Tại nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội được Quốc hội (QH) thông qua hôm qua (8/11) cũng nêu rõ, năm 2019 phải đẩy nhanh triển khai D.A đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông, các dự án giao thông trọng điểm.. để tạo nền tảng phát triển giai đoạn tiếp theo. 

Khó tiếp cận nguồn vốn

Liên quan đến D.A cao tốc Bắc - Nam, Ủy ban Kinh tế vừa có báo cáo đánh giá về tình hình thực hiện chủ trương đầu tư xây dựng một số đoạn giai đoạn 2017 - 2020.

Viện dẫn báo cáo của Chính phủ, theo Ủy ban Kinh tế, tổng mức đầu tư, hướng tuyến D.A có điều chỉnh. 

Cụ thể, chiều dài toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn phía Đông tăng thêm 3km, từ 654 lên 657km. Tổng mức đầu tư toàn D.A lại giảm hơn 13.500 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư từ ngân sách giảm gần 4.000 tỷ, vốn nhà đầu tư giảm trên 9.500 tỷ.

Tuy nhiên, vấn đề lãi suất các khoản vay thực hiện D.A cao tốc này lại khiến cơ quan thẩm tra của Quốc hội lo ngại.

Bởi, Thông tư số 75/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định, lãi suất vốn vay các D.A thực hiện theo hình thức công - tư (PPP) không quá 1,5 lần mức bình quân lãi suất trúng thầu trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn, khoảng 7,72% một năm. Đây cũng là mức lãi suất được lấy làm cơ sở để phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi và xây dựng hồ sơ mời thầu.

 

Nhà đầu tư phải có 20% vốn chủ sở hữu

Rút kinh nghiệm những hạn chế về hình thức đầu tưD.ABOT, Chính phủ đã ban hành các cơ chế triển khaiD.Anhư đấu thầu rộng rãi quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư, trường hợp kết quả sơ tuyển chỉ có1nhà đầu tư trúng sơ tuyển phải báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Cùng với đó, nâng mức vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư tham gia cácD.Athành phần đầu tư theo hình thức PPP lên 20% (thay vì 10 - 12% như trước đây) để bảo đảm lựa chọn nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính để thực hiệnD.A...
Trong khi, mức lãi suất này có sự chênh lệch đáng kể với lãi suất vay dài hạn thực tế trên thị trường hiện khoảng 10,5 -11% một năm, nên các nhà đầu tư sẽ gặp khó trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng và khả năng làm tăng vốn Nhà nước.

 

Ủy ban Kinh tế tính toán sơ bộ, trường hợp cập nhật theo lãi suất thị trường, thì mức vốn đầu tư Nhà nước rót vào các D.A khoảng 55.000 tỷ đồng như ban đầu, chứ không giảm được gần 4.000 tỷ như báo cáo. Và thời gian hoàn vốn 8 D.A thành phần theo hình thức PPP là 24 năm.

“Đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng đối với việc lấy lãi suất theo thị trường khi vốn Nhà nước tham gia đầu tư D.A đã rất lớn, chiếm khoảng 50% tổng mức đầu tư của D.A”, Ủy ban Kinh tế nêu quan điểm.

Cơ quan này cũng đề nghị Chính phủ làm rõ việc tăng tỷ lệ vốn Nhà nước ở bước nghiên cứu tiền khả thi so với bước nghiên cứu khả thi.

"Các D.A đầu tư theo hình thức PPP với thời gian hoàn vốn dài sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của D.A khi theo tính toán các D.A PPP đạt hiệu quả tốt nhất trong khoảng thời gian hoàn vốn từ 10 - 15 năm", Ủy ban Kinh tế đánh giá.

Khẩn trương đẩy nhanh tiến độ

Ngoài vấn đề lãi suất, khó tiếp cận vốn vay, khả năng hoàn thành toàn bộ D.A cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo Nghị quyết của Quốc hội cũng là vấn đề đặt ra.

D.A đầu tư cao tốc Bắc Nam gồm 11 D.A thành phần. Hiện 8 D.A thành phần đầu tư theo hình thức PPP đã hoàn thành lập báo cáo nghiên cứu khả thi, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và khung chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, cũng như hoàn thành thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi.

Với 3 D.A thành phần đầu tư công đã phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi 2 đoạn Cao Bồ - Mai Sơn và Cam Lộ - La Sơn. Còn D.A cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn 2 đầu cầu dự kiến được phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi trong tháng 10/2018.

Do hiện tiến độ thực hiện các D.A thành phần vẫn “xác định là cơ bản hoàn thành", “dự kiến hoàn thành” nên khả năng hoàn thành toàn bộ D.A cao tốc Bắc - Nam theo Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Kinh tế nhận xét là khó khăn.

“Để bảo đảm D.A không bị kéo dài, đạt được hiệu quả cao đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải, các bộ, ngành và UBND các tỉnh có liên quan khẩn trương đẩy nhanh tiến độ theo nhiệm vụ được giao”, cơ quan thẩm tra của Quốc hội kiến nghị.

Liên quan tới chiều dài toàn tuyến tăng thêm 3km, Ủy ban Kinh tế chỉ ra, là do các D.A đã triển khai từ giai đoạn 2010 - 2012 nhưng chưa được đầu tư, cắm mốc giải phóng mặt bằng nên một số địa phương đã cấp đất xây dựng công trình hoặc điều chỉnh quy hoạch địa phương chồng lấn với quỹ đất dự kiến dành cho đường cao tốc.

Cơ quan này đề nghị Chính phủ làm rõ mức độ ảnh hưởng việc điều chỉnh hướng tuyến tới toàn D.A và đánh giá bổ sung, tác động đến tình hình kinh tế - xã hội khi hướng tuyến và chiều dài toàn tuyến thay đổi.

 

Phí khởi điểm là 1.500 đồng một xe mỗi km

D.Athu phí chia làm các giai đoạn theo hướng tăng dần. Theo báo cáo của Chính phủ, mức khởi điểm là 1.500 đồng một xe mỗi km (mức giá trung bình của các cao tốc đã khai thác hiện từ 1.500 đồng đến 2.000 đồng). Mức này sẽ tăng lên 2.400 đồng một km sau đó 10 năm và lên cao nhất 3.400 đồng vào năm 2042.

Bộ Giao thông Vận tải cho biết, mức này được nghiên cứu kỹ lưỡng, tính toán lựa chọn phù hợp cho giai đoạn khởi điểm cũng như các thời kỳ trong cả vòng đờiD.A, “phù hợp với khả năng chi trả của người dân, bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh, lợi nhuận của nhà đầu tư và lợi ích của Nhà nước”.

 

Thảo Nguyên