5 năm đã xử lý hành chính hơn 46.700 người do vi phạm chống lãng phí

Đoàn giám sát của Quốc hội vừa có báo cáo kết quả giám sát “việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021” gửi Quốc hội.

Đây là 1 trong 2 chuyên đề giám sát tối cao trong năm 2022 và sẽ được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp 4 (khai mạc vào ngày 20/10) tới đây.

“Điểm danh” các bộ, ngành, địa phương có vi phạm về đất, tiền lớn

Tại báo cáo này, đoàn giám sát của Quốc hội đánh giá, trong công tác xây dựng định hướng chương trình thanh tra, kế hoạch thanh tra hàng năm, đã lồng ghép nội dung thanh tra thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vào nội dung thanh tra trách nhiệm, thanh tra hành chính.

Nội dung thanh tra, kiểm tra tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm, như: đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý tài chính ngân sách… nhằm phát hiện, ngăn chặn và phòng ngừa các hành vi thất thoát, lãng phí.

Qua đó đã phát hiện nhiều vi phạm trong quản lý, sử dụng nguồn vốn nhà nước, tài sản nhà nước và quản lý, sử dụng lao động; kịp thời thu hồi được nhiều tài sản, kinh phí Nhà nước và xử lý nghiêm các vi phạm.

Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, giai đoạn 2016-2021, Thanh tra Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã triển khai 48.947 cuộc thanh tra, kiểm tra thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hoặc có nội dung liên quan thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tại 73.253 đơn vị.

Từ đó, kiến nghị thu hồi 71.790 tỷ đồng, 31.287 ha đất; kiến nghị xử lý khác 78.377 tỷ đồng, 31.913 ha đất. Đồng thời, kiến nghị xử lý hành chính trực tiếp đối với 12.416 tổ chức, 42.455 cá nhân; xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị về xử lý hành chính 1.853 người, xử lý hình sự 53 người; kiến nghị chuyển cơ quan điều tra 330 vụ, 431 đối tượng…

Đáng chú ý, đã chỉ rõ các bộ, ngành, địa phương có vi phạm về kinh tế lớn, như vi phạm về đất có Bắc Giang (406,56 ha), Hà Giang (1.012,9 ha), Sơn La (745,72 ha), Vĩnh Phúc (479,96 ha), Đăk Nông (6.076,23 ha), Gia Lai (900,87 ha), Hà Tĩnh (484,9 ha), Lâm Đồng (531,47 ha), Quảng Nam (438,74 ha), Thừa Thiên Huế (23.575,55 ha), Long An (531 ha).

Vi phạm về tiền lớn có Bắc Ninh (580,81 tỷ đồng), Phú Thọ (695,42 tỷ đồng), Quảng Ninh (405,37 tỷ đồng), Đắc Nông (988,56 tỷ đồng), Bạc Liêu (569,13 tỷ đồng), Tiền Giang (353,88 tỷ đồng), Bộ Quốc phòng (318,22 tỷ đồng), Bộ Tài chính (875,78 tỷ đồng).

Nhận diện loạt vi phạm gây thất thoát, lãng phí

Các hành vi sai phạm chủ yếu trong giai đoạn này cũng đã được nhận diện.

Trong đó, lĩnh vực tài chính, ngân sách chủ yếu là các sai phạm như sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước không đúng mục đích, không đúng đối tượng theo dự toán được giao; mua sắm hàng hóa, trang thiết bị, vật tư không đúng trình tự, thủ tục theo quy định hiện hành của Nhà nước; giá mua sắm cao hơn so với giá thực tế trên thị trường nhiều lần; có những cơ quan, đơn vị mua sắm vượt quá nhu cầu dẫn đến không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả, gây lãng phí ngân sách Nhà nước…

Với lĩnh vực quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp nhà nước thì công tác cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước còn chậm, kém hiệu quả, nhiều sai phạm xảy ra trong quá trình định giá tài sản, xác định giá trị doanh nghiệp Nhà nước để cổ phần hóa.

Cạnh đó, là dạng sai phạm trích lập các quỹ và việc quản lý, sử dụng quỹ tại doanh nghiệp Nhà nước chưa đúng mục đích, định mức, tiêu chuẩn, chế độ. Hạch toán không đúng kết quả sản xuất, kinh doanh, không đầy đủ doanh thu, tăng không đúng chi phí hoặc chuyển giá ra nước ngoài…

Trong quản lý đầu tư, xây dựng thì các sai phạm chủ yếu như lập hồ sơ mời thầu không đúng quy định (đưa ra các tiêu chí có tính chất chỉ định thầu, gài thầu). Khảo sát, lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật, thẩm tra thiết kế, lập dự toán chưa chính xác; áp dụng định mức, đơn giá không phù hợp dẫn đến làm tăng giá trị công trình, gây thất thoát, lãng phí ngân sách. Tiến độ thi công công trình chậm so với hợp đồng, gây lãng phí thời gian và nguồn vốn…

Còn trong lĩnh vực đất đai thì nhiều địa phương để xảy ra tình trạng lấn chiếm đất đai, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình trái phép. Xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng chưa đảm bảo đúng quyền lợi cho người dân, dẫn đến phát sinh khiếu nại, tạo sơ hở trong chính sách bồi thường, chiếm đoạt tiền của nhà nước như lập hồ sơ kê khai khống diện tích, loại đất, đơn giá, đối tượng nhận tiền bồi thường, hỗ trợ để thu lợi cho lợi ích cá nhân.

Ngoài ra, còn có sai phạm liên quan đến không thực hiện hoặc thực hiện không đúng việc đấu giá quyền sử dụng, dẫn đến thất thoát, lãng phí lớn cho ngân sách Nhà nước. Nhiều chủ đầu tư dự án được Nhà nước giao đất, cho thuê đất nhưng không đưa đất vào sử dụng, để đất đai bỏ hoang (hoặc sử dụng sai mục đích) trong nhiều năm, gây lãng phí lớn về nguồn lực đất đai của Nhà nước….

Tự phát hiện sai phạm ít, có biểu hiện né tránh để bảo vệ lợi ích cục bộ

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo đánh giá của đoàn giám sát, phần lớn những sai sót, tồn tại, sai phạm trong việc thực hành chính sách pháp luật về thực thành tiết kiệm, chống lãng phí đều được phát hiện từ các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán từ bên ngoài, ít có phát hiện từ thanh tra, kiểm tra nội bộ của các đơn vị trực tiếp quản lý, sử dụng nguồn lực.

“Đây chính là hạn chế cơ bản, quan trọng thể hiện hiệu lực quản lý, quản trị, giám sát nhằm ngăn ngừa, hạn chế lãng phí thất thoát chủ động, hiệu quả là rất thấp; thậm chí có biểu hiện né tránh để bảo vệ lợi ích cục bộ, tư lợi hoặc tự bào chữa cho những hạn chế tự thân của từng cơ quan, đơn vị thuộc đối tượng giám sát”, báo cáo gửi đến Quốc hội nêu rõ.

Bên cạnh chậm thực hiện kiến nghị xử lý tài chính, thu hồi đất đai là chậm sửa đổi, khắc phục các vướng mắc, tồn tại của các nội dung quy định tại các văn bản pháp luật hoặc văn bản quản lý theo thẩm quyền. Điều này, làm kéo dài tác động của các vướng mắc, điểm nghẽn dẫn đến lãng phí, thất thoát nguồn lực tài chính công, tài sản công…

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo cơ quan thanh tra, kiểm tra tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, xây dựng, tài chính công, tài nguyên khoáng sản.

Tiếp tục đôn đốc các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các kết luận, kiến nghị của các cơ quan thanh tra, kiểm tra. Cạnh đó, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân chậm thực hiện các kiến nghị của thanh tra, Kiểm toán Nhà nước không kịp thời thu hồi vốn, tài sản nhà nước.