Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2018, Tổng thống Cyril Ramaphosa đã đấu tranh để củng cố quyền lực và thanh trừng những quan chức tham nhũng khỏi các vị trí trong đảng. Ông đã thể hiện lập trường cứng rắn đối với tham nhũng và cam kết làm trong sạch ANC.
Quyết tâm của lãnh đạo Nam Phi nhằm cải tổ Đảng ANC đã được tăng cường và ghi nhận với quyết định đình chỉ Tổng Thư ký Ace Magashule vào ngày 5/5 vừa qua.
Một cuộc điều tra tư pháp đang diễn ra đã phát hiện bằng chứng về việc quản lý sai và trộm cắp có hệ thống, trong khi những vụ bê bối liên quan đến quỹ cứu trợ COVID-19 đã gây ra sự phẫn nộ.
Ace Magashule, Tổng Thư ký của ANC, đã nhận được quyết định đình chỉ sau khi từ chối tuân thủ yêu cầu từ chức hồi cuối tháng 3.
Ngày 29/3, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa tuyên bố, tất cả thành viên của Đảng ANC bị cáo buộc tham nhũng hoặc phạm những tội nghiêm trọng khác phải từ chức trong vòng 30 ngày, nếu không sẽ bị đình chỉ tư cách thành viên.
Trước đó, hồi tháng 11 năm ngoái, ông Magashule bị các công tố viên buộc tội vào năm 2014, khi còn trong nhiệm kỳ giữ chức Tỉnh trưởng Free State đã phê duyệt một dự án xây dựng nhà ở xã hội có tổng trị giá 250 triệu Rand (hơn 17 triệu USD). Sau khi dự án hoàn thành, các cơ quan chức năng đã phát hiện hàng loạt sai phạm tài chính nghiêm trọng trong quá trình thực hiện.
Tháng 12/2020, Ủy ban Liêm chính ANC đã đề nghị ông Magashule từ chức trong thời gian chờ kết quả điều tra.
Ông Magahsule, 61 tuổi, được coi là lãnh đạo của một phe trong ANC đã lên nắm quyền dưới thời cựu Tổng thống Jacob Zuma - đang phải đối mặt với nhiều cáo buộc tham nhũng. Tuy nhiên, trước các cáo buộc, cả hai đều phủ nhận hành vi sai trái, mà theo họ là có động cơ chính trị.
Nhiều nhà phân tích cho rằng, cuộc cải tổ trong ANC - đảng nắm quyền từ năm 1994 - là cần thiết để ngăn chặn đà trượt dốc của tài chính công Nam Phi.
Quốc gia phát triển nhất châu Phi cận Sahara này đang phải vật lộn với nền kinh tế giảm sút, tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt và đợt bùng phát COVID-19 tồi tệ nhất lục địa.
“Đây là một bước ngoặt rất lớn, một chiến thắng lớn. Nó đến sau một thời gian dài", Richard Calland, phó giáo sư tại Đại học Cape Town, một nhà phân tích chính trị, nói.
Cũng theo ông Calland: "Đó là bằng chứng cho sức mạnh ngày càng tăng của Tổng thống Ramaphosa trong ANC và bằng chứng về cách tiếp cận quyền lực cẩn trọng, có chiến thuật của ông ấy".
Mặc dù sẽ không phải đối mặt với một cuộc tổng tuyển cử cho đến năm 2024, nhưng Tổng thống Ramaphosa cần nhận được sự ủng hộ từ các lãnh đạo cấp cao của ANC tại một hội nghị quan trọng của đảng vào năm tới để tiếp tục nắm quyền và có khả năng đảm bảo nhiệm kỳ thứ hai của mình.
Ông Ramaphosa bắt đầu sự nghiệp với tư cách là một nhà hoạt động công đoàn chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và được coi là người lãnh đạo cánh cải cách của đảng.
Phó giáo sư Calland cho rằng: “Nhiệm kỳ thứ hai rất quan trọng nếu Nam Phi muốn xây dựng lại nền kinh tế và phục hồi các thể chế chính phủ đã bị phá vỡ".
Nhiều năm qua, ANC là tâm điểm chỉ trích với cáo buộc dung túng cho hành vi tham nhũng của các thành viên cấp cao. Ông Ace Magashule là 1 trong 6 quan chức quyền lực nhất của ANC, chịu trách nhiệm điều hành đảng. Ngoài Magashule, Bongani Bongo - một cựu Bộ trưởng An ninh Nhà nước, và một số nhân vật ANC khác cũng bị đình chỉ vào hôm 5/5.
Bongani Bongo, người phải đối mặt với một phiên tòa xét xử tham nhũng và rửa tiền vào năm tới, cho biết sẽ kháng cáo quyết định này, đồng thời phủ nhận hành vi sai trái.
Trong khi đó, các báo cáo về cuộc điều tra và cáo buộc tham nhũng chống lại các quan chức ANC hoặc các cơ quan chức năng khác đã làm dấy lên sự giận dữ của công chúng.
Người dân Nam Phi đã phải hứng chịu nhiều năm cắt điện trên toàn quốc do Eskom - công ty cung cấp điện nhà nước - phải vật lộn để duy trì các trạm phát điện cũ kỹ.
Đầu tuần này, các phương tiện truyền thông địa phương đã đưa tin về những nỗ lực của các nhà quản lý cấp cao nhằm ngăn chặn cuộc điều tra pháp lý đã phát hiện các hợp đồng của Eskom trị giá 12 tỷ USD “bị nhiễm bẩn bởi tham nhũng hoặc hành vi sai trái”.