* Từ năm 2009 - 2010, nợ BHXH của toàn tỉnh lên tới 5,1 tỷ đồng.

Hàng ngàn người lao động bị thiệt

Thống kê cho thấy, trong năm 2008, tỉnh Bắc Kạn có hơn 600 đơn vị tham gia BHXH với hơn 19.000 NLĐ. Năm 2009 có hơn 700 đơn vị với gần 19.500 NLĐ và năm 2010 có hơn 1.000 đơn vị với hơn 20.000 NLĐ tham gia BHXH. Từ năm 2008 - 2010, toàn tỉnh đã giải quyết chế độ, chính sách cho NLĐ khi đủ điều kiện để hưởng các chế độ BHXH theo quy định. Mặc dù vậy, vẫn còn khá nhiều hạn chế đã được Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH chỉ ra.

Kết luận thanh tra nêu rõ: Dù tình hình thu BHXH toàn tỉnh có tăng, nhưng thực tế, cơ quan BHXH tỉnh chưa xác định được chính xác số doanh nghiệp và thực trạng số lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc mà chỉ nắm số liệu qua Sở Kế hoạch - Đầu tư và các cơ quan liên quan. Vì thế, dẫn tới tình trạng nhiều doanh nghiệp sản xuất không còn tồn tại hay số lượng lao động của các doanh nghiệp không chuẩn xác. Tính đến năm 2010, còn hơn 400 đơn vị với gần 4.000 NLĐ không tham gia BHXH.

Đặc biệt, cơ quan BHXH thị xã Bắc Kạn không nắm được số lượng các đơn vị trên địa bàn quản lý năm 2008 và 2009. Năm 2010, thống kê có 401 đơn vị, nhưng chỉ có 177 đơn vị tham gia BHXH. Tại các đơn vị được chọn ngẫu nhiên để kiểm tra, đoàn thanh tra cho biết, có 1/2 số đơn vị chưa thực hiện đăng ký tham gia BHXH đủ số NLĐ thuộc diện phải tham gia BHXH.

Nợ BHXH diễn ra phổ biến

Theo kết luận thanh tra, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, chế độ BHXH của tỉnh nhìn chung còn dàn trải, chưa tập trung chú ý phân loại đối tượng để có hình thức tuyên truyền phù hợp. Tình trạng doanh nghiệp nợ tiền BHXH vẫn diễn ra phổ biến. Năm 2009, số nợ so với số thực thu chiếm 3,776%; năm 2010 số nợ so với số thực thu là 2,1 tỷ đồng. Chủ yếu các doanh nghiệp nợ dưới 3 tháng, nhưng có một số doanh nghiệp kéo dài số nợ này lên tới 6 tháng. Tính từ năm 2009 - 2010, số các đơn vị nợ BHXH của toàn tỉnh lên tới 5,1 tỷ đồng.

Kiểm tra các hợp đồng với đại lý chi trả bảo hiểm của BHXH tỉnh, Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH cho biết, còn thiếu một số biên bản làm việc cần thiết. Việc giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản tại các đơn vị sử dụng lao động còn hiện tượng không chi trả bảo hiểm đúng thời gian, đúng quy định. Hồ sơ tại nạn lao động được hưởng trợ cấp hàng tháng cũng không thực hiện bảo đảm theo quy định. Đa số các hồ sơ tai nạn giao thông được coi là tai nạn lao động. Thanh tra Bộ khẳng định, thủ tục này hoàn toàn không đúng luật.

Ngoài ra, vẫn còn tình trạng tính thời điểm hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc tai nạn giao thông được coi là tai nạn lao động kể từ ngày có kết luận của Hội đồng giám định y khoa. Như vậy, NLĐ đã bị bớt đi thời gian được hưởng quyền lợi BHXH chính đáng của mình, bởi theo quy định “người bị tai nạn lao động được hưởng trợ cấp hàng tháng kể từ ngày ra viện”.

Công tác cấp sổ BHXH cũng còn nhiều hạn chế như triển khai chậm, tỷ lệ sổ chưa được cấp còn cao; BHXH tỉnh cũng không lập sổ theo dõi sổ BHXH bị thu hồi, sổ hỏng, sổ theo dõi tình hình biến động của NLĐ được cấp sổ…

Về công tác quản lý tài chính, Thanh tra Bộ cho biết, trong 3 năm liền, BHXH tỉnh không thực hiện hướng dẫn, chỉ đạo BHXH các huyện, thị xã xây dựng dự toán ngân sách hàng năm để làm căn cứ xây dựng dự toán ngân sách toàn tỉnh mà chỉ căn cứ vào số thực thu, chi ngân sách của các huyện, thị xã để xây dựng dự toán, báo cáo BHXH Việt Nam phê duyệt. Ngoài ra, còn có một số sai phạm khác như: Sổ quỹ tiền mặt ghi chép chưa kịp thời; tổ chức hạch toán và chấp hành chế độ kế toán thống kê, thiết lập và quản lý chứng từ kế toán chưa đầy đủ…

Trên cơ sở này, Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH ban hành 12 kiến nghị đối với Giám đốc BHXH tỉnh Bắc Kạn. Trong đó, yêu cầu BHXH tỉnh nhanh chóng lập phương án khắc phục có hiệu quả tình trạng trốn đóng BHXH; hướng dẫn các doanh nghiệp, đơn vị tham gia BHXH đúng quy định, tránh thất thu cho quỹ BHXH và bảo đảm quyền lợi của NLĐ.

Khánh Linh