Yêu cầu truy thu đóng 353.944 triệu đồng

Theo BHXH Việt Nam, những năm qua, việc triển khai thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Số người tham gia và thụ hưởng BHXH, BHYT tăng nhanh qua các năm.

Đi cùng với đó, thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT, từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành đã tiến hành thanh tra chuyên ngành tại 20.202 đơn vị sử dụng lao động.

Qua thanh tra, đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho 161.268 lao động chưa tham gia hoặc tham gia thiếu thời gian; số tiền yêu cầu truy thu đóng là 353.944 triệu đồng.

Về mức đóng, cơ quan BHXH đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục truy thu đóng BHXH, BHTN, BHYT cho 155.058 lao động do đóng thiếu mức tiền lương quy định, số tiền yêu cầu truy thu đóng là 157.401 triệu đồng.

Đồng thời, ban hành 2.028 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, với số tiền xử phạt phải thu là 75.359 triệu đồng.

BHXH Việt Nam cũng cho hay, từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành đã chủ trì, phối hợp thực hiện kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại 56.449 đơn vị (trong đó: nội bộ ngành kiểm tra tại 36.456 đơn vị, phối hợp thanh tra kiểm tra liên ngành tại 19.993 đơn vị).

Theo đó, qua kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH phát hiện nhiều sai sót, hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 36.615 triệu đồng.

Kiểm tra việc thực hiện chính sách BHYT, cơ quan BHXH phát hiện nhiều cơ sở khám chữa bệnh BHYT đã thanh toán chi phí khám chữa bệnh không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền 679.289 triệu đồng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo BHXH Việt Nam còn đó những khó khăn, vướng mắc do cơ quan BHXH chưa được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ.

Kết luận kiểm tra của BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc

Theo các quy định hiện hành (Luật BHXH năm 2014, Nghị định số 01/2016/NĐ-CP), cơ quan BHXH có quyền và trách nhiệm tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT.

Tuy nhiên, BHXH lại chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT, mà không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân, đơn vị sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT.

Do đó, ngành BHXH đã gặp khó khăn không nhỏ trong việc tổ chức thực hiện các quy định của chính sách pháp luật về BHXH, BHYT.

“Quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BHYT, BHTN bị xâm hại không được ngăn chặn hoặc xử lý kịp thời nên hàng năm có hàng trăm nghìn lao động không được hưởng các chế độ BHXH, BHTN, BHYT kịp thời. Đáng lưu ý, mức độ vi phạm không chỉ dừng ở mức độ xử phạt vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự”, BHXH Việt Nam thông tin.

Trong khi đó, cơ quan BHXH hiện chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT, còn việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT là kiểm tra.

Thực tế lại cho thấy, các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động và chủ sử dụng lao động thời gian qua đều do cơ quan BHXH phát hiện qua công tác kiểm tra. Cho nên, việc xử lý vi phạm mới chỉ dừng ở mức độ phát hiện sai sót, kiến nghị thu hồi và kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước xử lý theo quy định của pháp luật.

Còn kết luận sau kiểm tra của cơ quan BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc, nên chưa có tác dụng răn đe, phòng ngừa hành vi vi phạm của các chủ sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT.

Theo nhận định của BHXH Việt Nam, đây là một trong những nguyên nhân cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động thực hiện chế độ, chính sách của cơ quan BHXH.

Cần bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ cho BHXH

Vì vậy, cơ quan này kiến nghị, sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật hiện hành liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của cơ quan BHXH. Theo đó, bổ sung vào Luật BHXH chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ cho ngành BHXH, trong đó có thanh tra việc thực hiện giải quyết chế độ chính sách BHXH, BHTN, BHYT để hạn chế tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ BHXH và bội chi quỹ BHYT.

Bên cạnh đó là bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong việc thanh tra chuyên ngành về BHYT, thanh tra việc thực hiện chính sách BHYT, thực hiện hợp đồng khám chữa bệnh BHYT vào Luật BHYT.

Trong Luật Xử lý vi phạm hành chính cần bổ sung thẩm quyền của cơ quan BHXH trong việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Với Luật Việc làm thì bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ BHXH. Còn Luật An toàn Vệ sinh lao động thì bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp…

BHXH Việt Nam còn cho hay, sau khi được bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ thì cần sắp xếp lại cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ thanh tra ngành theo hướng thành lập đơn vị hành chính, có con dấu và tài khoản riêng, trực thuộc BHXH Việt Nam là "Thanh tra BHXH" để giúp Tổng Giám đốc trong công tác thanh tra ngành BHXH đảm bảo tính khách quan và kịp thời.

Thời gian tới, ngành BHXH sẽ tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh giao dịch điện tử, giảm thiểu việc những giấy tờ không cần thiết nên công tác thanh tra kiển tra cần phải thực hiện thường xuyên, liên tục. Cho nên, cần bổ sung thêm số lượng biên chế cho các đơn vị thực hiện thanh tra kiểm tra của ngành BHXH để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mới được giao…

Trần Kiên