Hai lần điều chỉnh đều sai qui định
       
D.A Hồ Tả Trạch có quy mô công trình nhóm A, cấp 2, mục tiêu giảm lũ cho TP Huế, tạo nguồn nước tưới và sinh hoạt cho vùng hạ du, bổ sung nước ngọt cho hạ lưu sông Hương để đẩy mặn, cải thiện môi trường vùng đầm phá, phục vụ nuôi trồng thủy sản, phát điện kết hợp. Hồ gồm đập chính, đập phụ, tràn xả lũ, cống lấy nước, kết hợp xả lũ, nhà máy thủy điện. Theo phê duyệt D.A được thực hiện trong 5 năm, chính thức khởi công cuối năm 2005. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, D.A mới hoàn thành 35%.

Tại kết luận, TTCP chỉ rõ, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã điều chỉnh tổng mức đầu tư D.A hai lần tại Quyết định số 876 ngày 21/3/2008 và Quyết định số 416 này 24/2/2010 tăng lên trên 2.209 tỷ đồng, nhưng nhiệm vụ D.A cơ bản không thay đổi. Cụ thể: Tại lần điều chỉnh thứ nhất, Bộ NN&PTNT chưa có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ vì Hồ Tả Trạch là D.A nhóm A. Việc điều chỉnh không đúng quy định tại Nghị định 112/2006/NĐ-CP về quản lý D.A đầu tư xây dựng công trình, bởi: Không phân tích được những thay đổi của thiết kế sơ bộ; điều chỉnh tổng mức đầu tư không thể hiện chi tiết việc tăng giảm về khối lượng và giá trị của các hạng mục công trình. Tính chi phí dự phòng không thực hiện theo Nghị định 99/2007/NĐ-CP và Thông tư 05/2007/TT-BXD của Bộ Xây dựng, dẫn đến tính thiếu chi phí dự phòng trên 412 tỷ đồng.
      
Tại lần điều chỉnh thứ hai, Bộ đã thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản 1104/VPCP-KTN. Tuy nhiên, Bộ NN&PTNT vẫn không khắc phục được những nhược điểm của lần điều chỉnh thứ nhất như: Không khảo sát cụ thể địa chất, địa hình ở khu vực; khảo sát địa hình không đúng với quy trình khảo sát đường ô tô đối với hạng mục đường vào đập chính và đập phụ. Mặt khác, không phân tích được những thay đổi của thiết kế, không thể hiện chi tiết việc tăng giảm về khối lượng giá trị các hạng mục công trình, không thẩm định tổng mức đầu tư. Do đó, không xác định được nguyên nhân của việc tăng tổng mức đầu tư và chưa xác định được nguồn vốn bổ sung cho phần tăng thêm của D.A. TTCP cũng chỉ ra việc tính chi phí dự phòng lập theo chỉ số giá cũ được lấy theo khu vực Đà Nẵng, đồng thời được tính cho cả khối lượng đã được thực hiện đến thời điểm điều chỉnh dẫn đến chi phí dự phòng cũng như tổng mức đầu tư của D.A tăng chưa đúng quy định với giá trị trên 133 tỷ đồng.
      
Tuy nhiên, Bộ NN&PTNT không khắc phục những sai phạm trên mà lại giao cho BQL Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 5 làm CĐT, càng làm khó khăn hơn trong việc thực hiện triển khai D.A.
     
Các gói thầu đều sai sót
      
TTCP chỉ rõ, gói thầu số 20 bao gồm đập chính, dẫn dòng thi công, hệ thống quan trắc được điều chỉnh chưa chính xác. Gói thầu này được BQL Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 5 và Liên doanh nhà thầu ký hợp đồng kinh tế trị giá trên 955 tỷ đồng. Qua 2 lần điều chỉnh đã giảm gần 99 tỷ đồng. Ngoài ra, khi bổ sung 2 hạng mục công trình cầu Bailey và Trạm điện 5 thì BQL Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 5 đã để Tổng Cty Xây dựng Thủy lợi 4, không có chức năng xây dựng cầu, thủy điện thực hiện. Đến thời điểm thanh tra, 2 bên vẫn chưa ký hợp đồng bổ sung 2 hạng mục trên là trái với Luật Xây dựng. Trong nghiệm thu, thanh toán tại gói thầu cũng có nhiều sai sót như CĐT không điều chỉnh theo đúng nội dung trong thực tế tại hiện trường mà vẫn thanh toán cho nhà thầu theo đơn giá trong hợp đồng kinh tế nên khối lượng theo đơn giá tính lại so với đơn giá trong hợp đồng của cả khối hạ lưu giảm trên 8 tỷ đồng…
     
Tại gói thầu số 18 bao gồm tràn xả lũ, đường thi công và đường quản lý, qua thanh tra phát hiện CĐT, nhà thầu và Bộ Xây dựng vẫn chưa thống nhất được đơn giá các hạng mục bổ sung đào đổi vai phải và khối lượng đường phục vụ thi công kết hợp với quản lý bờ phải trên cao trình +90 nên gây khó khăn trong việc quyết toán; đồng thời, CĐT đã thanh toán cho nhà thầu trên 3 tỷ đồng, nhưng hạng mục thi công đường quản lý vẫn chưa được phê duyệt thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công.
       
Tại gói thầu số 21 bao gồm Tuynen lấy nước kết hợp với đường dẫn thi công và xả lũ, qua kiểm tra cũng đã phát hiện CĐT không thực hiện đúng cam kết trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng kinh tế cũng như thực tế thi công dẫn đến chưa thống nhất được việc thanh toán giữa 2 bên. Việc chỉ định thầu tại gói thầu tư vấn có giá trị 60 tỷ đồng của Bộ NN&PTNT là trái qui định. Ngoài ra, TTCP còn chỉ ra việc CĐT sử dụng kinh phí của D.A thủy lợi đầu tư cho hợp phần thủy điện đã làm thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hàng tỷ đồng. Trách nhiệm thuộc về Bộ NN&PTNT, BQL Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 5 và Tổng Cty Tư vấn Xây dựng thủy lợi Việt Nam.
        
TTCP yêu cầu Bộ NN&PTNT phối hợp với các bộ, ngành liên quan làm rõ nguyên nhân tăng vốn đầu tư, cơ cấu nguồn vốn đầu tư và từng khoản mục vốn tăng để chuẩn xác lại tổng mức đầu tư D.A; thẩm định lại việc điều chỉnh giá các gói thầu; rà soát lại những kiến nghị của nhà thầu trong việc thực hiện hợp đồng đối với các gói thầu 18, 20, 21… ; yêu cầu truy thu, xử lý gần 12 tỷ đồng do thanh toán không đúng và yêu cầu các đơn vị, cá nhân có liên quan tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm theo quy định.

Bảo Anh