Tăng cường thanh tra, kiểm tra về BHXH, BHYT, BHTN

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, năm 2018, toàn ngành BHXH đã tiến hành thanh tra chuyên ngành tại 8.447 đơn vị, doanh nghiệp; kiểm tra tại 11.135 đơn vị; thanh tra kiểm tra liên ngành tại 5.761 đơn vị, doanh nghiệp.

Kết quả, về đối tượng đóng: Đã phát hiện 48.562 lao động thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian với số tiền truy đóng là 140,7 tỷ đồng.

Về mức đóng: Phát hiện 48.689 lao động tham gia thiếu mức quy định với số tiền phải truy đóng là 54,9 tỷ đồng.

Về phương thức đóng: Tổng số tiền các đơn vị, doanh nghiệp nợ trước khi có Quyết định thanh tra, kiểm tra là 3.815 tỷ đồng; số tiền nợ đóng các đơn vị đã nộp trong và sau thời gian thanh tra, kiểm tra là 2.121 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, qua kiểm tra công tác chi chế độ BHXH, BHTN, BHXH Việt Nam đã yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 12,1 tỷ đồng do người lao động tại đơn vị hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; 3,1 tỷ đồng do hưởng BHTN không đúng quy định.

Theo ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, năm 2018, BHXH Việt Nam đã chuyển gần 40 hồ sơ doanh nghiệp nợ BHXH sang cơ quan chức năng để xử lý. Ngay sau đó, khoảng 1/3 doanh nghiệp trong đó đã chủ động trả nợ BHXH. Một số doanh nghiệp cũng bị cơ quan chức năng xử lý ở những tội danh khác.

Cũng theo BHXH Việt Nam, quý 1/2019, cơ quan BHXH tại 23 tỉnh, thành đã chuyển hồ sơ của 162 doanh nghiệp nợ BHXH sang cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của Luật Hình sự. Năm 2019, ngành BHXH sẽ thực hiện việc thanh tra đột xuất tất cả các đơn vị nợ BHXH, BHYT từ 3 tháng trở lên, mà phần mềm thu đã tự động cảnh báo. Các đợt thanh tra sẽ có quyết định xử lý và gửi kết quả xử lý đến các cơ quan Công an, Tòa án, Viện Kiểm sát, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ)... làm căn cứ xử lý hình sự.

Triển khai kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm 2019, theo Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh, ngành BHXH sẽ tăng cường phối hợp với các bộ, ngành hữu quan trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo về lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN và xây dựng hướng dẫn về hồ sơ, trình tự thực hiện chuyển hồ sơ vi phạm có dấu hiệu tội phạm về BHXH, BHYT, BHTN sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, ngành BHXH sẽ triển khai và đôn đốc, chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố thực hiện kế hoạch kiểm tra, thanh tra chuyên ngành và thanh tra, kiểm tra liên ngành năm 2019 ban hành kèm theo Quyết định số 1458/QĐ-BHXH ngày 2/11/2018 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, đồng thời thực hiện các cuộc thanh tra, kiểm tra đột xuất theo yêu cầu quản lý.

Ngành BHXH cũng tập trung đẩy mạnh công tác thanh tra chuyên ngành, xây dựng kế hoạch điều tra, khảo sát tình hình tham gia BHXH đối với các doanh nghiệp đã đăng ký với cơ quan thuế nhưng chưa tham gia BHXH trên toàn quốc nhằm đảo bảo quyền lợi cho người lao động.

Cần gỡ “vướng” việc khởi kiện doanh nghiệp trốn đóng, nợ đọng BHXH

Tại hội nghị tập huấn về BHXH, BHYT, BHTN do BHXH Việt Nam tổ chức mới đây, ông Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam cho biết: Thực hiện quyền hạn được giao trong Luật BHXH, 3 năm qua, trên cả nước, tổ chức Công đoàn đã gửi 3.000 hồ sơ doanh nghiệp trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN sang tòa án các cấp đề nghị khởi kiện. Tuy nhiên, đến nay số hồ sơ được thụ lý và khởi kiện là không đáng kể bởi còn nhiều vướng mắc.

Theo ông Hiểu, vướng mắc lớn nhất là sự bất cập, thiếu thống nhất trong các quy định của pháp luật. Hiện, việc khởi kiện doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH chịu chi phối của 4 bộ luật, gồm: Luật Tố tụng Dân sự, Luật Công đoàn, Luật BHXH và Bộ luật Lao động. Nhưng 4 luật này đang quy định thiếu thống nhất, mâu thuẫn, tạo ra những cách hiểu khác nhau gây khó khăn cho việc thụ lý các hồ sơ khởi kiện.

Cụ thể: Có luật quy định Công đoàn cấp trên cơ sở khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH; có luật lại quy định Công đoàn cơ sở có quyền khởi kiện; có luật lại chỉ quy định chung là Công đoàn có quyền khởi kiện; có luật quy định phải có chữ ký ủy quyền của từng người lao động trong khởi kiện.

 

Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu chia sẻ với phóng viên, nhà báo về khó khăn của tổ chức công đoàn khởi kiện vi phạm về BHXH. Ảnh: KT

 

Về vấn đề này, ông Hiểu cho rằng: Ở góc độ là tổ chức đại diện cho người lao động, Công đoàn là tổ chức đại diện đương nhiên của người lao động, có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động, nhất là trong trường hợp quyền lợi của họ đang bị xâm phạm thì việc yêu cầu phải có uỷ quyền để bảo vệ là không cần thiết. Mặt khác, với những doanh nghiệp có tới hàng vạn lao động thì việc phải lấy chữ ký của từng người là điều bất khả thi… Bên cạnh đó, việc giao quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH cho Công đoàn cơ sở cũng không hợp lý vì hầu hết đội ngũ này đang hưởng lương từ chủ doanh nghiệp nên có rất ít người “dám” đứng ra khởi kiện chủ sử dụng lao động bởi sợ ảnh hưởng đến quyền lợi của mình.

Để việc khởi kiện doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH được thực hiện thuận lợi trong thời gian tới, ông Hiểu chia sẻ: Khi các quy định pháp luật còn chưa thống nhất, thì các đơn vị liên quan cần nghiên cứu, thảo luận để sửa đổi cho đồng bộ. Bên cạnh đó, nhiệm vụ khởi kiện cần được giao cho tổ chức công đoàn cấp trên trực tiếp của doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN; như vậy có thể tránh được “thế khó” của cán bộ Công đoàn cơ sở.

Thời gian tới, Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng mong muốn làm việc với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tòa án Nhân dân Tối cao, Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam… để tìm ra giải pháp, điều chỉnh những vướng mắc hiện nay; có văn bản hướng dẫn cụ thể về việc Công đoàn đại diện người lao động khởi kiện chủ doanh nghiệp trốn đóng, nợ đọng BHXH.

Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng đang có đề án xây dựng lực lượng luật sư Công đoàn để chuyên xử lý những vụ việc liên quan đến pháp luật lao động. Dự kiến đến 2020 sẽ có ít nhất 50 luật sư để khi xảy ra tranh chấp, đội ngũ này có thể độc lập hỗ trợ, bảo vệ người lao động.

Trần Kiên