chuyển mục đích sử dụng đất của ông Tín không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất năm 2018 của xã Đăk Cấm, không có nội dung thẩm định nhu cầu sử dụng đất ở nông thôn. Vị trí chuyển mục đích sử dụng đất bà Mai Thị Ánh Tình phù hợp, nhưng cũng không có nội dung thẩm định nhu cầu sử dụng đất ở nông thôn.

Tương tự, trường hợp ông Mai Học (Ea H Leo, tỉnh Đăk Lăk) nhận chuyển nhượng đất của ông Bùi Quang Nhật, rồi lập thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây lâu năm sang đất ở với diện tích 400m2; cũng không có nội dung thẩm định nhu cầu sử dụng đất ở nông thôn.

Về phần ông Nuôi, diện tích đất còn lại ông Nuôi đã tách thửa và chuyển nhượng 16 lô đất nằm tiếp giáp mặt tiền tỉnh lộ 671 với 2.587m2 (đất ở nông thôn là 1.319m2, còn lại là đất trồng cây lâu năm).

Để tiếp tục tách thửa, ông Nuôi đăng ký giảm diện tích để thỏa thuận lối đi chung gồm 224m2 đất ở và 6.719m2 đất trồng cây, rồi tách và chuyển nhượng 7 lô đất không tiếp giáp với Tỉnh lộ 671 (trong đó chuyển nhượng cho bà Tình, ông Tín và ông Học 209m2 đất ở và 10.636m2 đất trồng cây lâu năm).

Tiếp đó, ông Tín tự tách 1 thửa đất lớn thành 5 thửa nhỏ cho chính mình; trong đó 4 thửa có diện tích 495m2 đất và 1 thửa diện tích 3.587m2 đất. Việc tách nhiều thửa đất của ông Tín cũng được Chi nhánh TP Kon Tum dễ dàng chấp nhận hồ sơ, với lý do để "tiện quản lý, sử dụng".

Còn ông Bùi Quang Nhật đã tách thửa và chuyển nhượng 23 thửa đất tiếp giáp với tỉnh lộ 671, với diện tích 2.799m2 đất; tách thửa và chuyển nhượng 3 thửa không tiếp giáp với Tỉnh lộ 671 cho chính mình và ông Tín, ông Học với 22.784m2 đất.

Sở TN&MT Kon Tum xác định, từ năm 2017 - 2019, UBND TP Kon Tum có quyết định cho phép 5 trường hợp trên được chuyển mục đích đất trồng cây sang đất ở nông thôn với diện tích 5.600m2; hầu hết không đúng quy định. Các hộ này bỏ trống đất ở, sau đó mở đường, phân lô, bán nền nhưng không được kiểm tra, xử lý.

Về việc thỏa thuận lối đi chung để mở đường giao thông được Chủ tịch UBND xã Đăk Cấm ký xác nhận, cho phép là chưa đúng quy định; vì vị trí không được quy hoạch đất giao thông, chưa được Nhà nước thu hồi đất...

Ông Nuôi và ông Nhật đã trực tiếp mở 5 tuyến đường giao thông, làm bó vỉa bằng bê tông trong khu vực 6ha đất không được cấp phép; nhưng trong thời gian dài không được kiểm tra, xử lý vi phạm.

Đối với Chi nhánh TP Kon Tum, sau thời điểm thỏa thuận lối đi chung đã tự ý vẽ sơ đồ, tách thửa trên hồ sơ, giảm trừ dần diện tích khi không đảm bảo trình tự thủ tục; tự ý xác định là đất giao thông là không đúng quy định.

Chi nhánh còn căn cứ biên bản thỏa thuận lối đi chung giữa các bên để lập sơ đồ, trích lục thể hiện lối đi chung khi chưa thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất; để tham mưu cấp sổ đỏ là sai quy định.

Ngoài ra, tại sổ đỏ cấp đổi cho hộ bà Mùi thể hiện vị trí đã chuyển đổi mục đích đất ở nông thôn, các ranh giới cách đường Tỉnh lộ 671 là 15m; nhưng sau khi ông Nuôi và ông Nhật nhận chuyển nhượng lại rồi phân lô, bán tiếp cho người khác thì Chi nhánh TP Kon Tum lập hồ sơ, trích thửa làm sai lệch vị trí trước đó, có trường hợp chỉ nằm cách ranh giới đường tỉnh lộ 671 có 6,8m.

Còn có rất nhiều sai phạm liên quan đến Chi nhánh TP Kon Tum và lãnh đạo UBND xã Đăk Cấm qua các thời kỳ; thể hiện rõ sự tiếp tay cho các cá nhân khác thâu tóm đất đai để trục lợi.

Sở TN&MT tỉnh Kon Tum đã kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh tiến hành điều tra dấu hiệu phạm tội về sử dụng đất đai và vi phạm các quy định về quản lý đất đai (nếu có) đối với vụ việc trên, để xử lý theo quy định của pháp luật. 

Nguyên Phê