Theo Tổng Cục thuế, thu thuế VAT chiếm tới 25% tổng thu ngân sách hàng năm. Việc tìm thêm nguồn thu từ thuế còn đang bị thất thoát là một nhiệm vụ rất quan trọng của ngành Tài chính.
Dư luận gần đây đã đề cập đến các hiện tượng lách, trốn thuế của một bộ phận doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ trên thị trường... Trên thực tế, hiện tượng bán hàng không viết hóa đơn, hoặc có viết nhưng chỉ là hóa đơn thông thường, không có giá trị pháp lý đang xảy ra khá phổ biến đối với nhiều tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa dịch vụ ở trên tất cả các kênh bán hàng như chợ, cửa hàng lẻ, siêu thị và trung tâm thương mại...
Về phía người tiêu dùng, chỉ cơ quan đi mua hàng là yêu cầu xuất hóa đơn VAT để hạch toán, còn lại, cá nhân tiêu dùng cho gia đình và bản thân phổ biến không lấy hóa đơn. Bởi thực tế, họ lấy hóa đơn về để làm gì, có tác dụng và lợi ích gì là một câu hỏi, khiến không mấy ai quan tâm.
Theo nguyên Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội Vũ Vinh Phú, những người am hiểu về nghiệp vụ kế toán thống kê và đặc biệt là những người đã đi công tác, làm việc ở nước ngoài đều thấy rõ việc ghi chép hạch toán bán hàng và xuất hóa đơn hợp pháp ở các nước là chuyện đương nhiên, mà luật pháp bắt buộc phải làm. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chúng ta chưa có thói quen phổ biển làm việc đó.
Mặc dù Luật Thương mại đã quy định “bán hàng từ trị giá từ 200.000 đồng trở lên đều phải xuất hóa đơn hợp pháp cho khách hàng”. Thực chất, khi khách hàng mua hàng thì siêu thị có xuất hóa đơn bán hàng thông thường in từ máy tính tiền hoặc viết bằng tay chứ không xuất hóa đơn VAT.
Chúng ta có thể đếm trên đầu ngón tay các siêu thị, nhà hàng, cung cấp dịch vụ của nước ngoài và của Việt Nam xuất hóa đơn VAT. Hiện tượng đó đã nói lên việc sử dụng hóa đơn bán hàng dịch vụ trên thị trường chúng ta phổ biến là chưa đúng các quy định, dẫn tới việc thất thu ngân sách của Nhà nước. Đó là chưa kể, nhiều tổ chức, cá nhân bán hàng còn không viết cả hóa đơn thông thường. Như vậy, con số thất thu ngân sách còn tăng lên gấp bội.
Còn nhớ năm 2017, khi dư luận nêu vấn đề về “Chữa bệnh cho bán lẻ Việt Nam”, Văn phòng Chính phủ có đề nghị Tổng Cục thuế và Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công thương làm rõ nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề sơ hở trong quản lý thuế của các đơn vị bán lẻ và dịch vụ hiện nay. Tổng Cục thuế đã ghi nhận những đề xuất về sử dụng hóa đơn điện tử, kết hợp với nối mạng các máy tính tiền thường xuyên với Cục thuế để quản lý doanh thu tính thuế. Việc này đã và đang được triển khai thí điểm ở một số thành phố lớn và một số những đơn vị có doanh thu cao hàng ngày, từ đó sẽ nhân rộng tiếp ra các địa phương.
“Ngoài biện pháp kĩ thuật kể trên, Bộ Tài chính cần phải có những quy định chi tiết về việc bán hàng và dịch vụ thì 100% phải xuất hóa đơn VAT, nhất là đối với các đơn vị doanh nghiệp kinh doanh có địa điểm và vị trí cố định. Trên cơ sở số thứ tự ghi trên những tờ hóa đơn VAT, đó là cơ sở để quay xổ số cho khách hàng định kì hàng tháng. Thực tế, đây là một biện pháp rất hiệu quả mà các nước tiên tiến đã áp dụng từ lâu. Và đem nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và đất nước”, ông Phú nhấn mạnh.
Theo phân tích của ông Phú, trước hết, nó kích thích tiêu dùng xã hội, góp phần thúc đẩy sản xuất trong nước phát triển, tăng sức cầu của toàn xã hội. Một trong những yếu tố quan trọng để kích thích phát triển kinh tế - xã hội. Thứ hai, Nhà nước sẽ nắm được một cách chắc chắn doanh thu của từng tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ là cơ sở để thu thuế. Thứ ba, một khi doanh thu bán hàng dịch vụ đã được minh bạch, sẽ tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp, giảm bớt các tiêu cực không mong muốn, kể cả những tiêu cực trong một bộ phận cán bộ quản lý thu ngân sách ở từng địa phương.
Trên cơ sở hạch toán đầy đủ doanh thu và nghĩa vụ với ngân sách, các doanh nghiệp sẽ chủ động xây dựng kế hoạch, sản xuất, kinh doanh dịch vụ và vận hành một cách minh bạch trên thị trường, đồng thời chắc chắn sẽ giảm bớt những đợt kiểm tra gây phiền hà cho chính doanh nghiệp.
Tóm lại, nếu Việt Nam thêm một loại “xổ số” hóa đơn này thì chúng ta sẽ biến những tờ hóa đơn nhỏ bé tưởng chừng vô ích trở thành công cụ hữu hiệu đem lại ích nước lợi nhà. Chúng ta tin tưởng rằng, nếu được sự đồng thuận về nhận thức về lợi ích của loại xổ số hóa đơn mua hàng và tổ chức thực hiện khoa học thì nguồn thu ngân sách sẽ tăng thêm đáng kể, góp phần thêm nguồn chi cho xã hội.
Tràng An