Mặc dù có biển cấm, nhưng “công trường” khai thác đá trái phép vẫn hoạt động nhộn nhịp

Thâm nhập công trường của “đá tặc”
Vào những ngày cuối tháng 8/2011, phóng viên nhận được nhiều cú điện thoại của những người dân ở xã Phúc Trạch (Bố Trạch, Quảng Bình) phản ánh, vùng đệm nằm sát cạnh vùng lõi của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đang bị “đá tặc” băm nát. Trong khi đó, chính quyền địa phương tỏ ra bất lực, còn các cơ quan chức năng thì thiếu trách nhiệm để “đá tặc” tự do hoành hành.   

Từ thị tứ Troóc (trung tâm của xã Phúc Trạch) ngược vào phía Nam theo tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Đông chừng 1km, chúng tôi gặp một con đường rẽ lên phía Tây. Ngay đầu đoạn đường rẽ có cắm một tấm biển ghi: “Nghiêm cấm khai thác sản xuất vật liệu đá, nghiêm cấm các loại phương tiện ra vào vận chuyển đá”. Từ tấm biển cấm nói trên, đi sâu vào khoảng 2km là gặp những mỏ khai thác đầu tiên. Nhìn bên ngoài thì vùng núi đá vôi ở xã Phúc Trạch vẫn còn khá nguyên sơ, cây dại bao trùm cả dãy núi. Nếu không có thông tin bạn đọc cung cấp thì thật khó biết được ở đây đang tồn tại một đại công trường khai thác đá trái phép hàng ngày xẻ “thịt” vùng đệm, xẻ “da” vùng lõi của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

Công trường khai thác đá hoạt động nhộn nhịp bất chấp pháp luật

Đến đây, hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là từng đoàn xe tải tấp nập vào ra chở đá. Tiếp đó là tiếng máy xay đá vang vọng cả một vùng núi rộng lớn. Nhìn lên, những sườn núi đá nham nhỡ do bị róc “thịt”. Địa điểm đại công trường khai thác đá trái phép chủ yếu nằm ở vùng Phôốc Mông, Da lợn, Eo Đá, Hung Nến của xã Phúc Trạch…, gần sông Son, cách khu vực được bảo vệ nghiêm ngặt vùng lõi của di sản không xa. Ở đây có tới hơn 30 điểm khai thác. Hiện đang là mùa xây dựng nên “công trường” khai thác đá ở đây rộn ràng, tấp nập.
        
Trong vai người cần mua đá với khối lượng nhiều để xây dựng một công trình giao thông lớn, chúng tôi nhanh chóng tiếp cận một chủ mỏ đá tên Lương. Lương cho biết: “Ở vùng Phong Nha mua đá ở đây là thuận tiện nhất, vận chuyển dễ dàng, giá cả phải chăng. Hơn nữa, đá chất lượng lắm. Giá một khối đá hộc chưa tính công bốc lên xe là 90.000 đồng, còn đá xay 160.000 đồng”.

- Các anh khai thác đá ở đây có được chính quyền cho phép không?
+ Làm gì có phép mà cấp.

- Thế chính quyền không cấm à?
+ Cấm thì làm gì giờ này tôi có thể khai thác được? 
      
Theo tìm hiểu chúng tôi được biết, mỗi điểm khai thác đá ở khu vực vùng đệm này có một chủ mỏ đá với khoảng 10 lao động trở lên và bình quân khai thác hàng chục m3 đá/ngày. Cũng theo anh Lương, đáng ra một điểm có thể khai thác khối lượng nhiều gấp mấy lần như thế, nhưng các chủ mỏ không dám nổ mìn nhiều vì đã được … “quán triệt như thế”.

Một người tên K., là chủ cây xăng ở thị tứ Troóc bày cho chúng tôi: "Các anh nên tiếp cận với chính quyền xã và phải làm “luật” thì họ sẽ lơ đi để các anh tiến hành mở mỏ khai thác đá". Còn một người dân tên B., ở thôn Hà Lốt cho biết, đá ở đây đều khai thác không phép, vì không ai dám cấp mỏ khai thác đá ở vùng di sản đâu. Người dân này cũng cho biết thêm, tại các cuộc họp tiếp xúc cử tri, dân cũng phản ánh rất nhiều, song mọi chuyện đều rơi vào im lặng. Mong muốn của dân là đóng ngay các mỏ khai thác đá này để họ an tâm đi lại, để đường sá không bị băm nát do xe tải vào ra chở đá…
       
Theo ông Trương Văn Xá, Trưởng thôn Hà Lốt: "Việc khai thác đá trái phép không chỉ có người trong thôn, mà còn có cả người ở thôn 3 Phúc Đồng, thôn 4 Phúc Trạch và người ngoài xã. Hiện, việc khai thác đá trái phép tại đây bùng phát mạnh lắm. Con đường vào thôn mới hoàn thành được 2 năm mà giờ xuống cấp nghiêm trọng. Vấn đề an toàn lao động ở vùng khai thác đá không được bảo đảm, đã có mấy vụ tai nạn chết người ở đó rồi".

“Đá tặc”  băm nát vùng đệm Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

Chính quyền bất lực?
Ông Nguyễn Văn Hiền, Bí thư Đảng ủy xã Phúc Trạch thừa nhận, đây là sự việc nghiêm trọng đã xảy ra và tồn tại ở địa phương từ cách đây 7 - 8 năm. Chính quyền địa phương đã tuyên truyền vận động, kiểm điểm, xử phạt hành chính, cắm biển cấm, nhưng thấy các chủ mỏ đá đều là người dân địa phương nên xử lý không quyết liệt và chủ yếu là… bỏ qua. Vừa qua, xã có gọi 7 chủ mỏ lên kiểm điểm, xử lý vi phạm hành chính (mỗi hộ 500.000 đồng) và yêu cầu chấm dứt khai thác đá không phép. Ông Hiền cũng thừa nhận, khu vực khai thác đá trái phép này đã xảy ra mấy vụ tai nạn chết người. Cụ thể, năm 2007 anh Lộc (41 tuổi) chết do đá đè, năm 2009 anh Chiến (35 tuổi) bị tử vong do đá lăn…

Còn ông Nguyễn Văn Huyên, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng khẳng định: Vườn quốc gia có vùng lõi và vùng đệm. Vùng đệm bảo vệ bên ngoài chống sự xâm lấn vùng lõi. Tuy nhiên, ông Huyên cho rằng, trách nhiệm bảo vệ vùng đệm hoàn toàn thuộc về chính quyền địa phương. Theo quy định, Ban Quản lý Vườn không thể can thiệp sâu được. Vườn cũng không thể đem người ra cấm dân khai thác mỏ đá. Cũng theo ông Huyên: "Sự việc xảy ra đã lâu, lãnh đạo huyện đã lên xử lý mấy lần rồi, nhưng xử lý xong họ lại tiếp tục khai thác".

Với sự vào cuộc thiếu quyết liệt của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng, tương lai không xa, nhiều dải núi nơi đây sẽ bị san phẳng.

Bùi Thành